Bilinç yükseltme
Bilinç yükseltme (farkındalık yaratma olarak da adlandırılır), 1960'ların sonlarında ABD'li feministler tarafından popüler hale getirilen bir aktivizm biçimidir.
Bilinç yükseltme genellikle bir grup insanın daha geniş bir grubun dikkatini bir neden veya duruma odaklamaya çalışması şeklinde ortaya çıkar.
Yaygın konular arasında hastalıklar (örneğin meme kanseri, AIDS), çatışmalar (örneğin Darfur Soykırımı, küresel ısınma); hareketler (örneğin Greenpeace, PETA, Dünya Saati) ve siyasi partiler veya politikacılar yer almaktadır.
Halkı kamusal bir sorun hakkında bilgilendirmek, genellikle kurumların bu sorunu ele alış biçimini değiştirmenin ilk adımı olarak görüldüğünden, farkındalığı yaratmak genellikle herhangi bir savunuculuk grubunun giriştiği ilk faaliyettir.
Ancak uygulamada, yeni destekçilerin yeni bilgileri öğrenip özümsemelerinin hemen ardından en yüksek seviyeye ulaşabilecek olan motivasyonlarını kullanmak ve/veya sürdürmek için farkındalık yaratmak genellikle bağış toplama, üyelik kampanyaları veya savunuculuk gibi diğer faaliyetlerle birleştirilir.
Farkındalık yaratma terimi, ayrımcı tutumlara[1] ve LGBT klişelerine karşı Yogyakarta İlkeleri'nde ve ayrıca Engelli Kişilerin Haklarına İlişkin Sözleşme'de engelli bireylere yönelik klişeler, önyargılar ve zararlı uygulamalarla mücadele etmek için kullanılmaktadır.[2]
Terminoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
17. yüzyılın başlarına kadar İngilizce konuşanlar "bilinç" kelimesini "doğru ya da yanlışın ahlaki bilgisi" anlamında kullanmışlardır - bu kavram günümüzde "vicdan" olarak anılmaktadır.[3]
Sorunlar ve yöntemler[değiştir | kaynağı değiştir]
Feminizmde[değiştir | kaynağı değiştir]
Bilinç yükseltme grupları New York'ta erken dönem Kadın Özgürlüğü grubu olan New York Radikal Kadınları tarafından oluşturulmuş ve hızla Amerika Birleşik Devletleri'ne yayılmıştır. Kasım 1967'de Shulamith Firestone, Anne Koedt, Kathie Sarachild (aslen Kathie Amatniek) ve Carol Hanisch'ten oluşan bir grup Koedt'in dairesinde toplanmaya başlamıştı. Toplantılar genellikle kendi yaşamlarındaki sorunlar hakkında "odanın etrafında dolaşıp konuşmayı" içeriyordu. "Bilinç yükseltme" deyimi, Kathie Sarachild bu deyimi Anne Forer'dan aldığında süreci tanımlamak için kullanılmaya başlandı:
Eski Sol'da, işçilerin ezildiklerini bilmediklerini, bu yüzden bilinçlerini yükseltmemiz gerektiğini söylerlerdi. Bir gece bir toplantıda dedim ki, 'Lütfen herkes bana kendi hayatından bir kadın olarak baskıyı nasıl deneyimlediğine dair bir örnek verebilir mi? Kendi bilincimi yükseltmek için bunu duymaya ihtiyacım var. Kathie arkamda oturuyordu ve bu sözler onun zihninde çınladı. O andan itibaren bunu bir tür kurum haline getirdi ve bilinç yükseltme olarak adlandırdı." –Anne Forer[4]
1968 yılının Şükran Günü'nde Kathie Sarachild, Chicago, Illinois yakınlarındaki Birinci Ulusal Kadın Kurtuluş Konferansı'nda "Feminist Bilinç Yükseltme Programı"nı sunarak bilinç yükseltmenin ardındaki ilkeleri açıkladı ve New York gruplarının geçen yıl boyunca geliştirdiği süreç için bir programın ana hatlarını çizdi. New York Radikal Kadınları'nın eski üyeleri tarafından kurulan gruplar - özellikle de 1969'da NYRW'nin dağılmasıyla kurulan Redstockings ve New York Radikal Feministleri - bilinç yükseltmeyi teşvik etti ve bilinç yükseltme grup toplantıları için konu önerileri içeren mimograf broşürleri dağıttı. New York Radikal Feministleri Manhattan, Brooklyn ve Queens'te mahalle bazlı bilinç yükseltme grupları organize etti ve en yoğun dönemlerinde dört yüz kadar kadını bilinç yükseltme gruplarına dahil etti.