Allosaurus

Allosaurus; Yaşadığı dönem aralığı: 155-145 Ma; Kimmeridgiyen-Kretase PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	Allosaurus fragilis
Bilimsel sınıflandırma
Âlem:	Animalia
Şube:	Chordata
Klad:	Dinosauria
Klad:	Saurischia
Klad:	Theropoda
Familya:	†Allosauridae
Cins:	†Allosaurus; Marsh, 1877
Tip tür
	†Allosaurus fragilis Marsh, 1877
Türler
	A. fragilis (Marsh, 1877); A. europaeus (Mateus vd., 2006); A. jimmadseni (Chure, 2000, yeniden düzenleme Glut, 2003) (nomen nudum); A. tendagurensis Janensch, 1925;
Sinonimler
	Creosaurus (Marsh, 1878); Labrosaurus (Marsh, 1879; Antrodemus (Leidy, 1870); Apatodon? (Marsh, 1877); Epanterias (Cope, 1878);

Allosaurus (Yunanca:"tuhaf kertenkele"), bir theropod dinozor cinsidir. Geç Jura devrinde 150-144 milyon yıl önce aralığında Kuzey Amerika'nın bilinen en büyük etobur dinozoruydu. Yeni araştırmalarla Avustralya ve Afrika'da da yaşadığı tahmin ediliyor.^[1]^[2]

Bulunuşu ve adlandırılması[değiştir | kaynağı değiştir]

Allosaurus, ilk olarak Kolorado'da 1877 yılında paleontolog Othniel Charles Marsh tarafından bulunmuş ve adlandırılmıştır. Hemen hemen tam olan ilk fosili, 1883'te Kolorado'da (ABD), M.P. Felch tarafından bulunmuştur. Utah'taki Cleveland-Lloyd ocağında 46 numuneye ait 10.000 fosil parçası keşfedilmiş ve bu bölge Allosaurusa ait en yoğun buluntulara sahip bölgedir.^[3]

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Rekonstrüksüyonu

Allosaurus klasik theropod görünümünde yani bipedal vücut yapısına sahipti(iki ayağı üzerinde yürürdü). S şeklinde boynu ve diğer dinozorlardan farklı olan bir omurgası vardı. Farklı omurga yapısı ona bu ismi kazandırmıştır; "Allosaurus = farklı kertenkele". Güçlü bir kuyruğa ve iri bir gövdeye sahipti. Ön ayakları kısa ve üç parmaklıydı. Pençeleri 15 cm kadardı. Bu türün üyeleri 9–12 m uzunluğa ve 2-2.5 ton ağırlığa erişebilirlerdi. Allosaurus 'un çene ve kafatası yapısı bilim adamları tarafından incelendiğinde alt ve üst çenesiyle ısırdığı zaman uyguladığı basıncın bir aslanınkinden zayıf olduğu saptandı. Ancak Allosaurus, bu dezavantajını jilet keskinliğindeki tırtıklı dişleri ve güçlü boynunun da yardımıyla uyguladığı kendine has balta vuruşu şeklindeki üst çenesiyle yaptığı ilginç ısırığıyla kapatıyordu. Tam vücut büyüklüğüne yaklaşık 15 yılda ulaşabiliyordu ve anatomisi incelendiğinde 20 km bir ortalama hıza ulaşabildiği anlaşılıyor.^[4]

Allosaurus ve Stegosaurus iskeletleri, Denver Bilim ve Doğa Müzesi

Beslenme[değiştir | kaynağı değiştir]

Jura aslanı olarak bilinen ve döneminin en büyük etçili olan Allosaurus'un güçlü çenesi, keskin dişleri ve pençeleri en büyük silahlarıydı. Muhtemelen Stegosaurus benzeri büyük otobur dinozorlar ile beslenirdi. Orta boy sauropodları da öldürebileceği tahmin ediliyor. Allosaurus 'un diş izleri bir Apatosaurus 'un omurgasında bulunmuştur. Leş ile de beslenmesi muhtemeldir. Hatta bir stegosaurusun kuyruk dikeni Allosaurus'un kuyruk omurunda ve bir başka numunenin pelvis kemiğinde bulunmuştur. Grup halinde avlandıkları sanılıyor. Bu şekilde büyük sauropodlara karşı da etkili olabilirlerdi.^[4]

Yaşadığı devir[değiştir | kaynağı değiştir]

Allosaurus'un 154-144 milyon yıl önce Geç Jura devrinde yaşadığı sanılmaktadır. Fosilleri Kuzey Amerika, Avrupa kıtalarında bulunmuştur. Laurasia üzerinde yaşadığı yorumu yapılabilir.^[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "Allosaurus". paleobiodb.org. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.
^ ^a ^b The Editors of Encyclopaedia Britannica, The Editors of Encyclopaedia Britannica. "Allosaurus". Encyclopedia Britannica. Encyclopedia Britannica. 13 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020.
^ Hamilton, Jason. "Allosaurus". ScienceViews. ScienceViews. 31 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020.
^ ^a ^b Castro, Joseph. "Allosaurus: Facts About the 'Different Lizard". Livescience. Livescience. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Allosaurus, the story of "Big Al", from the University of Wyoming Geological Museum in Laramie.
Specimens, discussion, and references pertaining to Allosaurus19 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi on December 30, 2008 at dinosaurgeek.com at The Theropod Database.
Allosaurus on December 30, 2008 at dinosaurgeek at DinoData.
Public Pioneer, Utah State Fossil, Allosaurus22 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., from Utah.gov.
Restoration of MOR 693 ("Big Al") and
muscle and organ restoration at Scott Hartman's Skeletal Drawing website.
List of the many possible Allosaurus species...24 Mart 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[pbdb-1] "Allosaurus". paleobiodb.org. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.

[al-2] The Editors of Encyclopaedia Britannica, The Editors of Encyclopaedia Britannica. "Allosaurus". Encyclopedia Britannica. Encyclopedia Britannica. 13 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020.

[al3-3] Hamilton, Jason. "Allosaurus". ScienceViews. ScienceViews. 31 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020.

[al1-4] Castro, Joseph. "Allosaurus: Facts About the 'Different Lizard". Livescience. Livescience. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]