Kıbrıs Türk yerleşim bölgeleri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
1973'te Kıbrıs'ın etnik haritası[1]
  Kıbrıslı Rumlar
  Kıbrıs Türk yerleşim bölgeleri
  İngiliz askeri üsleri

Kıbrıs Türk yerleşim bölgelerinde, 1963-64 yıllarındaki toplumlar arası şiddet olayları ile 1974 yılında Türkiye'nin Kıbrıs'a barış harekatı sırasında Kıbrıslı Türkler yaşamıştır.

Enklavların oluşturulmasına yol açan olaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

Aralık 1963'te Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Başpiskopos Makarios, Kıbrıslı Türklerin hükûmetin normal işleyişini engellemeye yönelik taktiklerini gerekçe göstererek 1960 sömürge sonrası anayasasında bazı değişiklikler yapılmasını önerdi. Bu durum Kıbrıslı Rum çoğunluk ile Kıbrıslı Türk azınlık arasında bir krize yol açtı ve Kıbrıslı Türklerin hükûmetteki temsiliyeti sona erdi. Bu olayın niteliği tartışmalıdır. Kıbrıslı Rumlar, Kıbrıslı Türklerin Kıbrıs Cumhuriyeti kurumlarından gönüllü olarak çekildiğini iddia ederken, Kıbrıslı Türklerin anlatısına göre Kıbrıslı Türkler zorla dışlanmıştır.[2]

Anayasa değişikliklerinin Kıbrıs Türk toplumu tarafından reddedilmesinin ardından durum ada çapında toplumlar arası şiddete dönüştü. 103 ila 109 Kıbrıslı Türk veya karma köy saldırıya uğradı ve 25,000-30,000 Kıbrıslı Türk mülteci durumuna düştü.[3][4] Resmi kayıtlara göre 364 Kıbrıslı Türk ve 174 Kıbrıslı Rum öldürüldü.[5] Bunun sonucunda Kıbrıslı Türkler enklavlarda yaşamaya başladı; cumhuriyetin yapısı Makarios tarafından tek taraflı olarak değiştirildi ve UNFICYP birliklerinin konuşlandırılmasıyla Lefkoşa Yeşil Hat ile bölündü.[4]

Enklavlardaki durum[değiştir | kaynağı değiştir]

Enklavlar adanın dört bir yanına dağılmıştı. Enklavlar birçok ihtiyaçtan mahrumdu. Enklavlar üzerindeki kısıtlamalar 1967'den sonra hafifletilmeye başlandı ve birçok Kıbrıslı Türk 1963'te terk ettikleri köylerine geri dönmeye başladı.[kaynak belirtilmeli]

Ürün yasağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kıbrıs Rum yönetimindeki Kıbrıs Cumhuriyeti, Kıbrıslı Türklerin belirli eşyaları bulundurmasını ve bu eşyaların enklavlara girişini yasakladı. Kısıtlamalar sadece Kıbrıslı Türklerin askeri faaliyetlerini kısıtlamayı değil, aynı zamanda ekonomik normale dönüşlerini engellemeyi de amaçlıyordu. Yakıtlara gelince, başlangıçta gazyağı dahil her türlü yakıt yasaklanmıştı, ancak gazyağı yasağı Ekim 1964'te kaldırıldı. Benzin ve mazot yasağı o zamana kadar yürürlükte kalmış ve enklavlara gıda tedarikini engellemiştir. İnşaat malzemelerine getirilen yasak, kış yaklaşırken çatışmalardan zarar gören evlerin onarılmasını engellemiş, yünlü giysilere getirilen yasak ise Kıbrıslı Türklere giysi tedarikini etkilemiş, özellikle de yerlerinden edilenleri endişe verici bir duruma sokmuştur. Çadır malzemelerine getirilen kısıtlama, yerinden edilenler için geçici ikamet yerlerinin inşasını da engellemiştir. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tarafından hazırlanan bir rapora göre 7 Ekim 1964 tarihi itibarıyla yasaklanan maddelerin listesi aşağıdadır:[6]

