Ayetullah Bey

Ayetullah Bey
Doğum	1888 İstanbul, Boyacıköy, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	1919 (31 yaşında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Milliyet	Türk
Eğitim	St. Joseph Lisesi
Meslek	Fenerbahçe Spor Kulübü ikinci başkanı

Ayetullah Bey (1888 - 1919), Fenerbahçe Spor Kulübünü kuran 3 gençten biri ve Kulübün ilk Genel Sekreteri olan Ayetullah bey; Kuzey Kafkasya Kabartay Türkleri, Ubih kolunun Anzork sülalesinden ve Hareket Ordusu kumandanlarından Piyade Feriki Şevki Paşa’nın oğlu olup, 1888'de Boğaziçi'nde Boyacıköy’de doğdu. Fenerbahçe Spor Kulübü'nün kurulduğu sırada Osmanlı Bankası'nda memur olan Ayetullah Bey, Fenerbahçe Spor Kulübü'nün ilk genel sekreteri olmuş, 22 yaşında, 1908-1909 yıllarında ise bu kulübün başkanlığını yapmış spor adamıdır. Ayrıca ilk Fenerbahçe takımında kaleci ve savunma oyuncusu olarak görev almıştır.

Saint-Joseph Fransız Lisesi mezunudur.

Ayetullah Bey, Nurizade Ziya Songülen'in 1908 yılındaki istifasından sonra kulübün yönetimini devralmıştır. Kulübün sıkıntıya düştüğü ve diğer kulüplerle birleşerek güçlenmeyi hedeflediği 1909 yılında Üsküdar ve Pazaryolu Kulüpleriyle yapılan görüşmelerde anılan kulüplerin yöneticilerinin Fenerbahçe'nin adı üzerinde de pazarlığa başlamaları üzerine Ayetullah Bey "Fransa Kralı XIV. Louis 'L'état, c'est moi -Devlet ben'im-" demişti. Ben de Fenerbahçe ben'im diyor ve bu pazarlığı kabul etmiyorum" diyerek kulübün adının ve kimliğinin kuruluşundan henüz iki yıl sonra tarihe karışmasını engellemiştir.

Reis Ziya Bey'in bir yıl içinde istifa etmesinden sonra, Fenerbahçe’nin bunalımlı ilk yıllarını ve büyük krizleri kuvvetli zeka ve dirayetiyle savmasını bilmiş ve bu bakımdan ilk neslin en cefakeş yöneticisi olarak tanınmıştır. Kadıköy'ün Moda semtinde, Devriye Sokaktaki 48 numaralı evi, kulübün henüz lokalsiz yıllarında malzeme deposu görevini görmüş, formalar burada yıkanıp ütülenmiştir.

Ayetullah bey, Saint Joseph Lisesini bitirince, önce Su şirketi, kısa süre sonra da Osmanlı Bankası'na memur oldu ve Fenerbahçe'yi, 2 arkadaşı ile beraber, bu memuriyeti sırasında kurmaya girişti. Bu sarışın ve gözlüklü genç, ilk kadrolarda haf ve bek ve birkaç kez de kalede yer almış, aynı zamanda taşıdığı, önce Genel Sekreter, daha sonra da Reislik görevlerini otorite ve başarı ile yürütmüştür. Onun Fenerbahçe Kulübünde en büyük şöhret ve meziyeti çevresinde kurmayı başardığı bu "otorite ve saygıdır."

Reis Ziya Bey'in istifasından sonra düşülen bunalım içinde, 22 yaşındaki Ayetullah Bey, sahaya 11 kişi çıkaramayacak durumdaki Fenerbahçe’nin yaşayabilmesini civardaki semt kulüpleriyle birleşmekte görmüştü. Bu amaçla temasa geçtiği Üsküdar ve Pazaryolu kulüpleriyle prensip kararma varıldı. Ancak, yeni üyelerin eskilerle bağdaşması mümkün olamıyordu. Yeni bir düzen, tüzük ve güçlü bir yönetime ihtiyaç duyuluyordu. Bu amaçla, 1910 yılı Eylül ayında Mühürdar gazinosunda bir genel toplantı yapıldı. Bu toplantıda eskilerle yeniler ayrı ayrı oturduklarından, yenilerin çoğunlukta oldukları hemen göze çarptı.

Yeniler, yalnız sayıca değil, kültürce de üstündüler. "Sureti haktan" görünüp, müsait bir hava yaratarak yönetimi ele geçirmek ve Fenerbahçe isim ve renklerinin, şimdilik Fenerbahçe-Üsküdar veya Fenerbahçe-Pazaryolu olarak değiştirmek amacına ulaşmaktı.

Tehlikeyi gören Ayetullah Bey, toplantının, bir karar alınmadan, hemen dağıtılması lüzumunu kavrayıp, her görüş ve öneriye karşı çıkınca, sözcülerinin: 'Burada makul düşünen bir çok Fenerbahçeli arkadaş varken, siz kim oluyorsunuz da, en önemsiz konularda bile; çoğunluğun isabetli görüşlerine muhalefet etmek hakkını kendinizde görüyorsunuz?' demesi üzerine kükreyen bir sesle; 'Fransa Kralı 14. Lui, “La loi c’est moü…” demiş! Ben de, "Fenerbahçe Ben'im" diyor ve işte bunun için muhalefet ediyorum” deyip onlara kapıyı gösterince, bu hareketin Fenerbahçelilerce de tasvip edildiğini gören Üsküdar ve Pazaryolu mensupları hemen salonu terk ettiler. Yalnız Pazaryolu'ndan Yahya Berki ile Hüseyin İzzi yerlerinde kalıp Fenerbahçe'ye katıldılar.

İşte; Ayetullah Bey'in bu zeka, taktik ve celadeti, Fenerbahçe Kulübünü faaliyete geçişinden kısa süre sonra tarihe karışmaktan kurtarmıştır.

Yurdumuzun 1912-1913'deki ilk izcilik hareketinde ilk oymak beylerinden olan Ayetullah Bey, 1. Dünya Savaşı sonlarında 2 yıl yurdu kasıp kavuran İspanyol nezlesi felaketinin kurbanlarından olarak, 1919'da henüz 31 yaşında ebediyete göçtü. Kabri Karacaahmet’tedir.

Kaynakça

• Ayetullah Bey, Spor Ansiklopedisi, Tercüman Futbol, 1. cilt. sf 117-118
• Fenerbahçe destanı, St. Joseph Lisesi'nde sahnelendi, 1907 Fenerbahçe Derneği, Resmi Web Sitesi.
• Fenerbahçe Spor Kulübü Nasıl Doğdu? Spor Yazarı Cem Ertuğrul, Futbolistik Web Sitesi
• Kurucu Saint Joseph'liler, Milliyet Gazetesi, Fenerbahçe Müzesi, Tarih ve Arşiv Kurulu Başkanı Dr. Sertaç Kayserilioğlu