İçeriğe atla

C

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Latin alfabesi
Cc harfi
C c
C c

C, c, ISO temel Latin alfabesi ve Türk alfabesinin üçüncü harfidir. İngilizce söylenişi /ˈs/ şeklindedir.[1] Türkçedeki söylenişi [d͡ʒ] şeklindedir.

C harfi Latinceye Yunanca Gamma (Γ) harfinden gelmiştir. Antik Yunancada /g/ sesini temsil etmekte olan C harfi, Latincede hem /k/, hem de /g/ sesini temsil etmekteydi. İşin daha da karışık kısmı, K ve Q harfleri de aynı iki sesi göstermekteydi. Üç harfin farkı; K harfinin A'dan önce, Q harfinin yuvarlak ünlülerden (O ve V (U harfi yerine bu zamanlar V harfi kullanılıyordu)) ve C harfinin diğer pozisyonlarda kullanılmasıydı.

Orta Latince döneminde bu karışıklığı gidermek için G harfi, C'ye bir çentik ekleyerek icat edilmiştir. Aynı zamanda K harfi de Latincede kullanımdan kalkmış (Kalendis gibi birtakım Yunan asıllı kelimeler hariç, bunlarda da yine de C kullanılıyordu, Calendis gibi) ve Q harfi de sadece /w/ sesine denk gelen V (U) harfinden önce kullanılıyordu.

Latin dillerinde olan birtakım ses değişimleri sonucu C harfi, ince ünlülerden önce (i veya e) değişmiş, İtalyancada ve Rumencede /t͡ʃ/ (çiçek, çorba), Fransızcada /s/, İspanyolcada /θ/ sesini temsil etmeye başlamıştır. I. William'ın İngiltere'yi fethi sonrasında bu kullanım İngilizceye de yayılmıştır. G harfinde de çok benzer ses olayları gözlemlenmektedir.

Günümüzde bu diller haricinde bu harf çoğu Doğu Avrupa dilinde /t͡s/, Türkî dillerde ve Türkçeden esinlenen diğer alfabelerde (Kürtçe, Zazaca) /d͡ʒ/ sesini temsil etmektedir.

Fenike Arapça İbranice Yunanca

Gama

Etrurya Eski Latin

CH Harf Kombinasyonu

[değiştir | kaynağı değiştir]
CH harf kombinasyonunun Avrupa dillerinde telaffuzu

Roma'nın Yunanistan'ı fethiyle Latinceye bir sürü Yunanca kelime geçmiştir. Bu kelimelerdeki /kʰ/ (korkmak) sesini temsil eden Χ (chi) harfini latinleştirmek için CH digrafı tercih edilmiştir. Yunancada bu ses daha sonra değişip /x/ (ıhlamur) sesine dönüşmüş, dolayısıyla Almancada ve bir sürü slav dilinde /x/ sesini temsil etmek için bu biçim tercih edilmiştir.

Eski Fransızcada /x/ veya /kʰ/ bulunmadığından, bu dilde yeni oluşan /c/ (kâğıt, kâr) sesini temsil etmek için CH kullanılmaya başlanmıştır. Bu ses zamanla /t͡ʃ/ sesine evrilmiş, İngilizce dahil birtakım dillere devşirilmiş, ardından Fransızcada daha fazla değişimlere uğrayarak /ʃ/ (şekil, şemsiye) sesine evrilmiştir. IPA tarafından bu harf /c:/,/kc:/ veya /q:/ olarak gösterilir

Bilgisayar kodları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Karakter C c
Unicode adı Latin büyük harf C Latin küçük harf c
Kodlamalar Ondalık Hex Ondalık Hex
Unicode 67 U+0043 99 U+0063
UTF-8 67 43 99 63
Sayısal karakter referansı C C c c
EBCDIC 195 C3 131 83
ASCII 67 43 99 63

Diğer kullanım şekilleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
NATO fonetik alfabesi

Charlie

Mors alfabesi

–·–·

Uluslararası deniz

işaret bayrakları

Semafor Amerikan parmak alfabesi Braille alfabesi
  1. ^ "C" Oxford English Dictionary, 2nd edition (1989); Merriam-Webster's Third New International Dictionary of the English Language, Unabridged (1993); "cee", op. cit.
ISO temel Latin alfabesi
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Özel işaret almış C harfi

tarih paleografi türetimler diyakritik noktalama rakamlar harf listesi