Telesto (uydu)

Telesto
	Telesto, 11 Ekim 2005 tarihinde Cassini sondası tarafından görüldüğü şekliyle
Keşif
Keşfeden	Bradford A. Smith; Harold Reitsema; Stephen M. Larson; John W. Fountain;
Keşif tarihi	8 Nisan 1980
Adlandırmalar
MPC belirtmesi	Saturn XIII
Adın kaynağı	Τελεστώ Telestō
Alternatif adlar	Tethys B; S/1980 S 13
Sıfatlar	Telestoan veya Telestoian
Yörünge özellikleri
Yarı büyük eksen	295.000 km
Dış merkezlik	0,001
Yörünge periyodu	1,887802 g
Eğiklik	1,19° (Satürn'ün ekvatoruna)
Doğal uydusu	Satürn
Grup	L4 Tethys truvası
Fiziksel özellikler
Görünür büyüklük	18,7
Boyutlar	33,2 × 23,4 × 19,2 km; (± 0,6 × 0,6 × 0,4 km)
Ortalama çap	24,6±0,6 km
Hacim	7.795 km3
Kütle	≈ 4×1015 kg (varsayılan; ölçülmemiş)
Ortalama yoğunluk	≈ 0,5 g/cm3 (varsayılan; ölçülmemiş)
Yüzey kütle çekimi	≈ 0,0011–0,0014 m/s2
Kurtulma hızı	En uzun eksende ≈ 0,006 km/s;; kutuplarda ≈ 0,007 km/s'ye
Eksen eğikliği	sıfır
	Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Telesto, Satürn'ün bilinen 146 uydusundan on altıncısı ve en küçüklerinden biridir. Smith, Reitsema, Larson ve Fountain tarafından 1980 yılında yer tabanlı gözlemlerle keşfedilmiş ve geçici olarak S/1980 S 13 belirtmesiyle adlandırılmıştır.^[4] Takip eden aylarda birkaç başka tezahürü daha gözlemlenmiştir: S/1980 S 24,^[5] S/1980 S 33,^[6] ve S/1981 S 1.^[7]

1983 yılında resmi olarak Yunan mitolojisinde Okeanos ve Tethis'in kızları olan Telesto'nun adı verildi.^[c] Bu isim "başarı" anlamına gelmektedir. Saturn XIII veya Tethys B olarak da adlandırılır.

Telesto, Tethys'in önde gelen Lagrange noktasında (L4) yer alır ve Tethys ile eş yörüngelidir. Bu ilişki ilk olarak 1981 yılında Seidelmann vd. tarafından tanımlanmıştır.^[8] Bir diğer uydu Calypso ise Tethys'in diğer (arkadaki) Lagrange noktasında, Tethys'ten 60 derece ters yönde bulunur. Satürn sisteminde iki tane daha Truva uydusu bulunmaktadır.

Araştırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Cassini sondası 11 Ekim 2005'te Telesto'ya uzak bir uçuş gerçekleştirdi. Elde edilen görüntüler, yüzeyinin şaşırtıcı derecede pürüzsüz olduğunu ve küçük çarpma kraterlerinden yoksun olduğunu göstermektedir.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Telesto'nun Thomas ve diğerleri (2020) tarafından verilen 12,3±0,3 km hacim eşdeğeri küre yarıçapından hesaplanmıştır.^[3]
^ Telesto'nun hacmi ile varsayılan 500 kg/m³ yoğunluğu çarpılarak hesaplanmıştır.
^ Transactions of the International Astronomical Union, Vol. XVIIIA, 1982 (Janus doğrulandı, Epimetheus, Telesto ve Calypso adları verildi) (IAUC 3872'de bahsedilmiştir.)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Atıflar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c "Planetary Satellite Mean Orbital Parameters". Jet Propulsion Laboratory. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023.
^ Hamilton.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Thomas & Helfenstein 2020.
^ IAUC 3466.
^ IAUC 3484.
^ IAUC 3605.
^ IAUC 3593.
^ Seidelmann Harrington vd. 1981.

