Hizbullah'ın dış ilişkileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Hizbullah'ın bir Dış İlişkiler Birimi bulunmaktadır (Arapça: وحدة العلاقات الخارجية romanize: Wahdat al-‘Ilāqāt al-khārijiyya) ve bir dizi yabancı ülke ve kuruluşla ilişkiler sürdürmektedir.[1] Bunlar bilhassa Şii devletler ve Filistin davasına bağlı olan Sünni gruplardır. Ancak grubun Orta Doğu dışında Latin Amerika [2] ve Kuzey Kore gibi yerlerde de operasyonları olduğu öne sürülüyor.[3]

Hizbullah'ın özellikle İran'la,[4] Suriye'deki Alevi liderliğiyle, özellikle de Başkan Hafız Esad (2000'deki ölümüne kadar) ve oğlu Beşar Esad ile [5] yakın ilişkileri vardır ve Suriye İç Savaşı'nda Esad'a destek olmak için bölgeye savaşçılar göndermiştir. Hizbullah, şu an sona ermiş olan El-Aksa İntifadası'na destek vermiştir.

Hizbullah'ın El Kaide ile devam eden teması veya iş birliğine dair çok az kanıt vardır. Hizbullah'ın liderleri, şimdiki veya geçmişteki El Kaide ile olan bağlantılarını reddetmektedir.[6][7] Irak'taki eski El Kaide lideri Ebu Musab el-Zerkavi [8] gibi El Kaide liderleri, çoğu Hizbullah üyesi olan Şiileri, bugün selefi-cihatçılar gibi mürted olarak görmektedir.

Ancak 11 Eylül Komisyon Raporu, birkaç El Kaide ajanının ve üst düzey askeri komutanının 1994 yılında Lübnan'daki Hizbullah eğitim kamplarına gönderildiğini ortaya çıkarmıştır.

BM'nin konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1559 sayılı kararı, Lübnan İç Savaşı'nı sona erdiren Taif Anlaşması'nı yineleyerek "tüm Lübnanlı ve Lübnanlı olmayan milis güçlerin dağıtılması ve silahsızlandırılması" çağrısında bulunuyor ancak bu karar Hizbullah'ı açıkça kapsamıyor. Bu yorumu Kofi Annan geliştirdi.[2] Lübnan hükûmeti [9] ve Hizbullah, bu kararın Hizbullah'a uygulanmasına itiraz etmekte ve Hizbullah'ı bir milis değil, bir "direniş hareketi" olarak nitelendirmektedir. İsrail, Hizbullah'ın eylemleri hakkında BM'ye şikayette bulunmuştur.[10]

BM Genel Sekreter Yardımcısı Mark Malloch Brown, Lübnan milislerinin El Kaide kalıbına girmiş bir terör örgütü olarak nitelendirilmesine karşı çıkmaktadır.[11] "Hizbullah'ın terör taktikleri kullandığını" [12] kabul ederken ona terör örgütü demenin faydasız olduğunu söylüyor; ona göre ABD ve uluslararası toplum ona meşru bir siyasi parti olarak saygı duysa iyi eder. Diğer yandan Birleşmiş Milletler'de, Hizbullah'ın sivillere yönelik askeri faaliyetlerinin doğası gereği terörist olduğunu inkâr edenler de var.

İran[değiştir | kaynağı değiştir]

Akademisyen Fred Halliday, 20 Temmuz 2006 tarihli bir makalesinde Hizbullah'ın Şeyh Hassan Nasrallah liderliğindeki yardımcısı Şeyh Naim Qassem'in kendisine Hizbullah'ın prensip olarak İran'ın liderliğini takip ettiğini söylediğini yazmıştır.[4]

Suriye[değiştir | kaynağı değiştir]

Hizbullah'ın eski Genel Sekreteri Subhi al-Tufayli,[13] Dubai'de Al-Arabiya TV'ye verdiği bir röportajda Hizbullah'ın Suriyeliler ile ilişkilerini kesinlikle geliştirdiğini ancak Hizbullah'ın gerçek liderliğinin 'hukukçuların yönetimi' olduğunu söyledi. Hizbullah'ın Suriye'deki varlığı 2012'den önce sınırlı olsa da Şam, İran'ın gruba verdiği desteğin en önemli kolaylaştırıcısıydı ve 2000'lerde kendi başına maddi ve siyasi yardım sağlayıcı olarak giderek daha aktif hale geldi.[14]

2012 yılından bu yana Hizbullah, Suriye İç Savaşı süresince hükûmete isyancılara karşı yürüttüğü mücadelede yardımcı olmaktadır. Hizbullah, bunu Suriye ile İsrail'e karşı olan ittifakını yok etmeyi amaçlayan Vahhabi-Siyonist bir komplo olarak tanımlamıştır.[15][16]

