İçeriğe atla

Kıbrıs Anıtı

Koordinatlar: 41°00′28″K 28°38′11″D / 41.00778°K 28.63639°D / 41.00778; 28.63639
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kıbrıs Anıtı
Harita
Koordinatlar41°00′28″K 28°38′11″D / 41.00778°K 28.63639°D / 41.00778; 28.63639
KonumYaşam Vadisi, Beylikdüzü, İstanbul, Türkiye
TasarlayanAzmi Sekban
TürAnıt-heykel
MalzemeBronz
Uzunluk7 m
Genişlik4 m
Tamamlanma tarihi19 Mayıs 2017
Açılış tarihi7 Temmuz 2017
AdandığıRauf Denktaş
Zürih ve Londra Antlaşmaları

Kıbrıs Anıtı, İstanbul'un Beylikdüzü ilçesindeki Yaşam Vadisi Parkı içinde bulunan anıt-heykel-rölyef kompozisyon. Dönemin Beylikdüzü Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu tarafından heykeltıraş Azmi Sekban'a yaptırılan anıt, resmî olarak 7 Temmuz 2017'de açıldı. Ortasında uzun paltosu ile ayakta duran Rauf Denktaş, sol rölyefte Kıbrıs Türkü ve Türk askerleri ve Denktaş ile özdeşleşmiş "Benim iki bayrağım var" şiiri, sağ rölyefte ise Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kurucu antlaşmalarından 1959 Zürih ve Londra Antlaşmaları'nın imza merasimi tasvir edilmiştir. Sağ kabartmada yer alan Kıbrıslı Rum başpiskopos ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı III. Makarios'un bulunması birçok tartışmaya, tepki ve eleştirilere yol açtı. Anıt aynı zamanda Türkiye'deki ilk Rauf Denktaş heykeli olma özelliğini taşır.

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Anıt fikri ilk kez Beylikdüzü Belediyesi'nin 27 Ocak 2015'te Rauf Denktaş'ın doğum gününde düzenlenen bir panel'de gündeme geldi.[1] Beylikdüzü Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, panelin açılışında yaptığı konuşmada, Beylikdüzü'ne "Kıbrıs Anıtı" yapılacağını söyledi. İmamoğlu, "Ona yakışacak bir parkta adını yaşatmak istiyoruz ve bu parkın içinde bir Kıbrıs Anıtı da bulunacak" ifadelerini kullandı.[1] Anıtın yapımı için başta Denktaş ailesi ve Denktaş Vakfı yöneticilerinin görüşleri alındı ve irtibatlı olarak çalışmalara başlandı.[2] Denktaş ailesi ve vakfına belirlenen üç alternatif tasarım sunuldu ve belirlenen tasarımın yapım çalışmaları heykeltıraş Azmi Sekban tarafından başlatıldı. Konum olarak Denktaş'ın Türkiye ziyaretlerinde ikamet ettiği Adnan Kahveci mahallesi 1. Etap'taki evinin yakını seçildi.

Kıbrıs Anıtı; Beylikdüzü'ndeki Yaşam Vadisi Parkı ile birlikte kısmî olarak 19 Mayıs 2017'de, Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı'nda halka açıldı. Törene Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'da katıldı.[3] Türkiye'deki ilk Denktaş anıtının resmî açılışı ise 7 Temmuz 2017'de gerçekleştirildi.[4] Açılışa; Denktaş Ailesi başta olmak üzere Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti eski başbakanı Hakkı Atun, dönemin hükûmet sözcüsü Orhan Birgit, eski başbakan yardımcısı ve Dünya Kıbrıs Türkleri Vakfı genel başkanı Vedat Çelik, Kıbrıs'ta en uzun süre Kolordu Komutanlığı yapan orgeneral Necati Özgen katıldı.[5]

Anıtın kompozisyonu

[değiştir | kaynağı değiştir]
Mücahit Kıbrıs Türk ve Türk askerleri ile ellerindeki KKTC bayrağı ve Türk bayrağı'nın yer aldığı sol rölyef