[5] Sonraki birkaç yıl içinde küçük bilinç yükseltme grupları Amerika Birleşik Devletleri'ndeki şehirlerde ve banliyölerde hızla yayıldı. 1971 yılına gelindiğinde, Chicago'da çok sayıda bilinç yükseltme grubu örgütlemiş olan Chicago Kadın Kurtuluş Birliği, küçük bilinç yükseltme gruplarını "Kuzey Amerika'daki Kadın Kurtuluş Hareketi'nin belkemiği" olarak tanımlamıştır.[6] West Village[a] üyesi olan Susan Brownmiller daha sonra küçük bilinç yükseltme gruplarını "hareketin en başarılı kadın bağı biçimi ve yaratıcı düşüncelerinin çoğunun kaynağı olduğunu yazacaktı. Küçük gruplardan bazıları on yıldan fazla bir süre bir arada kalmıştır.[7]
"1973 yılında, muhtemelen bilinç yükseltmenin zirve yaptığı dönemde, Amerika Birleşik Devletleri'nde 100.000 kadın bilinç yükseltme gruplarına üyeydi."[8][9]
Yüzyılın başlarında feministler kadınların birbirlerinden izole edildiğini ve bunun sonucunda kadınların hayatlarındaki birçok sorunun sistematik baskı biçimlerinden ziyade "kişisel" ya da tek tek erkek ve kadınların kişilikleri arasındaki çatışmaların sonucu olarak yanlış anlaşıldığını savunuyordu. Bilinci yükseltmek, kişinin kendisine ve başkalarına politik olarak bilinçli olmaları için yardım etmesi anlamına geliyordu. Bilinç yükseltme grupları, kadınları erkeklerin müdahalesi olmadan hayatlarını tartışmak ve analiz etmek üzere bir araya getirerek kadınların ezilmişliğini daha iyi anlatmayı ve çözmeyi amaçlıyordu.[10]
Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ New York Radikal Feministleri tarafından organize edilen bir bilinç yükseltme grubu
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ The Yogyakarta Principles, Article 2, 9, 15
- ^ Convention on the Rights of Persons with Disabilities, Article 8 "Awareness raising"
- ^
Koch, Christof (2004). Bilinç Arayışı: Nörobiyolojik Bir Yaklaşım. Englewood, Colorado: Roberts and Company. s. 1. ISBN 9780974707709. Erişim tarihi: 3 Mart 2019.
Bilinç kelimesi Latince "cum" (ile veya birlikte) ve "scire" (bilmek) kelimelerinden oluşan "conscientia" kelimesinden türemiştir. Bilinç, 17. yüzyılın başlarına kadar, bugün "vicdan" olarak adlandırılan, doğru ya da yanlışın ahlaki bilgisi anlamında kullanılmıştır.
- ^ Susan Brownmiller. In Our Time: Memoir of a Revolution. s. 21. (Susan Brownmiller tarafından alıntılanmıştır)
- ^ Brownmiller, s. 78
- ^ "How to start your own consciousness-raising group". Cwluherstory.com. The Chicago Women's Liberation Institution. 1971. 12 Şubat 2004 tarihinde kaynağından (Leaflet) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
- ^ Brownmiller, s. 79
- ^ Eller, Cynthia. Living in the Lap of the Goddess, op. cit. s. 43.
- ^ Shreve, Anita. Women Together, Women Alone, op. cit. ss. 5-6 & 9-14.
- ^ Crook, Sarah (16 Mart 2018). "The women's liberation movement, activism and therapy at the grassroots, 1968-1985". Women's History Review. 27 (7): 1152-1168. doi:10.1080/09612025.2018.1450611. ISSN 0961-2025. PMC 6195332 $2. PMID 30381789. 21 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
.svg)