Diğer İslami hareketlerle olan ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Hamas[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrailli yazar Ehud Yaari'ye göre, Hizbullah'ın Lübnan'daki varlığı ve stratejisi askeri, siyasi ve medya operasyonları açısından Hamas için bir modeldir.[17] İki grup ortak taktikleri ve ortak hedefleri paylaşmaktadır.[18] İsrailli askeri analistlere göre Hizbullah, Hamas'a "[daha fazla] öldürücü bomba" üretmesinde yardım etti.[19] Hizbullah'ın lideri Nasrallah, 28 Eylül 2000 tarihinde El-Aksa İntifadası'nın başlamasından sonra örgütünün FKÖ, Hamas, İslami Cihat ve diğer örgütler tarafından desteklenen intifadaya desteğini ilan etti.[20] Ayrıca Hizbullah, el-Manar televizyon kanalında Filistinlilerin evlerine "sürekli" İsrail karşıtı propaganda yayınlamaya başladı. Bu taktik, Hizbullah kanalının Filistinlilerin evlerinde geniş çapta izlenmesine yol açtı.[21]

2013 yılında Hizbullah'ın Hamas'a, Hamas'ın Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın yönetimine karşı savaşan güçleri desteklemesi nedeniyle Lübnan'ı terk etmesi talimatını verdiği bildirildi. Hem Hamas hem de Lübnan İslami Cihat örgütü bu haberleri yalanladı.[22]

El Kaide ile olan ilişki iddiası[değiştir | kaynağı değiştir]

Hizbullah'ın El Kaide ile teması veya iş birliğine dair somut bir kanıt bulunmamaktadır. ABD ve İsrail terörle mücadele yetkilileri, Hizbullah'ın El Kaide ile bağlantıları olduğunu (veya olduğunu) iddia etse de Hizbullah'ın liderleri bu iddiaları reddetmektedir. Ayrıca ABD istihbarat yetkilileri Hizbullah ile Afganistan'dan Lübnan'a kaçan alt düzey El Kaide üyeleri arasında bir temas olduğunu düşünmektedir.[23][24][25][26][27] Ali Mohamed, Hizbullah'ın El Kaide görevlilerine patlayıcıların nasıl kullanılacağı konusunda eğitim verdiğini ifade etti. Ayrıca Hizbullah ve El-Kaide; para aklama, kaçakçılık ve belge sahteciliği yoluyla iş birliği yapmaktadır.[28] Bazı Amerikan gazeteleri, Hizbullah; El-Kaide ve İran Devrim Muhafızları arasında daha geniş bir ittifak olabileceğini öne sürmüştür.[29]

Irak'taki El Kaide liderleri, Ebu Musab el-Zerkavi [8] gibi, çoğu Hizbullah üyesi olan Şiileri, bugün selefi-cihatçılar'ın yaptığı gibi mürted olarak görmektedir.

Öte yandan diğerleri, El Kaide'nin Sünni ideolojisinin Hizbullah'ın görece daha liberal Şii İslam anlayışıyla temelden bağdaşmadığına işaret etmektedir. Aslında bazı Vahhabi liderler ve El Kaide üyeleri Hizbullah'ı mürted olarak görmekte. Suudi Arabistan Kıdemli Ulema Konseyi'nin eski bir üyesi olan Abdullah İbn Cibreen tarafından birkaç yıl önce yayınlanan ve Hizbullah'ı bazı Sünni fanatikler tarafından Şiiler için aşağılayıcı bir terim olan " rafızi " olarak tanımlayan bir fetva bulunmaktadır. Fetva, 2006 İsrail-Lübnan çatışması sırasında radikal bazı Sünni Müslüman alimler ve İslamcı web sitelerinde yazan diğer kişiler tarafından da alıntılandı.[30]

El Kaide, Irak'ta Şiilere karşı olan hoşnutsuzluğunu Şii sivil hedeflere yönelik yaptığı intihar saldırılarıyla göstermiştir.[31] Hizbullah, El Kaide [32] ile herhangi bir bağı olduğunu kabul etmemektedir ve El Kaide lideri Ebu Musab el-Zerkavi, Hizbullah'ı "Sünnilerin düşmanı" olarak nitelendirdiği bir ses kaydı yayınlamıştır.[8] Saint Petersburg Times, ABC News ve MSNBC, Hizbullah ile El Kaide arasında bir bağlantı olduğuna dair hiçbir kanıt olmadığını bildirmiştir.[33] Nasrallah, 2002 yılında verdiği bir röportajda iki grubun farklı alanlarda çalıştığını ve farklı düşmanlarla karşı karşıya olduğunu belirterek ne şimdi ne de geçmiş zamanda El Kaide ile bağlantıları olmadığını söylemiştir. Hizbullah'ın amacı İsrail'le yüzleşmek ve nihayetinde İsrail'i yok etmek iken bin Ladin, Afganistan, Bosna ve eski Yugoslavya'ya odaklanmıştır.