Seyahat kısıtlamaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu dönemde Kıbrıslı Türklerin hareket özgürlüğü kısıtlanmıştır. Kıbrıs Rum polisi, BM Genel Sekreteri tarafından "aşırı kontrol ve aramalar ve görünüşe göre gereksiz engellemeler" olarak adlandırılan ve seyahat etmek zorunda olan Kıbrıslı Türklere korku salan eylemlerde bulundu.[6] Kıbrıslı Türkler kontrol noktalarında, havaalanlarında ve devlet dairelerinde milliyetçi Kıbrıslı Rum memurların tacizine maruz kalmıştır.[7] Genel Sekreter ayrıca keyfi tutuklama ve gözaltılarla ilgili endişelerini de not etmiştir. Kıbrıs Rum polisi, Kıbrıslı Türklerin Kuzey Lefkoşa enklavı dışına seyahatlerine kısıtlamalar getirmiştir. Başlangıçta, Kıbrıslı Türklerin Lefke'ye giriş ve çıkışlarına hiç izin verilmezken, Ekim 1964'te bu kısıtlama gevşetilerek doğuya doğru seyahat etmelerine izin verildi, ancak Limnitis'e doğru batıya seyahat etmelerine izin verilmedi. Kıbrıslı Türk doktorların da mesleklerini icra etmek için serbestçe seyahat etmelerine izin verilmedi, Kıbrıslı Rumlar üzerlerinin aranmasında ısrar ettiler.[6]

Ekonomik durum[değiştir | kaynağı değiştir]

1963-74 dönemi, iki toplum arasındaki ekonomik eşitsizliklerin arttığı bir dönem oldu. Kıbrıs Rum ekonomisi gelişen turizm ve finans sektörlerinden faydalanırken, Kıbrıslı Türkler giderek fakirleşti ve işsizlik arttı.[8] Enklavlar Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Kıbrıs Rum yönetimi tarafından ekonomik ambargo altına alındı, toplumlar arası ticaret engellendi. Seyahat kısıtlamaları nedeniyle çok sayıda Kıbrıslı Türk eski işlerinden ayrılmak zorunda kaldı. Bu arada mülteciler de eski gelir kaynaklarından koparılmışlardır. Bu dönem, Türk hükûmetinin yardımlarının başlangıcına tanıklık etti. 1968 yılına gelindiğinde Türkiye, Kıbrıslı Türklere yılda yaklaşık 8.000.000 Sterlin vermeye başlamıştı.

Kıbrıs Türk yerleşim bölgeleri listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Erenköy (Kokkina)
  • Yeşilırmak (Limnitis)
  • Lefke (Lefka)
  • Lefkoşa-Ağırdağ (Lefkoşa-Agirta)
  • Serdarlı (Tsatos)
  • Kuruova (Galinoporni)
  • Geçitkale (Kophinou)
  • Akıncılar (Lourojina)
  • Gaziveren (Angolemi)
  • Beyarmudu (Bergama)

Ana şehirler içinde daha küçük yerleşim bölgeleri:

  • Kasaba (Baf)
  • İskele (Larnaka)
  • Suriçi (Mağusa)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Cyprus Ethnic 1973". 19 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ The Cyprus Problem: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press. 2011. ss. 35-6. ISBN 9780199757169. 
  3. ^ John Terence O'Neill, Nicholas Rees. United Nations peacekeeping in the post-Cold War era, p.81 10 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ a b Hoffmeister, Frank (2006). Legal aspects of the Cyprus problem: Annan Plan and EU accession. EMartinus Nijhoff Publishers. ss. 17-20. ISBN 978-90-04-15223-6. 
  5. ^ Oberling, Pierre. The road to Bellapais (1982), Social Science Monographs, p.120 28 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: "According to official records, 364 Turkish Cypriots and 174 Greek Cypriots were killed during the 1963-1964 crisis."
  6. ^ a b c "REPORT BY THE SECRETARY-GENERAL ON THE UNITED NATIONS OPERATION IN CYPRUS (For the period 10 September to 12 December 1964) - Annex II. Doc S/6103" (PDF). United Nations. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2015. 
  7. ^ Asmussen, Jan (2014). "Escaping the Tyranny of History". Ker-Lindsay, James (Ed.). Resolving Cyprus: New Approaches to Conflict Resolution. I.B.Tauris. s. 35. ISBN 9781784530006. 
  8. ^ Ker-Lindsay, James, (Ed.) (2014). Resolving Cyprus: New Approaches to Conflict Resolution. I.B.Tauris. s. 35. ISBN 978-0857736017. 

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kıbrıs_Türk_yerleşim_bölgeleri&oldid=30492831" sayfasından alınmıştır