Dengeli, Göle
| Dengeli | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Dengeli Dengeli'nin Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Göle |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 226 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75700 |
Dengeli, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Dengeli köyünün eski adı Aburia'dır.[3] Aburia (აბურია) adı Türkçeye Abur şeklinde girmiştir. Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Abur (ابور) olarak geçer.[4] Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus tespitinde de köyün adı Türkçedeki gibi yazılmıştır.[5]
Aburia köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Kola'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Kola bölgesi Osmanlı döneminde Ardahan-i Küçük şeklinde adlandırılmıştır. Öte yandan bu bölge, Gürcü Hristiyanlığının erken dönemdeki merkezlerinden biri olarak bilinir.
Aburia köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından 1878 yılında imzalanan Belin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya’ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 taerihli nüfus tespitinde Abur (Абуръ) adıyla kaydettiği yerleşim, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlı Okami nahiyesinin 18 köyünden biriydi. Köydeki 12 hanede, 56’sı erkek ve 31’i kadın olmak üzere 87 kişi yaşıyordu. Altı hanede yaşayan 39 kişi Kürt, kalan altı hanede yaşayan 48 kişi de Türk olarak kaydedilmiştir.[5] Köyün nüfusu 1896 yılında 113 kişi, 1906 yılında 144 kişi olarak tespit edilmiştir.[6]
Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesinde bulunan Gürcü gazeteci Konstantine Martvileli, köydeki 6 hanede 58 Müslüman Gürcünün yaşadığını yazmıştır.[3] Köy, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Ermenistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Abur Türkiye'ye bırakıldı.[7]
Aburia, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Abur (ابور) adıyla Kars vilayetinin Göle kazasının Okam nahiyesine bağlıydı.[4] 1940 genel nüfus sayımında adı Abur şeklinde yazılmış olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 291 kişiden oluşuyordu.[8] Aburia veya Abur Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Dengeli olarak değiştirilmiştir.[9] 1965 genel nüfus sayımında Dengeli köyünün nüfusu 534 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 189 kişi okuma yazma biliyordu.[10]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Ardahan il merkezine 56 km, Göle ilçe merkezine 12 km uzaklıktadır.[11]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 226[2] |
| 2021 | 244[2] |
| 2020 | 246[2] |
| 2019 | 254[2] |
| 2018 | 250[2] |
| 2017 | 257[2] |
| 2016 | 257[2] |
| 2015 | 263[2] |
| 2014 | 275[2] |
| 2013 | 277[2] |
| 2012 | 299[2] |
| 2011 | 291[2] |
| 2010 | 299[2] |
| 2009 | 316[2] |
| 2008 | 328[2] |
| 2007 | 325[2] |
| 2000 | 366[11] |
| 1990 | 445[12] |
| 1985 | 563[13] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Dengeli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Göle Dengeli Köy Nüfusu". Nufusune.com. 16 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde" (არტაანის მხარეში), Sakartvelo gazetesi, 8 (21) Ekim 1917, sayı 221". 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 771.
- ^ a b "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 479". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 112, ISBN 9786052100271.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 352" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 595". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 358" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ a b "Dengeli Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.