Aynı zamanda Hizbullah lideri Nasrallah, 9/11 saldırılarını, El Kaide'yi ve eski liderleri Usame bin Ladin'in yöntemlerini kınadı. Görüşlerini bir röportajda "İki Dünya Ticaret Merkezi kulesinde çalışan binlerce kadın ve erkek çalışanın Orta Doğu'daki savaşla ne ilgisi var? ... Bu nedenle bu eylemi kınadık - ve benzeri eylemleri de kınıyoruz. ... Pentagon hakkında hiçbir şey söylemedim, yani sessiz kalıyoruz. Ne destekledik ne de karşı çıktık... Tabii ki, Usame bin Ladin'in yöntemi ve tarzı, onları onaylamıyoruz. Ve yaptıkları birçok operasyonu açıkça kınadık." şeklinde ifade etti.[34]

Lübnan'ın eski enformasyon bakanı Michel Samaha, Hizbullah'ın terörist gruplara karşı olan mücadelede hükûmetin önemli bir müttefiki olduğunu söyledi ve Amerika'nın Hizbullah'ı El Kaide'ye bağlama girişimini "şaşırtıcı" olarak nitelendirdi.[35]

2006 İsrail-Lübnan çatışması sırasında Hizbullah'a yönelik artan mezhep içi destek dalgasının bir parçası olarak El-Kaide'nin yardımcı lideri Eymen ez-Zevahiri, Müslümanları Siyonistlere karşı kutsal bir savaşta ayaklanmaya ve Lübnan'daki çatışmaya katılmaya çağırdı.[7]

Hizbullah ayrıca Suriye İç Savaşı'nda, daha sonra Tahrir el-Şam adını alan El-Kaide bağlantılı El-Nusra Cephesi'ne karşı mücadele etmektedir. Bu mücadelede Esad'ın hükûmet yanlısı güçleriyle aynı tarafta yer almaktadır.[36]

Mehdi Ordusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Hizbullah, savaşçılarının Irak'a girişini herhangi bir nedenle yasakladığını ve hiçbir Hizbullah biriminin veya bireysel savaşçısının ABD'ye karşı savaşan herhangi bir Iraklı grubu desteklemek için Irak'a girmediğini iddia etmektedir. 2 Nisan 2004 tarihinde Iraklı din adamı ve Mehdi Ordusu'nun kurucusu Mukteda el-Sadr, Irak'ta Hizbullah ve Hamas'ın şubelerini kurma niyetini açıkladı [37] ve Mehdi Ordusu'nun kıdemli üyesi Ebu Mujtaba, Lübnan'a gitmek için 1.500 savaşçı seçtiklerini iddia etti.

Filistin İslami Cihat Hareketi[değiştir | kaynağı değiştir]

Hizbullah'ın Sünni Filistinli militan grup Filistin İslami Cihat Hareketi ile ortak operasyonlar yürüttüğüne dair Amerikan iddiaları bulunmaktadır.[38] İslami Cihat Hareketi, Lübnan'ın Güneyindeki İslami direniş olan Hizbullah'daki kardeşlere teşekkürlerini iletti. Özellikle duruşu; mali, askeri ve manevi destekleri için Hassan Nasrallah'a,

Diğer devlet olmayan müttefikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa Birliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz 2013'te Avrupa Birliği, Hizbullah'ın silahlı kanadını terör örgütü olarak tanıdı. 28 AB ülkesinin dışişleri bakanları, Hizbullah'ın 2012 Burgaz otobüs saldırsındaki rolü ve örgütün Suriye iç savaşına Baas hükûmetini destekleyerek karışması konusundaki endişelere dayanan kararı kabul etti.[49]

AB üye devletlerinden birkaçı Hizbullah'a kısmen veya tamamen yasaklamalar getirdi. Hollanda örgütü tamamen yasaklarken [50][51] Birleşik Krallık Hizbullah'ın paramiliter Dış Güvenlik Örgütü'nü yasakladı ancak örgütün siyasi kanadını yasaklamadı.[52] 25 Şubat 2019'da Birleşik Krallık parlamentosu, Birleşik Krallık yetkilileri artık grubun askeri ve siyasi kanatları arasında ayrım yapamadıklarını söylediklerinden Hizbullah'ı bütünüyle bir terör örgütü olarak sınıflandırmak için yeni kurallar getireceğini duyurdu.[53] 2018 yılında yapılan bir araştırmada 16 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. inisiyatif, Almanya'da Hizbullah ile illegal faaliyetler arasında güçlü bağlantılar buldu. Bu durum Alman halkından ciddi bir tepki aldı ve Hizbullah'ın siyasi kanunun da kınanmasını talep etti. Almanya 30 Nisan 2020'de Hizbullah'ı tamamen yasakladı.[54]