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hamilton, Calvin J. "Saturn's Trojan Moon Telesto". SolarViews.com. SolarViews. Erişim tarihi: 23 Aralık 2011.
Marsden, Brian G. (10 Nisan 1980). "Satellites of Saturn" (discovery). IAU Circular. 3466. Erişim tarihi: 23 Aralık 2011.
Marsden, Brian G. (6 Haziran 1980). "Satellites of Saturn". IAU Circular. 3484. Erişim tarihi: 23 Aralık 2011.
Marsden, Brian G. (16 Nisan 1981). "Satellites of Saturn". IAU Circular. 3593. Erişim tarihi: 23 Aralık 2011.
Marsden, Brian G. (18 Mayıs 1981). "Satellites of Saturn". IAU Circular. 3605. Erişim tarihi: 23 Aralık 2011.
Marsden, Brian G. (30 Eylül 1983). "Satellites of Jupiter and Saturn". IAU Circular. 3872. Erişim tarihi: 23 Aralık 2011.
Seidelmann, P. K.; Harrington, R. S.; Pascu, D.; Baum, W. A.; Currie, D. G.; Westphal, J. A.; Danielson, G. E. (1981). "Saturn satellite observations and orbits from the 1980 ring plane crossing". Icarus. 47 (2): 282. Bibcode:1981Icar...47..282S. doi:10.1016/0019-1035(81)90172-X.
Thomas, P. C. (July 2010). "Sizes, shapes, and derived properties of the saturnian satellites after the Cassini nominal mission" (PDF). Icarus. 208 (1): 395-401. Bibcode:2010Icar..208..395T. doi:10.1016/j.icarus.2010.01.025. 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2015.
Thomas, P. C.; Helfenstein, P. (Temmuz 2020). "The small inner satellites of Saturn: Shapes, structures and some implications". Icarus. 344: 20. Bibcode:2020Icar..34413355T. doi:10.1016/j.icarus.2019.06.016. 113355.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

[4] Telesto'nun Thomas ve diğerleri (2020) tarafından verilen 12,3±0,3 km hacim eşdeğeri küre yarıçapından hesaplanmıştır.^[3]

[5] Telesto'nun hacmi ile varsayılan 500 kg/m³ yoğunluğu çarpılarak hesaplanmıştır.

[mythology-10] Transactions of the International Astronomical Union, Vol. XVIIIA, 1982 (Janus doğrulandı, Epimetheus, Telesto ve Calypso adları verildi) (IAUC 3872'de bahsedilmiştir.)

[jpl-satelem-1] "Planetary Satellite Mean Orbital Parameters". Jet Propulsion Laboratory. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023.

[FOOTNOTEHamilton-2] Hamilton.

[FOOTNOTEThomas_&_Helfenstein2020-3] Thomas & Helfenstein 2020.

[FOOTNOTEIAUC_3466-6] IAUC 3466.

[FOOTNOTEIAUC_3484-7] IAUC 3484.

[FOOTNOTEIAUC_3605-8] IAUC 3605.

[FOOTNOTEIAUC_3593-9] IAUC 3593.

[FOOTNOTESeidelmann_Harrington_vd._1981-11] Seidelmann Harrington vd. 1981.

[1]

[2]

[3]

[a]

[b]

[4]

[5]

[6]

[7]

[c]

[8]

g t d Satürn
Coğrafya	Altıgen Büyük Beyaz Leke Ejderha Fırtınası Halkalar Manyetosfer	Satürn
Uydular	S/2009 S 1 Halka uyduları Pan Daphnis Atlas Prometheus S/2004 S 6 S/2004 S 4 S/2004 S 3 Pandora Epimetheus Janus Aegaeon Mimas Methone Anthe Pallene Enceladus Tethys Telesto Calypso Dione Helene Polydeuces Rhea Titan Hyperion Iapetus Kiviuq Ijiraq Phoebe Paaliaq Skathi S/2004 S 37 Albiorix S/2007 S 2 S/2004 S 29 Bebhionn Erriapus Skoll S/2004 S 31 Siarnaq Tarqeq S/2004 S 13 Greip Hyrrokkin Jarnsaxa Tarvos Mundilfari S/2006 S 1 S/2004 S 17 Bergelmir Narvi S/2004 S 20 Suttungr Hati S/2004 S 12 S/2004 S 27 Farbauti Thrymr S/2004 S 30 Aegir S/2007 S 3 Bestla S/2004 S 7 S/2004 S 22 S/2004 S 23 S/2004 S 25 S/2004 S 32 S/2006 S 3 S/2004 S 38 Fenrir S/2004 S 28 Surtur Kari S/2004 S 35 Ymir S/2004 S 21 S/2004 S 24 Loge S/2004 S 36 S/2004 S 39 S/2004 S 33 S/2004 S 34 Fornjot S/2004 S 26
Astronomi	Delta Octantis Satürn'ün yörüngesinden geçen küçük gezegenler
İnceleme	Cassini-Huygens (Huygens) Pioneer 11 Voyager programı Voyager 1 Voyager 2
İlgili	Kurgu Satürn'ün Halkalarında (2018 belgeseli)