Hariciye Nezâreti: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
k Hariciye Nazırları listesi sayfasının yeni adı: Osmanlı Hariciye Nazırları listesi |
Değişiklik özeti yok |
||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
'''Hariciye Nazırlığı''' ya da '''Hariciye Nezareti''' [[Osmanlı Devleti]]'nin dış siyasetini yürütmekle görevli, günümüzdeki [[Dışişleri bakanlığı]]'na karşılık gelen kurumdur. [[İstanbul]]'da günümüzde İstanbul Valiliği işlevini gören [[Babıali]] binasında sadrazamlıkla aynı binayı paylaşmıştır. |
|||
'''Hariciye Nazırları listesi''' [[Osmanlı Devleti]]'nde dışişlerinden sorumlu bakanların listesidir<ref>Sicil-i Osmani, Mehmet Süreyya Bey</ref><ref>Atatürk Anadolu'da, Tevfik Bıyıklıoğlu, Çağdaş Matbaacılık ve Yayıncılık, Mayıs 2000</ref>. [[1836]] yılında [[Reis-ül Küttab]]lığın kaldırılması üzerine Hariciye Nazırlığı kurulmuş, o zamanki Reis-ül Küttab Akif Efendi ilk Hariciye Nazırı ilan edilmiştir. |
|||
[[19. yüzyıl]]a kadar Osmanlı Devleti'nde dışişleri [[Reis-ül Küttab]]lar tarafından yürütülürdü<ref>[http://www.e-tarih.org/sozluk.php?sd=sozlukdetay&id=197 Hariciye Nezareti]</ref>. Dış ülkelerle yapılan yazışmalardan ise Babıali [[Tercüme Odası]] sorumluydu. Osmanlı Devleti'nin [[Avrupa]]'dan aldığı borçların artması, Avrupa ülkelerinin [[Yunan Bağımsızlık Savaşı]]nda gözlendiği gibi Osmanlı Devleti'nin içişlerine karışmaya başlaması gibi nedenler Osmanlı Devleti'ni Avrupa başkentlerine elçiler göndermeye ve dış ilişkileri yönetecek bir devlet kuruluşu kurmaya zorladı. Padişah [[II. Mahmut]]'un yaptığı reformlar çerçevesinde [[1835]] yılında Reis-ül Küttablık, Umur-ı Hariciye Nazırlığı adıyla yeniden örgütlendi. [[1836]] yılında son Reis-ül Küttab Yozgatlı Akif Paşa'ya Hariciye Nazırı ünvanı verildi ve elçilikler de bu daireye bağlandı. |
|||
* [[Akif Paşa]] ([[1836]]) |
|||
* [[Hulusi Ahmed Paşa]] ([[1836]] - [[1837]]) |
|||
* [[Mustafa Reşit Paşa]] ([[1837]]-[[1838]]) |
|||
* [[Nuri Efendi]] ([[1838]]-[[1839]]) |
|||
* [[Mustafa Reşit Paşa]] ([[1839]]-[[1841]]) |
|||
* [[Sadık Rıfat Paşa]] ([[1841]]-[[1841]]) |
|||
* [[İbrahim Sarim Paşa]] ([[1841]]-[[1843]]) |
|||
* [[Sadık Rıfat Paşa]] ([[1843]]-[[1844]]) |
|||
* [[Şekib Efendi]] ([[1844]]-[[1844]]) |
|||
* [[Mehmed Emin Âli Paşa]] ([[1844]]-[[1845]]) |
|||
* [[Mustafa Reşit Paşa]] ([[1845]]-[[1846]]) |
|||
* [[Mehmed Emin Âli Paşa]] ([[1846]]-[[1848]]) |
|||
* [[Sadık Rıfat Paşa]] ([[1848]]-[[1848]]) |
|||
* [[Mehmed Emin Âli Paşa]] ([[1848]]-[[1852]]) |
|||
* [[Keçecizade Fuat Paşa]] ([[1852]]-[[1853]]) |
|||
* [[Sadık Rıfat Paşa]] ([[1853]]-[[1853]]) |
|||
* [[Mustafa Reşit Paşa]] ([[1853]]-[[1854]]) |
|||