İsviçre[değiştir | kaynağı değiştir]

İsviçre, İsviçre'nin tarafsızlığına atıfta bulunarak Hizbullah'ı terör örgütü olarak görmemektedir. İsviçre hükûmeti yalnızca Birleşmiş Milletler tarafından sağlanan Yaptırım Listesi'ni kullanmaktadır.[55]

İsrail'in Hizbullah'a karşı tutumu[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrail'in BM temsilcisi Dan Gillerman, Hizbullah'ın ortadan kaldırılması gereken "kanserli bir büyüme'' olduğunu söyledi.[56]

İsrail hükûmeti, Lübnan'da askerî gücün kullanılmasını Hizbullah'ı izole etmek için meşru bir yöntem olarak değerlendirmektedir.

Diğer ülke ve kuruluşlarla olan ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Hizbullah, Irak Savaşı sırasında Iraklı isyancıları ABD birliklerine saldırmaları için eğitmekle suçlandı.[57] İran ve Suriye'nin yanı sıra Hizbullah'ın Venezuela ile de bağlantıları bulunmaktadır ve Latin Amerika'nın diğer bölgelerinde faaliyetlerini genişletme konusunda büyük bir ilgi gösterdiği görülmüştür. Hizbullah, Doğu Avrupalıları, özellikle Rusya, Bosna ve Slovakya'dakileri, askere almak ve eğitmekle tanınmıştır.[58]

Kuzey Kore'nin de Hizbullah ile bağları olduğu bilinmektedir.[3]

İngiliz hükûmeti, Geçici İrlanda Cumhuriyet Ordusu'nun (IRA), Hizbullah ile ilişkileri olduğunu iddia etmiş ve IRA'nın, İngiliz güçlerine karşı Irak'ta kullanılan teknolojiyi bu gruba sağladığını belirtmiştir.[59]

Fas, İran'ın Polisario Cephesi'ne Hizbullah aracılığıyla destek ve yardım sağlaması nedeniyle İran ile ilişkilerini kesti. Bu destek, Cezayir'deki İran büyükelçiliği aracılığıyla gerçekleştirilmiştir.[60][61][62][63]

Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, Üçlü Sınır'ın bir parçası olan Arjantin ve Paraguay'ın ardından Hizbullah'ı terör örgütü olarak tanımayı düşünmüştür.[64]

Amerika Birleşik Devletleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri, Hizbullah'ın terörizmle bağlantılı bir örgüt olduğuna inanmaktadır. ABD, resmi olarak İsrail'in barışçıl bir şekilde yeniden yapılanmasını ve Filistin bölgeleriyle (Batı Şeri) ve Gazze Şeridi) uzlaşmasını desteklemektedir. Terör faaliyetleri nedeniyle ne Hizbullah ne de Hamas, Amerika Birleşik Devletleri tarafından yönetilen herhangi bir barış sürecine davet edilmiştir.

Adalet İçin Ödül Programı, Hizbullah'ın mali mekanizmalarını bozmaya yönelik bilgi sağlayanlar için Adham Husayn Tabaja, Mohammad Ibrahim Bazzi ve Ali Youssef Charara gibi belirli kişilere kadar olan bilgiler için 10 milyon dolara kadar ödül teklif etti.[65] Bununla birlikte Adalet İçin Ödül Programı, şu kişileri de içerir: Ali Atwa, Mohammed Ali Hammadi, Talal Hamiyah, Khalil Yusif Harb, Fuad Shukr ve Haytham 'Ali Tabataba'i.

Aralık 2019'da Amerika Birleşik Devletleri Hazine Bakanlığı, Nazem Said Ahmad, Saleh Assi ve Tony Saab gibi finansörlere yaptırım uyguladı.[66]

Mayıs 2022'de ABD Hazine Bakanlığı, Hizbullah ile ilgili Lübnanlı bir iş adamı olan ve İran destekli grubun mali kolaylaştırıcısı olarak bilinen Ahmad Jalal Reda Abdallah ile onun şirketlerini de içeren yeni yaptırımları duyurdu. .[67]

Arap Ligi[değiştir | kaynağı değiştir]

Arap Birliği'nin karargahı, Kahire.