Kıbrıs anıtı, V formatında 7 metre uzunluğunda, 4 metre genişliğinde bronz malzemeden yapılmış bir kompozisyona sahiptir.[2][6] Merkezinde, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın bulunduğu anıtın arka kısmında, onun barışçıl ve kucaklayan kimliğini temsilen iki adet kanat figürü tasvir edilmiştir.[7] Anıtın ön cepheden görülen iki kanadı Denktaş'ın askerî ve diplomatik mücadelelerini yansıtmaktadır. Sol kanatta Mücahit Kıbrıs Türk ve Türk Silahlı Kuvvetleri askerleri ile ellerinde tuttukları Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bayrağı ve Türk bayrağı görülmektedir. Bunun yanı sıra içe büküm kısmında Rauf Denktaş ile bütünleşmiş, şair Mustafa Kayabek'e ait "Benim iki bayrağım var" şiiri yer almaktadır.[8][9] Anıtın sağ tarafındaki rölyefte Kıbrıs Türkleri'nin haklarının resmen kabul edildiği ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin temellerinin atıldığı 1959 Zürih ve Londra Antlaşmaları'nın imza merasimi temsil edilmektedir.[3] Rölyefin merkezinde Kıbrıs Türk Toplumunun lideri ve bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı yardımcısı olan Dr. Fazıl Küçük yer alırken, sol yanında Kıbrıs Ortodoks Kilisesi başpiskoposu ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı III. Makarios, sağ tarafında ayakta ise Birleşmiş Milletler temsilcisi bulunmaktadır. Rölyefi, kararlı duruşuyla ve gerektiğinde masaya yumruğunu vurmaktan çekinmeyen Rauf Denktaş figürü tamamlamaktadır. Denktaş'ın üst kısmında Birleşmiş Milletler amblemi yer alırken, rölyefin alt kanadında ise "Bir Topluluktan Bir Devlet Kuran, 1983" yazısı bulunmaktadır.

Ekrem İmamoğlu 19 Şubat 2019'da yaptığı bir televizyon röportajında, ironik bir şekilde anlaşmanın imza töreni sırasında Denktaş'ın bulunmadığını ancak anıtın "yumruğunu masaya vuran genç bir liderin tasvirini" temsil ettiğini söyledi.[10]

Makarios heykeli tartışması ve tepkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Soldan sağa: Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanı ve başpiskoposu III. Makarios, cumhurbaşkanı yardımcısı Dr. Fazıl Küçük, Birleşmiş Milletler temsilcisi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı Rauf Denktaş 1959 Zürih ve Londra Antlaşmaları'nın imza töreninde

23 Mayıs 2017'de İstanbul Ülkü Ocakları Başkanı ve bir grup Ülkücü, anıttaki Başpiskopos Makarios'un heykelinin kaldırılmasını talep etti. Protesto eyleminin ardından Makarios heykeline Kıbrıs'ta akıttığı kanı simgeleyen kırmızı boya atıldı ve baş kısmı kırıldı.[11] Ayrıca Birleşik Krallık'ın Kıbrıs Valisi Sir Hugh Foot sanılan Dr. Fazıl Küçük kabartmasına siyah boya döküldü ve yüz kısmına zarar verildi.[12] Alperen Ocakları Beylikdüzü İlçe Başkanı Osman Yıldırım yaptığı açıklamada, "Belediyenin yaptığı tek bir heykel değil Kıbrıs ve Denktaş'ın yakın tarihimizdeki başarıyla neticelenmiş mücadelesini anlatan başarılı bir kompozisyondur." ifadelerine yer verdi.[13] Rauf Denktaş'ın kızı Ender Denktaş Vangöl anıta yönelik eleştirilere ve Dr. Fazıl Küçük'ün heykelinin tahrip edilmesine tepki gösterdi. Vangöl, "Tarih tam anlamıyla yansıtılmış. Sonuçta Makarios da yaşanmış olan Kıbrıs mücadelesindeki en başrol oyuncu. Emek verenlerin yüreğine sağlık..." ifadelerini kullandı.[13] Ayrıca, Denktaş'ın torunu Avukat Pınar Denktaş, anıtın önünde yaptığı açıklamada, "Bu anıt amacına uygun olmayarak Makarios heykeli olarak yansıtıldı.[14] Böyle siyasi bir polemiğe konu olması eminim dedem Rauf Denktaş'ı çok üzerdi" dedi.[6]

Anıtın etrafında bulunan ve Kıbrıs tarihi hakkında görsel bilgi sunan bilgilendirme panoları

Rölyefe saldırıdan bir gün önce 22 Mayıs 2017'de, Türk yazar ve gazeteci Murat Bardakçı Habertürk gazetesinde kaleme aldığı yazıda Makarios'un yer aldığı anıtı eleştirdi. Bardakçı yazısında, ".. Hayatı boyunca gösterdiği tek çaba Kıbrıs'taki Türk varlığını ortadan kaldırmaktan ibaret kalan ve bu yüzden değil Türkiye'yi, İngiltere'yi bile çileden çıkartıp Seyşel Adaları'na kadar sürgün edilen Makarios artık huzur içerisinde ve Beylikdüzü'nde önünden gelip geçenlere “Oh yaaaa, kendimi Türkler'e kabul ettirdim yaaaaa, aha işte ben buradayım” diyor... eskiden olup bitenleri unutmayalım ve meseleleri katliama kadar götürenlerin heykellerini dikmek gibi hayranlık krizlerine girmeyelim, kâfi..." ifadelerine yer verdi.[15]