* [[Mehmed Emin Âli Paşa]] ([[1854]]-[[1854]]) |
|||
* [[Safvet Efendi]] ([[1854]]-[[1855]]) |
|||
* [[Keçecizade Fuat Paşa]] ([[1855]]-[[1856]]) |
|||
* [[Mehmed Emin Âli Paşa]] ([[1856]]-[[1856]]) |
|||
* [[Edhem Paşa]] ([[1856]]-[[1857]]) |
|||
* [[Ali Galib Paşa]] ([[1857]]-[[1857]]) |
|||
* [[Mehmed Emin Âli Paşa]] ([[1857]]-[[1857]]) |
|||
* [[Keçecizade Fuat Paşa]] ([[1857]]-[[1858]]) |
|||
* [[Mahmud Paşa]] ([[1858]]-[[1860]]) |
|||
* [[Safvet Efendi]] ([[1860]]-[[1850]]) |
|||
* [[Mehmed Emin Âli Paşa]] ([[1860]]-[[1861]]) |
|||
* [[Keçecizade Fuat Paşa]] ([[1861]]-[[1861]]) |
|||
* [[Mehmed Emin Âli Paşa]] ([[1861]]-[[1867]]) |
|||
* [[Keçecizade Fuat Paşa]] ([[1867]]-[[1869]]) |
|||
* [[Mehmed Esad Saffet Paşa]] ([[1869]]-[[1869]]) |
|||
* [[Mehmed Emin Âli Paşa]] ([[1869]]-[[1871]]) |
|||
* [[Server Paşa]] ([[1871]]-[[1872]]) |
|||
* [[Cemil Paşa]] ([[1872]]-[[1872]]) |
|||
* [[Halil Şerif Paşa]] ([[1872]]-[[1873]]) |
|||
* [[Mehmed Esad Saffet Paşa]] ([[1873]]-[[1873]]) |
|||
* [[Mehmed Raşid Paşa]] ([[1873]]-[[1874]]) |
|||
* [[Ahmed Arifi Paşa]] ([[1874]]-[[1874]]) |
|||
* [[Mehmed Esad Saffet Paşa]] ([[1874]]-[[1875]]) |
|||
* [[Mehmed Raşid Paşa]] ([[1875]]-[[1876]]) |
|||
* [[Mehmed Esad Saffet Paşa]] ([[1876]]-[[1877]]) |
|||
* [[Ahmed Arifi Paşa]] ([[1877]]-[[1877]]) |
|||
* [[Server Paşa]] ([[1877]]-[[1878]]) |
|||
* [[Mehmed Esad Saffet Paşa]] ([[1878]]-[[1878]]) |
|||
* [[Asım Mehmed Paşa]] ([[1878]]-[[1878]]) |
|||
* [[Aleksandros Karatodori]] ([[1878]]-[[1879]]) |
|||
* [[Mehmed Esad Saffet Paşa]] ([[1879]]-[[1879]]) |
|||
* [[Sava Paşa]] ([[1879]]-[[1880]]) |
|||
* [[Abidin Paşa]] ([[1880]]-[[1880]]) |
|||
* [[Asım Mehmed Paşa]] ([[1880]]-[[1881]]( |
|||
* [[Said Halim Paşa]] ([[1881]]-[[1882]]) |
|||
* [[Asım Mehmed Paşa]] ([[1882]]-[[1882]]) |
|||
* [[Mehmed Esad Saffet Paşa]] ([[1882]]-[[1882]]) |
|||
* [[Ahmed Arifi Paşa]] ([[1882]]-[[1884]]) |
|||
* [[Asım Mehmed Paşa]] ([[1884]]-[[1885]]) |
|||
* [[Said Halim Paşa]] ([[1885]]-[[1896]]) |
|||
* [[Turhan Paşa]] [[1896]]-[[1899]] |
|||
* [[Said Halim Paşa]] ([[1899]]-[[1899]]) |
|||
* [[Ahmed Tevfik Paşa]] ([[1899]]-[[1909]]) |
|||
* [[İbrahim Hakkı Paşa]] ([[1911]]-[[1911]]) |
|||
* [[Mustafa Asım Bey]] ([[1911]]-[[1912]]) |
|||
* [[Gabriel Noradunkyan]] ([[1912]]-[[1913]]) |
|||
* [[Said Halim Paşa]] ([[1913]]-[[1915]]) |
|||
* [[Halil Menteşe|Halil Bey]] ([[1915]]-[[1917]]) |
|||
* [[Ahmet Nesimi Sayman|Ahmed Nesimi Bey]] ([[1917]]-[[1918]]) |
|||
* [[Mehmet Nabi Bey]] ([[1918]]-[[1918]]) |
|||
* [[Mustafa Reşit Paşa (1858-1924)|Mustafa Reşit Paşa]] ([[1918]]-[[1919]]) |
|||
* [[Yusuf Franko Paşa]] ([[1919]]-[[1919]]) |
|||
