Karlıyazı, Göle
| Karlıyazı | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Karlıyazı Karlıyazı'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Göle |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 345 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75700 |
Karlıyazı, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Karlıyazı köyünün eski adı Kirziyan olarak bilinir. Bu yer adı Gürcüce Kirziani'den (კირზიანი) geliyor olabilir. Kirziani adı, "çan çiçeği" anlamındaki "kirza" (კირზა) kelimesinden türemiş olup çan çiçekli yer anlamına gelir.[3] Bu yer adı 1886 tarihli Rus nüfus sayımında "Kirzian" (Кирзиан) ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de "Kirziyan" (كرزییان) olarak geçer.[4][5]
Kirziyan köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Kola'da yer alır. Nitekim bu bölgeyi Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir.
Türkçe Göle olarak bilinen Kola bölgesi, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresince Kirzian (Кирзиан) olarak kaydedilmiş olan köy, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlı Arpaşen nahiyesinin 12 köyünden biriydi. 1886 yılında köyün nüfusu, 80'i erkek ve 72'si kadın olmak üzere, 19 hanede yaşayan 152 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı Kürt olarak kaydedilmiştir. Kirziyan köyü, Arpaşen nahiyesinin idari merkeziydi.[6] Kirziyan köyünün nüfusu 1896 yılında 249 kişi, 1906 yılında 227 kişi olarak tespit edilmiştir.[7]
Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesini gezmiş olan Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, Kirziani köyünün gün boyu güneş alan açık bir alanda kurulu olduğunu belirtmiş, adının "Pirmziani" (პირმზიანი: güneşli yer) olabileceğini ileri sürmüştür.[8]
Kirziyan köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Ermenistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca köy Türkiye'ye bırakıldı.[9]
Kirziyan köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Kirziyan" (كرزییان) adıyla Kars vilayetinin Göle kazasının Okam nahiyesine bağlıydı.[5] 1940 genel nüfus sayımında köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 442 kişiden oluşuyordu.[10] Kirziyan Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Karlıyazı olarak değiştirilmiştir.[11] 1965 genel nüfus sayımında Karlıyazı köyünün nüfusu 838 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 197 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy, Ardahan il merkezine 38 km, Göle ilçe merkezine 21 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 345[2] |
| 2021 | 353[2] |
| 2020 | 389[2] |
| 2019 | 391[2] |
| 2018 | 386[2] |
| 2017 | 393[2] |
| 2016 | 403[2] |
| 2015 | 420[2] |
| 2014 | 431[2] |
| 2013 | 456[2] |
| 2012 | 464[2] |
| 2011 | 493[2] |
| 2010 | 503[2] |
| 2009 | 519[2] |
| 2008 | 535[2] |
| 2007 | 514[2] |
| 2000 | 582[13] |
| 1990 | 753[14] |
| 1985 | 942[15] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Karliyazi, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Göle Karlıyazı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 16 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ ""კირზა" - ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი (Gürcü Dilinin Açıklamalı Sözlüğü)". 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ ""Göle Kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 772.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 446". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 113, ISBN 9786052100271.
- ^ "Roin Malakmadze, Şuşana Putkaradze, Elza Putkaradze ve Şorena Putkaradze - İstanbul Gürcü Manastırından Yazılar (Gürcüce: წერილები სტამბოლის ქართული სავანიდან), Batum, 2020, s. 152" (PDF). 22 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2022.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 352.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 329". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 358.
- ^ a b "Karlıyazı Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.