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 31 Mart 2019 yerel seçimleri öncesinde 8 Ocak 2019'da Türkiye Büyük Millet Meclisi grup toplantısında yaptığı konuşmada anıtta III. Makarios'a yer verilmesini eleştirdi. Erdoğan konuşmasında, "Bunların İstanbul Büyükşehir adayının Kıbrıs'la ilgili yaptırdığı heykele, adadaki tüm Türklerin katledilmesini savunan Rum liderin koyulması aynı hastalıklı zihniyetin ürünüdür. Sorsanız Gazi Mustafa Kemal'in 'Yurtta sulh, cihanda sulh' sözüyle açıklamaya çalışırlar. Gazi, bunlara yurtta sulhu ülkenizdeki düşmanları yükselterek yapın dememiştir." ifadelerini kullandı.[16] Erdoğan ayrıca Dr. Fazıl Küçük'ün yüzünün tahrip edilmesini eleştirerek bunu "garabet örneği" olarak tanımladı.[17]

Maliyeti

[değiştir | kaynağı değiştir]

Anıtın 8 milyon Türk lirasına mal olduğu iddia edildi. 26 Aralık 2016 tarihinde imzalanan harcama pusulasında anıt-rölyefin belediyeye 152 bin 400 TL'ye mal olduğu, bunun 25 bin 908 lirasının stopaj vergisi olarak devlete ödendiği belirtildi.[18]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "Beylikdüzü'nde Kıbrıs anıtı yapılacak". Kıbrıs Postası. 27 Ocak 2015. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021. 
  2. ^ a b Enver Alas; Ersan San (24 Mayıs 2017). "İstanbul'da saldırı sonrası bu hale gelmişti... Ne yapılacağı belli oldu". İstanbul: Hürriyet. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2021. 
  3. ^ a b "Yeni Şafak'ın "İmamoğlu katillerin heykelini dikti" dediği o anıtın hikayesi". T24. 6 Haziran 2019. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2021. 
  4. ^ "Türkiye'deki İlk Denktaş Anıtı Açılıyor". Gerçekbandırma.com. 7 Temmuz 2017. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021. 
  5. ^ "TÜRKİYE´DEKİ İLK DENKTAŞ ANITI BEYLİKDÜZÜ´NDE TÖRENLE AÇILACAK…". Bizdehaber.com. 5 Temmuz 2017. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021. 
  6. ^ a b "Rauf Denktaş'ın torunundan Beylikdüzü'ndeki Rauf Denktaş Anıtı önünde açıklama". İstanbul. Demirören Haber Ajansı. 12 Haziran 2019. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2021. 
  7. ^ "Paltolu Denktaş, Cübbeli Makarios" (PDF). Afrika Gazetesi. 21 Mayıs 2017. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2021. 
  8. ^ "Benim 2 bayrağım var". Hürriyet. 19 Ocak 2012. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021. 
  9. ^ Ahmet Tolgay (23 Mayıs 2017). "Nokta atışları…". Kıbrıs Gazetesi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021. 
  10. ^ Bulut, Uzay (2 Temmuz 2019). "Constantinople's new mayor Imamoglu: What does he think of Cyprus?" (İngilizce). The Greek City Times. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021. 
  11. ^ Ekmekçi, Hüseyin (24 Mayıs 2017). "İstanbul Beylikdüzü'nde bir çalışma…". Havadis. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2021. 
  12. ^ "Ülkücüler yanlış heykeli kırdı". CNN Türk. 24 Mayıs 2017. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2021. 
  13. ^ a b "Ülkücüler heykel kırdı, Alperenler karşı çıktı". Sputnik. 24 Mayıs 2017. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2021. 
  14. ^ Denktaş, Pınar. "Pontus tartışmasını bitirecek olay". Odatv. Odatv. 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ Murat Bardakçı (22 Mayıs 2019). "Sadece Makarios'la olmaz, bizi katleden herkesin heykelini dikmeliyiz!". Haberturk.com. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021. 
  16. ^ "Erdoğan'dan İmamoğlu'na heykel tepkisi". Ensonhaber.com. 8 Ocak 2019. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2021. 
  17. ^ "Erdoğan'dan İmamoğlu'na Kıbrıs heykelindeki Makarios eleştirisi". Kıbrıs Postası. 8 Ocak 2019. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021. 
  18. ^ "Beylikdüzü Belediyesi'nin Rauf Denktaş heykelini 8 milyon TL'ye yaptırdığı iddiası". Teyit.org. 1 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2021. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kıbrıs_Anıtı&oldid=33333959" sayfasından alınmıştır