* [[Damat Ferid Paşa]] ([[1919]]-[[1919]]) |
|||
* [[Safa Bey]] ([[1919]]-[[1919]]) |
|||
* [[Mustafa Reşit Paşa (1858-1924)|Mustafa Reşit Paşa]] ([[1919]]-[[1920]]) |
|||
* [[Safa Bey]] ([[1920]]-[[1920]]) |
|||
* [[Damat Ferid Paşa]] ([[1920]]-[[1920]]) |
|||
* [[Safa Bey]] ([[1920]]-[[1921]]) |
|||
* [[Ahmed İzzet Paşa]] ([[1921]]-[[1922]]) |
|||
Hariciye Nazırlığına ilk atanan devlet adamlarının çoğu Tercüme Odası'ndan yetişmiş kimselerdi. Bu kişilerin çoğu sadrazamlığa kadar yükselmiş, bazıları Hariciye Nazırlığı göreviyle sadrazamlık görevi arasında defalarca mekik dokumuşlardır. Örneğin [[Tanzimat]]'ın önde gelen devlet adamlarından [[Mustafa Reşit Paşa]] 4 kez Hariciye Nazırlığı, 6 kez de sadrazamlık görevinde bulunmuş. [[Tanzimat]] döneminin diğer önemli isimlerinden [[Mehmed Emin Âli Paşa|Âli]] 8 kez Hariciye Nazırlığı, 5 kez de sadrazamlık yapmış, [[Keçecizade Fuat Paşa|Fuat Paşa]] ise 5 kez Hariciye Nazırlığı, 2 kez de sadrazamlık yapmıştır. [[1844]]-[[1871]] yılları arasındaki 25 yılda bu iki devlet adamı defalarca Hariciye Nazırlığı görevini yürüterek, bu kuruma karakterini kazandırmışlardır. |
|||
Hariciye Nezareti [[II. Abdülhamit]]'in padişahlık yıllarında [[1885]], [[1889]], [[1900]], ve [[1902]] yıllarında 4 kez Salname-i Umur-ı Nezaret-i Hariciyye adında yayınlanan [[Salname]]ler Hariciye Nazırlığı hakkında geniş bir bilgi kaynaklarıdır<ref>Osmanlı Hariciye Salnameleri, Ahmed Nezih Galitekin, ISBN 975-350-127-7</ref>. |
|||
Müslüman olmayan Osmanlı devlet adamları da 4 kez Hariciye Nazırlığına getirilmiştir. [[93 Harbi]]'nden sonra imzalanan [[Berlin Antlaşması]]'nın müzakerelerini yürüten Rum asıllı [[Aleksandros Karatodori]] ve [[Sava Paşa]], [[1879]] yılında, Osmanlı Ermeni devlet adamı [[Gabriel Noradunkyan]] [[1912]] yılında, Yahudi devlet adamı [[Yusuf Franko Paşa]] ise 1919 yılında Hariciye Nazırlığı görevini yürütmüşlerdir. |
|||
[[4 Kasım]] [[1922]] tarihine kadar görev yapan [[Ahmed İzzet Paşa]] Osmanlı Devleti'nin en son Hariciye Nazırıdır. Cumhuriyet kurulduktan sonra Hariciye Nazırlığı [[Ankara]]'ya taşındı, önce Hariciye Vekaleti, sonra da Dışişleri Bakanlığı adını aldı. |
|||
== Ayrıca bakınız == |
|||
| ⚫ | |||
== Kaynaklar == |
== Kaynaklar == |
||
{{Kaynakça}} |
{{Kaynakça}} |
||
| ⚫ | |||
{{Osmanlı İmparatorluğu Organizasyonu}} |
|||
[[Kategori:Hariciye Nazırlığı|*]] |
|||
Sayfanın 18.54, 13 Mayıs 2011 tarihindeki hâli
Hariciye Nazırlığı ya da Hariciye Nezareti Osmanlı Devleti'nin dış siyasetini yürütmekle görevli, günümüzdeki Dışişleri bakanlığı'na karşılık gelen kurumdur. İstanbul'da günümüzde İstanbul Valiliği işlevini gören Babıali binasında sadrazamlıkla aynı binayı paylaşmıştır.
