Cilo Dağı

Cilo Dağı
Uludoruk
En yüksek noktası
Yükseklik	4 135 m
Koordinatlar	Enlem:37° 31′ 04″ Kuzey Boylam: 43° 58′ 45″ Doğu
Coğrafya
Konum	Yüksekova, Hakkari Türkiye
Jeoloji
Dağ türü	Tektonik
Tırmanma
İlk tırmanan	1931, Ludwig Sperlich-Ludwig Krenek
En kolay rota	Su Köyü, Mergan Yaylası

Cilo Dağı Türkiye’nin 2. en yüksek dağıdır. Zirvesi dört mevsim boyunca erimeyen kar ve buz örtüsü ile kaplı tektonik bir dağ olan Cilo Dağı Güneydoğu Toroslar’ın en doğu uzantısını oluşturur. Türkiye’nin güneydoğu ucunda, Hakkâri ilinin sınırları içerisinde yer almaktadır.

Cilo Dağı 4135 metrelik rakımıyla Türkiye’nin ikinci yüksek doruğudur. Cilo Dağı’nın önemli yüksek zirveleri arasında Uludoruk (Reşko-4135m), Suppa Durek (Erinç-4060m), Köşedireği Dağı (3700m), Kisara Dağı (3500m), Maunseli Sivrisi (3850m), Gelyona tepesi (3650m) yer alır.

Güneydoğu Toroslar üzerindeki buzulları üç buzul bölgesinde toplamak mümkündür. Bunlar, Cilo (Buzul) Dağları, Sat (İkikaya) Dağları ve Kavuşşahap Dağları üzerindeki buzullardır. Cilo (Buzul) Dağları üzerindeki buzullar kabaca kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda sıralanmış olan beş ayrı buzuldan oluşur. Bunlar, Erinç (Suppa Durek) Buzulu, Mia Hvara Buzulları (Batı, Orta, Doğu Buzulları) ve İzbırak (Uludoruk-Gelyaşın) Buzullarıdır.

Suppa Durek (Erinç) Buzulu’nun 1930’lu yılların sonlarında 2600 metrelere kadar alçaldığı belirtilmesine karşın geçen süre içinde buzulda meydana gelen kütle kaybı nedeni ile buzulun alt sınırının 3400 metrelere çekilerek gerilediği ölçülmüştür. Suppa Durek Buzulu’nun hemen doğusunda, bir hat oluşturacak şekilde bulunan Mia Hvara (Cennet-Cehemmen) Vadisi buzullarındaki gelişme de Erinç Buzulundaki gelişmeye benzerlik göstermektedir. 1930’lu yılların sonlarında Mia Hvara buzulunun alt sınırının 2550 metrelerde olduğu ifade edilmektedir.

Yer şekilleri

3500 metreden geçen daimi kar sınırı üstündeki kısmı, geniş alanda şiddetli bir buzullaşmaya sahne olmuştur. Bu buzullaşmanın etkisiyle 10 km uzunlukta tekne vadiler, buzulların indiği 2000 metre civarlarında moren setleri, tekne vadilerin tabanlarında çizik hörgüç kayalar, vadilerin yukarı kısmında buz yataklarına rastlanmaktadır. Buzulların terk ettiği sirk tabanları şimdi göllerle kaplıdır.

Dağcılık tarihi

Uludoruk zirvesinde ilk tırmanış, 1931 senesinde "Ludwig Sperlich" ve arkadaşı "Ludwig Krenek" tarafından gerçekleştirilmiştir. Bundan sonra düzenlenen ikinci etkinlik ise, 1937 yılında 8 Eylül - 8 Ekim tarihleri arasında Berlin Üniversitesi doçentlerinden Hans Bobek başkanlığında, 5 kişilik Alman dağcı ekip tarafından gerçekleştirilmiştir.

Kaynaklar

Özel

Genel

• Smith Karl - çeviren Tunç Fındık ve Zeynep Melikoğlu-Türkiye’nin Dağları- 1. Basım 2001 baskı Yapım Ofset Türkçe. 9758293087
• Güngördü Ersin - Türkiye’nin Coğrafyası – 1. Baskı Eylül 2003 asil yayın dağıtım ltd. şti. 9789944135320
• Turoğlu H. 2011 Buzullar ve Buzul Jeomorfolojisi Çantay Yayınevi İstanbul.

Dış bağlantılar

• Cilo Dağı
• Uzaydan Cilo Dağı
• Cilo Dağının Yakın Görünümü