11 Mart 2016 tarihinde Arap Birliği, Mısır'ın başkenti Kahire'deki Arap Birliği dışişleri bakanları toplantısında Hizbullah'ı terör örgütü olarak tanıdı. Kararla ilgili "çekincelerini" dile getiren Lübnan, Suriye, Cezayir ve Irak dışında 22 Arap Birliği üyesinin neredeyse tamamı kararı destekledi.[68]

Terör örgütü ilan edilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki kuruluşlar Hizbullah örgütünü külliyeten bir terör örgütü olarak listeledi:

Arap Ligi [69]
 Arjantin [70][71]
 Avustralya [72]
 Avusturya [73]
 Bahreyn [74]
 Kanada [75]
 Kolombiya [76]
 Çek Cumhuriyeti [73]
 Estonya [77]
 Almanya [78][79]
Körfez İşbirliği Konseyi [80]
 Guatemala [81]
 Honduras [76][82][83]
 İsrail [84]
 Japonya [85]
 Litvanya [86]
 Hollanda [87]
 Paraguay [88]
 Sırbistan [89]
 Slovakya [90]
İsviçre [73]
 Birleşik Krallık [91]
 ABD [92]

Aşağıdaki kuruluşlar Hizbullah'ın yalnızca belirli kısımlarını terör örgütü olarak listeledi:

 Avrupa Birliği Hizbullah'ın askeri kanadını yasaklamıştır [93][94]
 Fransa Hizbullah'ın yalnızca askeri kanadını yasaklamıştır, Fransa, örgütün siyasi kanadını meşru bir sosyopolitik örgüt olarak değerlendirmektedir [95]
 Kosova Hizbullah'ın askeri kanadını yasaklamıştır [96]
 Yeni Zelanda 2010'dan beri Hizbullah'ın askeri kanadı El-Mukavveme el-İslamiyye'yi yasaklamıştır [97]

Aşağıdaki ülkeler Hizbullah'ı terör örgütü olarak görmemektedir:

 Cezayir Cezayir, Hizbullah'ı terör örgütü olarak tanımayı reddetti [98]
 Bulgaristan [99]
 Çin Çin Halk Cumhuriyeti tarafsız kalmaya devam etmekte ve Hizbullah ile temaslarını sürdürmektedir [100]
 Fildişi Sahili [99]
 Kıbrıs [99]
 Küba Hizbullah, Küba'da bir üs işletmektedir [101]
 Mısır [102]
 Hindistan [99]
 Endonezya Hizbullah, Endonezya'dan hükûmet izniyle televizyon yayını yapmaktadır [103]
 İran [4]
 Irak [104]
 Nikaragua Hizbullah'ı desteklediği iddia edilmektedir [105]
 Kuzey Kore Hizbullah'ı desteklediği iddia edilmektedir [106]
 Katar Hizbullah'ı desteklediği iddia edilmektedir [107]
 Rusya Hizbullah'ı meşru bir sosyopolitik örgüt olarak değerlendirmekte [108]
 Sierra Leone Hizbullah'un ülkede daimi bir temsilciliği bulunmaktadır. [99]
 Senegal Hizbullah'un Senegal'da yetkilileri bulunmaktadır [99]
 Suriye [109]
 Tayland [99]
 Venezuela

