Arnavutluk'ta Holokost

Vikipedi, özgür ansiklopedi
II. Dünya Savaşı sırasında Arnavutluk'un bir haritası, açık sarı renkte gösterilen bölgeler ülkeye eklenmiştir.

Arnavutluk'ta Holokost (Arnavutça: Holokausti në Shqipëri), II. Dünya Savaşı sırasında İtalyan ve Alman işgali altında Arnavutluk’taki Yahudilere karşı Alman, İtalyan ve Arnavut işbirlikçi güçleri tarafından işlenen suçlardan oluşuyor. Savaş boyunca, yaklaşık 2.000 Yahudi Arnavutluk’a sığındı. Bu Yahudi mültecilerin çoğu, ülkenin ilk olarak Faşist İtalya ve daha sonra da Nazi Almanyası tarafından işgal edilmesine rağmen, yerel Arnavut nüfusu tarafından iyi muamele gördü. Besa olarak bilinen geleneksel misafirperverlik geleneğini takip eden Arnavutlar, Yahudi mültecileri sık sık dağ köylerinde barındırdılar ve onları Adriyatik limanlarına taşıyarak İtalya'ya kaçmalarını sağladılar. Diğer Yahudiler ülke genelinde direniş hareketlerine katıldı.

Arnavut egemenliğindeki Kosova'da yaşayan 500 Yahudi için deneyim çok farklıydı ve yaklaşık yüzde 40'ı savaşta hayatta kalamadı. Eylül 1943’te İtalya’nın teslim olmasıyla birlikte, Almanya Büyük Arnavutluk'u işgal etti. 1944'te, daha sonra birçoğunun öldürüldüğü Bergen-Belsen toplama kampına sürülen Kosovalı 281 Yahudiyi tutuklayıp Almanlara teslim eden Arnavut Waffen-SS bölümü kuruldu. 1944’ün sonlarında Almanlar Arnavutluk’tan uygun bir şekilde kovuldu ve ülke Enver Hoca liderliğinde komünist bir devlet haline geldi. Aynı dönemde, Arnavutluk’a ekli Kosova ve Batı Makedonya’daki mihver kuvvetleri, daha sonra bu bölgeleri Yugoslavya’ya yeniden katan Yugoslav Partizanlar tarafından ele geçirildi.

Holokost döneminde Büyük Arnavutluk'ta yaklaşık 600 Yahudi öldürüldü. Arnavutluk'ta, tek yerli Yahudi olan aynı aileden beş Yahudi savaş sırasında Almanlar tarafından öldürüldü. Aslında, savaşın sonunda, Arnavutluk’taki Yahudi nüfusu savaşın başlangıcında olduğu gibi 11 kat artmıştı, savaştan önce yaklaşık 1800 Yahudi nüfusu vardı. Bunların çoğu daha sonra İsrail'e göç etti ve yüzlerce Yahudi 1990'ların başlarında Komünizmin çöküşünden sonra vatanlarına geri döndü. 2011 yılı itibarıyla 75 Arnavut, Yahudi Soykırımında Yahudileri kurtarmaya yardım ettikleri için dünyanın dürüst insanları olarak ödüllendirildiler.

Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

1930 tarihli Arnavut nüfus sayımına göre, Arnavutluk'ta 24 Yahudi yaşıyordu. 1937 yılında, yaklaşık 300 kişi olan Yahudi topluluğu, ülkede Kral Ahmet Zogoğlu tarafından resmi olarak tanındı. Savaştan önce, Arnavut Yahudileri ağırlıklı olarak ülkenin güney kesiminde, çoğunlukla 16. yüzyılda yaklaşık üçte bir oranında Yahudi olan Avlonya kentinde yaşıyorlardı.[1] Komşu Yugoslavya’nın bir parçası olan Arnavut çoğunluğa sahip olan Kosova’da bulunan Yahudi toplumu yaklaşık 500 kişiden oluşuyordu.[2] Osmanlı döneminin sonlarında, Arnavut ulusal ideolojisi, hiçbir dine sahip olmadığını iddia etmiş ve ülkedeki farklı inançlar arasında uzlaşmayı hedeflemiştir.[3] Arnavutluk’un 1912-1913’teki bağımsızlığını takiben ülkedeki hükûmet, bir dini uzlaşma ideolojisi uygulamaya başladı ve ülke “tüm inançların” eşitliğini amaçlayan ve daha fazla dini çeşitliliği destekleyen Kral Zog’un egemenliği altına girdi.[4] 1930'larda, Yahudi toplumu, 2 Nisan 1937'de[5] resmi olarak hükûmet tarafından tanınmayla Arnavut toplumuna giderek daha fazla dahil oldu. Kral I. Zog daha da ileri gitti ve Yahudilerin Arnavutluk'a göç etmesine yardımcı oldu ve yeni gelen Yahudilerin entegrasyonuna yardımcı oldu.[6]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Akademik literatür
Haber raporları

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Scheib 1998.
  2. ^ Mojzes 2011, s. 93.
  3. ^ Duijzings 2002, ss. 61-62.
  4. ^ Fischer 2007, ss. 95-101.
  5. ^ Green 2 April 2013.
  6. ^ Fischer 2007, ss. 95-97.