Onsu İlçesi
| Onsu İlçesi ئونسۇ ناھىيىسى , 温宿县 | |
|---|---|
.png) Onsu İlçesi'nin Sincan Uygur Özerk Bölgesideki konumu (pembe) | |
| Ülke |  Çin |
| İl | Aksu İli |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 14.309 km² |
| Rakım | 1113 m |
| Nüfus (2002) | |
| • Toplam | 210,000 |
| Zaman dilimi | +8 |
| • Yaz (YSU) | UTC |
| Posta kodu | 843100[1] |
| Alan kodu | 0997 |
Onsu İlçesi (Uygurca: ئونسۇ ناھىيىسى, Onsu Nahiyisi, Onsu Nah̡iyisi, Çince: 温宿县 veya 溫宿縣; Pinyin: Wēnsù Xiàn), Çinnde Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, Aksu İline bağlıdır.
Konumu[değiştir | kaynağı değiştir]
Batısında Uçturfan İlçesi, kuzey ve kuzeybatı sınırını Kırgızistan ve Kazakistan ile paylaşıp, doğusunda Bay İlçesi ve Toksu İlçesi, güneyinde Aksu şehri ile sınırdır. Onsu ilçesi, batı Tanrı Dağlarında Tomur (Uygurca: Temür; Türkçe: Demir) dağının (7,443 m) güney ayağında, Tarım Havzasının kuzey kenarında konumlanır.
Kasaba ve köyler[değiştir | kaynağı değiştir]
Onsu ilçesi, bir kasaba (镇 zhèn), sekiz kırsal belde (乡 xiāng), bir etnik kırsal belde (民族乡; mínzúxiāng) ve yedi özel kırsal belde (虚拟乡) gibi yerleşim birimlerinden oluşur. İlçenin ana merkezi Wensu (温宿镇; Wēnsù zhèn) kasabasıdır.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Diğer verilen isimler: Wen-su-lao-ch'eng, Agsu, Aqsu, A-k'o-su-lao-ch'eng, Aqsu, Kona Shahr, A-k'o-su, Aqsu Kona Shahr, Akoso, Wensuh, Aksou, Ak Su Kona Shahr, Wen-su-hsien, Wensuh-lao-ch'eng, Aksu ve A-k'o-su-chiu-ch'eng.[2]
502 - 550 yılları arasında Hunlar, 552 - 648 yılları arasında Göktürkler, 648 - 649 yılları arasında Tang Hanedanı zamanında Çinliler, tekrar 659 yılından itibaren 744 yılına kadar Göktürkler, 790 ve 791 - tahminen 842 yılları arasında Tibetler ve 1006 yılından itibaren Karahanlılar 1032 - 1210 yılları arasında Doğu Karahanlılar, Doğu Karahanlıları Karahitaylar yıktıktan sonra Karahitaylar, daha sonra; önce 1227 - 1370 yılları arasında Çağatay Hanlığı daha sonra 1370 - 1514 yılları arasında Doğu Çağatay Hanlığı bu bölgede egemenlik sürmüştür.
Doğal yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]
Onsu ilçesinde su kaynağı bolluğu vardır. Buzullar 1219.68 km² alanı kaplar, ki ortalama 158,229 milyon m³ suyu depolar. Ayrıca burada toplam uzunlukları 889 kilometreyi bulan sayıları 43 nehir vardır.[3] Tanrı Dağlarının kuzeybatısındaki alanda konumlanan, Tomur Ulusal Koruma Bölgesi, başlıca Bozdong, Pochenzi, Taglak ve Akqi (Akche, A-ho-ch'i-hsien, A-ho-ch'i-ch'eng, A-ko-ch'i, Agche, Akchiy, Akcha, A-ho-ch'i) gibi dört yerleşim birimlerini kapsar. Dünyanın sekizinci en büyük buzulu, 60.8 kilometre uzunlukta ve Tomur dağının kuzey tarafındadır. Onsu kasabasına, 15.2 km Kum-Arık (Sarydzhaz) ve 19.9 km uzaklıkta Toşkan Nehri bulunur.
Bitki örtüsü[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu bölgede 20'den fazla, bunlardan en önemlileri ladin, huş ve Populus euphratica Oliv gibi kavak ağaç türleri yetişir. Alplerdeki otlaklarda olduğu gibi, 100'den fazla fundalık türleri bu böldede yetişir. Onsu İlçesinde doğada 200'den fazla hekimlikte de kullanılan yabani bitki ve baharat türleri yetişir. Ayrıca Maydanozgillerden Angelica sinensis cinsi ve kar lotusu Saussurea laniceps sık görülür.[3] Ayrıca Çin böcek mumu[4] ağaçlardan toplanır.
Yabani hayvanlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Onsu ilçesinde yabani hayat çok zengindir; doğada sayıları seyrek hayvanlardan kar parsı (Uncia uncia) ve siyah leylek (Ciconia nigra), ayrıca geyik, vaşak ve kuğu gibi yabani hayvanlar yaşar. Kanatlı hayvanlardan 161 kuş türleri yaşar.
İklimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Onsu ilçesinin kıtasal tipik bir iklimi vardır. Dağlık bölgenin iklimi yüksekliğe göre değişir. Yüksek rakımlar, çok soğuk, sürekli karla ve buzullarla kaplıdır, orta rakımlar ılımlı bir iklimi, ladin, alaçam ormanları ile ve otlaklarla kaplıdır ve alçak ovalar sıcak ve güneşlidir.
Yıllık ortalama sıcaklık 10.2 °C, en yüksek sıcaklık 37.6 °C, en düşük sıcaklık - 27.4 °C'dir, yıllık ortalama 2718.1 saat güneşli bir dönemi olur ve ortalama 207 gün don olmaz. Yıllık ortalama 62.9 mm yağış ve ortalama yıllık buharlaşma kapasitesi 1803.9 mm kadar olur.
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Onsu ilçesine, "Güney Sincan Pirinç vatanı" adı da verilir. Pirinç, buğday ve mısır gibi ana tahıl ürünleri yetişir. Onsu ilçesi bir "yeşil gıda" (yüksek kalite pirinç) merkezidir ve bölgenin iç ve dışında "kara inci" pirinci en çok satılır. Endüstriyel olarak pamuk, şerbetçiotu (Humulus lupulus), pancar ve keten ekilir. Besicilik, Onsu’nun kırsal ekonomisine tek ve çok önemli katkıda bulunur. Aksu ilinde, Onsu şerbetçiotu ve pamuk ihracat merkezidir. Öküz, at, koyun, keçi ve deve gibi on hayvan çeşitleri yanında, bölgede yüksek düzeyde bir Keşmir keçisi yünü üretilir.
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)
- ^ Wensu, China Page 6 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- ^ a b Report on Snow Leopard (Uncia uncia)Surveys in Tomur, Xinjiang, China 2004[ölü/kırık bağlantı] (İngilizce)
- ^ Bir sarımtırak beyaz, Ceroplastes ceriferus böcekleri tarafından üretilen mumsu madde.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