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Adraoui, Mohamed-Ali, (Ed.) (2018), "A Fighting Shiism Faces the World: The Foreign Policy of Hezbollah" (PDF), The Foreign Policy of Islamist Political Parties: Ideology in Practice, Edinburgh University Press, s. 132, ISBN 978-1-4744-2666-4  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ a b Security Council (Press Release) (23 Ocak 2006). "SECURITY COUNCIL NOTES SIGNIFICANT PROGRESS IN LEBANON". 26 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2006. 
  3. ^ a b "North Korea crisis could increase risk of larger attacks from ISIS". Daily Mirror. 11 Ağustos 2017. 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2017.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ a b c "A Lebanese fragment: two days with Hizbollah". openDemocracy. 20 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2006. 
  5. ^ "Syria and Hezbollah: A Loveless Alliance". 17 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; autogenerated7 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  7. ^ a b "Hezbollah spurns al-Qaeda". USA Today. 28 Temmuz 2006. 22 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2010.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ a b c BBC News (2 Haziran 2006). "'Zarqawi tape' urges Sunni unrest". 15 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2006. 
  9. ^ "Hezbollah disarmament unclear". CNN. 7 Mayıs 2005. 13 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2006. 
  10. ^ "The situation in the Middle East – Measures to eliminate international terrorism". General Assembly Security Council, United Nations. 14 Ocak 2003. 28 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2006.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ "No peace without Hezbollah, says Beirut". Sydney Morning Herald. 4 Ağustos 2006. 6 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2006. 
  12. ^ "U.N.'s Malloch Brown Questions Hezbollah's 'Terror' Designation". FOx News. 3 Ağustos 2006. 3 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2006. 
  13. ^ "Video clip". 28 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ Why States Rebel. Understanding State Sponsorship of Terrorism. Opladen: Barbara Budrich. 2016. ss. 220-230. ISBN 978-3-8474-0641-9.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  15. ^ "Mystery in Hezbollah Operative's Life and Death". The New York Times. 3 Ocak 2014. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  16. ^ "Car Bombing Injures Dozens in Hezbollah Section of Beirut". The New York Times. 9 Temmuz 2013. 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  17. ^ "Hamas Opts for the Hezbollah Model". The Washington Institute for Near East Policy. 3 Haziran 2014. 21 Ocak 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  18. ^ "Israel-Hamas-Hezbollah: The Current Conflict" (PDF). CRS Report for Congress. 21 Temmuz 2006. 13 Eylül 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2006. 
  19. ^ Moore (18 Ağustos 2002). "Suicide Bombers Change Mideast's Military Balance". The Washington Post. 28 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021. 
  20. ^ Voice of Hezbollah: The Statements of Sayyed Hassan Nasrallah. Londra: Verso. 2007. s. 231. ISBN 978-1844671533.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  21. ^ Written at Monterey, California. Hezbollah psychological warfare against Israel (PDF). Calhoun (Tez). 3. Naval Postgraduate School. March 2009. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  22. ^ "Report: Hezbollah orders Hamas out of Lebanon". The Jerusalem Post. 30 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  23. ^ See:
  24. ^ "Douglas Farah". douglasfarah.com. 18 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ "The new front, An ominous alliance in Lebanon". The National Review. 12 Temmuz 2002. 16 Temmuz 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2002. 
  26. ^ "Qaeda and Hezbollah seen in alliance of terror". The Washington Post/The International Herald Tribune. 1 Temmuz 2002. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2002. 
  27. ^ "The Al-Qaida-Hizballah Connection". Institute for Counter-Terrorism at the Interdisciplinary Center Herzliya. 26 Şubat 2006. 19 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2006. 
  28. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Priest isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  29. ^ See:
  30. ^ [ölü/kırık bağlantı] [1][ölü/kırık bağlantı]
  31. ^ Al Jazeera (14 Eylül 2005). "Al-Zarqawi declares war on Iraqi Shia". 24 Ekim 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2006. 
  32. ^ People's Daily (China) (1 Temmuz 2002). "Lebanon's Hezbollah Denies Link with Al-Qaeda". 18 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2006. 
  33. ^ See:
  34. ^ "Inside the Mind of Hezbollah". The Washington Post. 16 Temmuz 2006. s. B01. 13 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  35. ^ Shatz. "In Search of Hezbollah | Adam Shatz". 22 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  36. ^ "In the fight between Hezbollah and Al-Qaeda, the Iran-backed militia says it's defeated al-Nusra in Lebanon". Newsweek. 27 Temmuz 2017. 28 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  37. ^ "THE STRUGGLE FOR IRAQ: UNREST; A Young Radical's Anti-U.S. Wrath Is Unleashed". The New York Times. 5 Nisan 2004. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2006.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım) "[Moktada al-Sadr] announced that he was opening Iraqi chapters of Hezbollah and Hamas"
  38. ^ Matthew A. Levitt (November–December 2002). "Sponsoring Terrorism: Syria and Islamic Jihad". Middle East Intelligence Bulletin. 4 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2006. 
  39. ^ "Syrian war widens Sunni-Shia schism as foreign jihadis join fight for shrines". The Guardian. 4 Haziran 2013. 28 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  40. ^ "Glance at Palestinian Movement Liwa Al-Quds Supporting Syrian President Assad". alwaght.com. 6 Ekim 2016. 1 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2018. 
