Yergöğü Kuşatması (1790)
| Yergöğü Kuşatması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1787-1791 Osmanlı-Avusturya Savaşı | |||||||
 Osmanlılarca 1771 yılında inşa edilen Yergöğü kulesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |
 Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Abdullah Paşa |
Prens Coburg von Thurn (ölü) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 4.000 asker | 26.000 asker, 30-35 top | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Hafif | 6.000 ölü, 1.000 esir, 30-35 top | ||||||
Yergöğü Kuşatması, 1787-1791 Osmanlı-Avusturya Savaşı'nda evre.
30 Mayıs 1790-8 Haziran 1790 tarihlerinde Yergöğü kalesini kuşatan Prens Coburg (Frederick Josias von Saxe-Coburg-Saalfeld) komutasındaki Avusturya ordusu, Mirimiran Çavuşzade Abdullah Paşa komutasındaki Yergöğü kalesindeki Türk birliğinin 8 Haziran 1790 tarihindeki karşı taarruzu neticesinde yenilgiye uğrayarak çekildi.[1]
1787-1791 Osmanlı-Avusturya Savaşı'ndaki son askerî çarpışma olan Yergöğü Kuşatmasının ardından İmparator II. Leopold Osmanlı İmparatorluğu'yla barış müzakerelerine meyletti.
Kuşatma öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]
1790 yılında Osmanlı İmparatorluğu iki müttefik Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ve Rusya İmparatorluğu'yla savaşmaya devam ederken, 31 Ocak 1790 tarihinde Prusya Krallığı'yla ittifak antlaşması imzalamıştı. Kısa bir süre sonra ise Kutsal Roma Cermen İmparatoru II. Joseph (1765-1790) 20 Şubat 1790'da öldü.
Tahta çıkan İmparator II. Leopold, 1789 yılında patlayan Fransız İhtilali'nin etkilerinin ülkesine sıçramasından endişe ettiği cihetle, Osmanlı İmparatorluğu'yla süregiden savaşa son verme düşüncesine meyletti. Bununla birlikte, barış girişimine Prusya Krallığı'nın da müdahil olmasından da rahatsızlık duydu, zira Osmanlı-Prusya İttifakı uyarınca Osmanlı İmparatorluğu yalnız başına bir antlaşma yapmamayı taahhüt etmişti. Bunun üzerine, II. Leopold, Osmanlıları Prusya'dan ayırıp yalnız başına bir küçükresim|sağ|Kutsal Roma Cermen İmparatoru antlaşmaya zorlamak amacıyla taarruz fikrine döndü ve bu çerçevede Bükreş’teki Avusturya komutanı Prens Coburg’a Yerköy'deki Osmanlı birliklerine taarruzla kaleyi kuşatmasını emretti.[2]
Kuşatma[değiştir | kaynağı değiştir]
15-20.000 kişilik ordusuyla Bükreş'ten hareket ederek 30 Mayıs 1790 tarihinde Yergöğü önlerine gelen Prens Coburg, Yergöğü Muhafızı Mirimiran Çavuşzade Abdullah Paşa ile Cengiz Mehmet Giray'dan kalenin teslim edilmesini istedi. Sözkonusu talep Osmanlılarca reddedildiği gibi, kaleye Rusçuk ve Ziştovi’den top ve asker takviyesi yapıldı. Kale garnizonu 4.000 askere ulaştı.
Prens Coburg komutasındaki Avusturya ordusu kaleyi kuşatma altına aldıktan sonra 7 Haziran'a kadar taraflar arasında karşılıklı top ve humbara atışları icra edildi. Bununla birlikte, Avusturya ordusu Tuna üzerindeki ikmal hatlarını denetim altına almayı ihmal etmişti. Avusturya ordusu genel taarruza geçmeye hazırlanırken, 8 Haziran'da bir grup Türk askeri kale dışına çıkarak karşı taarruz başlattı. Başlayan çatışmaya hazırlıksız yakalanan Avusturya askerlerinin sarsıldığını gören kale garnizonu bu defa daha büyük bir kuvvetle hücuma geçti ve yaklaşık 2.000 Avusturya askerini kılıçtan geçirdi.
Eşzamanlı olarak yaklaşık 500-600 Türk askerinden oluşan bir başka birlik Tuna sahilinden Avusturya metrislerinin arkasına sarkarak ani bir baskın gerçekleştirdi. Bu baskına da hazırlıksız yakalanarak iki ateş arasında kalma tehlikesiyle 4-5 saatlik çarpışmaların ardından bozgun halinde çekilmeye başlayan Avusturya ordusu toplam 6.000 ölü vererek ve tüm ağırlıklarını bırakarak (40 top ve kaydadeğer miktarda mühimmat)[3] Tabe Dağları'na ricat etti. Ardından Bükreş'e çekildi.
Kuşatma sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
Yergöğü'ndeki Osmanlı birliğinin bu kaydadeğer zaferi, Osmanlıların elini güçlendirdi ve II. Leopold'un yeniden barış müzakerelerine meyletmesine neden oldu. Aynı dönemde, Prusya Krallığı'nın da Osmanlı-Prusya İttifakı uyarınca kuzeyden taarruza geçeceğinden endişe eden II. Leopold 27 Haziran 1790 tarihinde Berlin Elçisi Fürst von Reuss ve Devlet Sekreteri Baron Anton Spielman'ı Reichenbach'a yollayarak Osmanlılarla barış görüşmelerini başlatmaya hazır olduğunu bildirdi.[4] Müzakereler sonucunda 18 Eylül 1790 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu arasında Yergöğü Mütarekesi imzalandı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Kutuzov: A Life in War and Peace", Alexander Mikaberidze, Oxford University Press (2022), s.65
- ^ "Osmanlı Tarihi", İsmail Hakkı Uzunçarşılı, c.IV/I, s. 568
- ^ "Historia.ro internet sitesi, Ionel-Claudiu Dumitrescu, "Yergöğü'de Avusturya hezimeti (8 Haziran 1790), Kimsenin bahsetmediği unutulmuş muharebe" (Romence)". 22 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022.
- ^ "1790 Osmanlı-Prusya İttifâkı ( Meydana gelişi-Tahlili-Tatbiki)", Kemal Beydilli, İstanbul (1981), s.76-77