19. yüzyıla kadar Osmanlı Devleti'nde dışişleri Reis-ül Küttablar tarafından yürütülürdü[1]. Dış ülkelerle yapılan yazışmalardan ise Babıali Tercüme Odası sorumluydu. Osmanlı Devleti'nin Avrupa'dan aldığı borçların artması, Avrupa ülkelerinin Yunan Bağımsızlık Savaşında gözlendiği gibi Osmanlı Devleti'nin içişlerine karışmaya başlaması gibi nedenler Osmanlı Devleti'ni Avrupa başkentlerine elçiler göndermeye ve dış ilişkileri yönetecek bir devlet kuruluşu kurmaya zorladı. Padişah II. Mahmut'un yaptığı reformlar çerçevesinde 1835 yılında Reis-ül Küttablık, Umur-ı Hariciye Nazırlığı adıyla yeniden örgütlendi. 1836 yılında son Reis-ül Küttab Yozgatlı Akif Paşa'ya Hariciye Nazırı ünvanı verildi ve elçilikler de bu daireye bağlandı.
Hariciye Nazırlığına ilk atanan devlet adamlarının çoğu Tercüme Odası'ndan yetişmiş kimselerdi. Bu kişilerin çoğu sadrazamlığa kadar yükselmiş, bazıları Hariciye Nazırlığı göreviyle sadrazamlık görevi arasında defalarca mekik dokumuşlardır. Örneğin Tanzimat'ın önde gelen devlet adamlarından Mustafa Reşit Paşa 4 kez Hariciye Nazırlığı, 6 kez de sadrazamlık görevinde bulunmuş. Tanzimat döneminin diğer önemli isimlerinden Âli 8 kez Hariciye Nazırlığı, 5 kez de sadrazamlık yapmış, Fuat Paşa ise 5 kez Hariciye Nazırlığı, 2 kez de sadrazamlık yapmıştır. 1844-1871 yılları arasındaki 25 yılda bu iki devlet adamı defalarca Hariciye Nazırlığı görevini yürüterek, bu kuruma karakterini kazandırmışlardır.
Hariciye Nezareti II. Abdülhamit'in padişahlık yıllarında 1885, 1889, 1900, ve 1902 yıllarında 4 kez Salname-i Umur-ı Nezaret-i Hariciyye adında yayınlanan Salnameler Hariciye Nazırlığı hakkında geniş bir bilgi kaynaklarıdır[2].
Müslüman olmayan Osmanlı devlet adamları da 4 kez Hariciye Nazırlığına getirilmiştir. 93 Harbi'nden sonra imzalanan Berlin Antlaşması'nın müzakerelerini yürüten Rum asıllı Aleksandros Karatodori ve Sava Paşa, 1879 yılında, Osmanlı Ermeni devlet adamı Gabriel Noradunkyan 1912 yılında, Yahudi devlet adamı Yusuf Franko Paşa ise 1919 yılında Hariciye Nazırlığı görevini yürütmüşlerdir.
4 Kasım 1922 tarihine kadar görev yapan Ahmed İzzet Paşa Osmanlı Devleti'nin en son Hariciye Nazırıdır. Cumhuriyet kurulduktan sonra Hariciye Nazırlığı Ankara'ya taşındı, önce Hariciye Vekaleti, sonra da Dışişleri Bakanlığı adını aldı.
Ayrıca bakınız
Kaynaklar
- ^ Hariciye Nezareti
- ^ Osmanlı Hariciye Salnameleri, Ahmed Nezih Galitekin, ISBN 975-350-127-7
.svg)