  41. ^ "Hizb Allah's Gambit in Syria". Combating Terrorism Center. 27 Ağustos 2013. 27 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  42. ^ a b "Hezbollah is a Shiite political and militant organization based in Lebanon". CISAC. 9 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  43. ^ "'Hezbollah and Harakat al Nujaba are the twins of resistance,' Iraqi militia spokesman says". longwarjournal.org. 18 Mart 2016. 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  44. ^ "Lebanese Hezbollah training special Afghan Fatemiyoun forces for combat in Syria". longwarjournal.org. 14 Temmuz 2016. 15 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  45. ^ "إسرائيل هي الجبهة الجديدة في الحرب السورية". raqeb.co (Arapça). 28 Ocak 2015. 19 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2018. 
  46. ^ "Liwa al-Baqir (The Baqir Brigade) in Syria | TRENDS". 29 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2018. 
  47. ^ "Hezbollah denies Morocco's claims of its ties with Polisario Front". The Middle East Monitor. 29 Mayıs 2018. 29 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  48. ^ "Peru, Abancay & Hezbollah: the Party of God in the City Where the Gods Speak" (PDF). International Institute for Counter-Terrorism. November 2016. 11 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  49. ^ Ashish Kumar Sen (22 Temmuz 2013). "European Union designates Hezbollah's armed wing as terrorist group". The Washington Times. 31 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2013. 
  50. ^ "beantwoording_toezegging_inzake_de_positie_van_hezbollah". The Netherlands Ministry of Foreign Affairs. s. 1. 6 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından (website) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2006. 
  51. ^ "Annual Report 2004" (PDF). Netherlands General intelligence and security service. 23 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  52. ^ "List of proscribed terrorist groups". United Kingdom Home Office. s. 1. 1 Mart 2007 tarihinde kaynağından (website) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2007. 
  53. ^ "UK to ban Hezbollah as terrorist organisation" (İngilizce). 25 Şubat 2019. 26 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2019. 
  54. ^ Frederik Pleitgen; Nadine Schmidt (30 Nisan 2020). "Germany bans Lebanese militant group Hezbollah". CNN. 1 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
  55. ^ "Switzerland nominates Hezbollah advocate for UN Human Rights Council". The Jerusalem Post. 14 Ağustos 2013. 9 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2019.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  56. ^ "Transcripts". CNN.com. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2008. 
  57. ^ "Hezbollah's growing regional role worries Arabs." 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NBC News. 21 May 2009. 21 May 2009.
  58. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; EmersonBlood isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  59. ^ "IRA-PLO cooperation: A long, cozy relationship". The Jerusalem Post. 4 Temmuz 2009. 2 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  60. ^ "Morocco cuts diplomatic ties with Iran over Western Sahara feud". 4 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2018. 
  61. ^ "Morocco cuts ties with Iran over Sahara weapons dispute". Fox News. May 2018. 4 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2018. 
  62. ^ "Morocco cuts ties with Iran over Sahara weapons dispute". Associated Press. May 2018. 4 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2018. 
  63. ^ "Morocco severs ties with Iran, accusing it of backing Polisario Front". Reuters. May 2018. 3 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2018. 
  64. ^ "Brazil's Bolsonaro Says He Plans to Label Hezbollah Terrorists". Bloomberg.com. 20 Ağustos 2019. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  65. ^ "Lebanese Hizballah's Financial Network". Rewards for Justice. 22 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. 
  66. ^ "Treasury Designates Prominent Lebanon and DRC-Based Hizballah Money Launderers". U.S. Department of the Treasury. 13 Aralık 2019. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  67. ^ "U.S. sanctions Lebanese businessman, his companies over Hezbollah links". Reuters. Reuters. 19 Mayıs 2022. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022. 
  68. ^ "Algeria's Hezbollah stance 'reflects view on resistance, not terrorism'". 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  69. ^ "Arab League brands Hezbollah 'terror' group". Al Arabiya English. 11 Mart 2016. 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  70. ^ "Hezbollah branded as terrorist organization in Argentina, assets frozen". The Jerusalem Post. 19 Temmuz 2019. 17 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2019. 
  71. ^ staff (17 Temmuz 2019). "Argentina moves toward designating Hezbollah a terror group". The Times of Israel. 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  72. ^ "Australia lists neo-Nazi group The Base and Hezbollah as terrorist organisations". The Guardian. 24 Kasım 2021. 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  73. ^ a b c "Israel praises Czech Republic for designating Hezbollah a terrorist organization". JNS.org. 28 Ekim 2020. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  74. ^ "Bahrain's parliament declares Hezbollah a terrorist group". Jerusalem Post. 26 Mart 2013. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  75. ^ "Listed Terrorist Entities – Currently Listed Entities". Government of Canada. Public Safety Canada. 24 Mart 2014. 31 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2014. 
  76. ^ a b "Colombia and Honduras designate Hezbollah a terrorist organization". Jpost.com – The Jerusalem Post. 8 Aralık 2019. 20 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  77. ^ "Estonia imposes sanctions on Hezbollah". The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2020. 
  78. ^ "Germany classifies Hezbollah as terrorist organisation, conducts raids". nasdaq.com. 17 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  79. ^ "After U.S., Israeli pressure, Germany bans Hezbollah activity, raids mosques". Reuters. 30 Nisan 2020. 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2020. 
  80. ^ "Gulf Cooperation Council Labels Hezbollah a Terrorist Group". Wall Street Journal. 2 Mart 2016. 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  81. ^ "Guatemala designates Hezbollah as terrorist organization". The Jerusalem Post | JPost.com. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  82. ^ "Honduras declares Hezbollah a terrorist organization". Reuters. 20 Ocak 2020. 21 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  83. ^ "Honduras becomes latest to officially declare Hezbollah a terrorist organization". Al Arabiya. 20 Ocak 2020. 20 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  84. ^ "Hezbollah – International terrorist organization". Israel Ministry of Foreign Affairs. 22 Temmuz 2013. 30 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  85. ^ (Japonca). Ministry of Justice of Japan https://web.archive.org/web/20200202024823/http://www.moj.go.jp/psia/ITH/organizations/ME_N-africa/hizballah.html. 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2017.  Eksik ya da boş |başlık= (yardım)
  86. ^ "Lithuania recognizes Hezbollah as a terrorist organization". The Jerusalem Post | JPost.com. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  87. ^ Fairclough, Gordon (7 Eylül 2012). "Pressure Mounts for EU to Put Hezbollah on Terror List". Wall Street Journal. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2015.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım)
  88. ^ "Paraguay labels Hezbollah a terror group, Brazil may follow". The Jerusalem Post. 19 Ağustos 2019. 8 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019. 
  89. ^ "Kosovo, Israel agree to normalize ties; Serbia to move embassy to Jerusalem". 4 Eylül 2020. 17 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  90. ^ "Slovenia declares all of Hezbollah a 'criminal and terrorist organization'". www.timesofisrael.com (İngilizce). 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  91. ^ "Britain bans Hezbollah – Middle East". The Jerusalem Post. 17 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  92. ^ "Foreign Terrorist Organizations (FTOs)". United States Department of State. 11 Ekim 2005. 17 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2006.  "Current List of Designated Foreign Terrorist Organizations ... 14. Hizballah (Party of God)".
  93. ^ "EU places Hezbollah military wing on terror blacklist". The Jerusalem Post. 22 Temmuz 2013. 23 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2013. 
  94. ^ Rudoren, Jodi (22 Temmuz 2013). "European Union Adds Military Wing of Hezbollah to List of Terrorist Organizations". New York Times. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2013.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım)
  95. ^ "Jewish Leaders Applaud Hezbollah Terror Designation by France". Algemeiner Journal. 4 Nisan 2013. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2013. 
  96. ^ Weinthal, Benjamin. "The Republic of Kosovo ...." 11 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Jerusalem Post. 30 June 2019. 2 July 2019.
  97. ^ "Lists associated with Resolution 1373". New Zealand Police. 20 Temmuz 2014. 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2014. 
  98. ^ "Algeria's Hezbollah stance 'reflects view on resistance, not terrorism'". Middle East Eye. 29 Ocak 2019. 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  99. ^ a b c d e f g "Out of Iran, Into Africa: Hezbollah's Scramble for Africa", Haaretz, 17 Haziran 2013, 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Eylül 2021  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  100. ^ "China's Ambassador in Lebanon: Hezbollah Arms a Trade Matter". Al-Akhbar. 4 Mayıs 2012. 30 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  101. ^ "Report: Hezbollah opens base in Cuba". Ynet news. 9 Ocak 2011. 4 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020. 
  102. ^ "Envoy: Egypt to tighten relations with Hezbollah", Ynet, 10 Eylül 2012, 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Eylül 2021  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  103. ^ "Australia seeks block on Hezbollah TV from Indonesia", Pulitzer Center, 21 Ağustos 2008, 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Eylül 2021  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  104. ^ "Putin's New Axis of Resistance: Russia, Iran, Iraq, Syria, and Hezbollah". The Daily Beast. 28 Eylül 2015. 28 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  105. ^ "What's Behind Nicaragua's Rumored Links to Hezbollah?", Pulitzer Center, 18 Temmuz 2020, 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Eylül 2021  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  106. ^ Back to Basics: A Study of the Second Lebanon War and Operation CAST LEAD (PDF). Combat Studies Institute Press. s. 9. 13 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  107. ^ "Qatar finances Hezbollah terrorism, declares 'Jews are enemies' - report", The Jerusalem Post, 18 Temmuz 2020, 6 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Eylül 2021  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  108. ^ ' Russia says Hezbollah, Hamas not terror groups,' 29 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Times of Israel 16 November 2015.
  109. ^ Why States Rebel. Understanding State Sponsorship of Terrorism. Opladen: Barbara Budrich. 2016. ss. 220-30. ISBN 978-3-8474-0641-9.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hizbullah%27ın_dış_ilişkileri&oldid=32535410" sayfasından alınmıştır