Portal:Sosyalizm/Devrim tarihinden

EKİM

1 Ekim

• 1949: Mao Zedong önderliğinde Çin kuruldu; Mao, Çin Halk Cumhuriyeti'nin ilk başkanı seçildi.
• 1963: Cezayir devlet başkanı Ahmet Bin Bella, ülkede Fransızlara ait tüm toprakların kamulaştırılması emrini verdi.
• 1985: İsrail güçlerinin, Tunus'taki Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) bürolarına düzenlediği hava saldırısında 68 kişi öldü.
• 1988: Mihail Gorbaçov, Sovyetler Birliği devlet başkanlığını üstlendi.

2 Ekim

• 1923: Son işgal birlikleri İstanbul'dan ayrıldı.
• 1969: Doğan Avcıoğlu liderliğinde Devrim gazetesini yayımlanmaya başladı.
• 1980: Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK)avukatlarından Ahmet Hilmi Veziroğlu ölü bulundu. Bursa Emniyet Müdürlüğü, Veziroğlu'nun Emniyet binasından atlayarak intihar ettiğini iddia etti.

3 Ekim

• 1793: Fransa'da Devrim Mahkemesinin kararı gereği Olympe de Gouges devrim karşıtlığı suçundan giyotine vuruldu.
• 1971: SSCB ile ABD arasında kısa adı SALT olan Stratejik Silahları Sınırlama Antlaşması imzalandı.
• 1984: Devrimci-Yol davasında yargılanan ve idam cezasına çarptırılan Hıdır Aslan ve İlyas Has'ın cezası Meclis'te onaylandı.

4 Ekim

• 1923: Türk Ortodoks Patrik Efrim, Kuvayı Milliye lehinde bildiri yayınladı.
• 1957: Sovyetler Birliği'nin ilk yapay uydu Sputnik'i fırlatmasıyla ABD ile arasındaki uzay yarışı başladı.
• 1965: Küba lideri Fidel Castro, Che Guevara'nın emperyalizme karşı savaşmak için Küba'dan ayrıldığını açıkladı.

5 Ekim

• 1979: Filistin Kurtuluş Örgütü lideri Yaser Arafat, Ankara'ya geldi; FKÖ temsilciliği açıldı.
• 1988: Şili'de Pinochet rejimine karşı referandum yapıldı.
• 2000: Belgrad'da kitlesel gösteriler sonucu Slobodan Milošević Sırbistan başkanlığından istifa etmek zorunda kaldı.

6 Ekim

• 1923: İstanbul'un kurtuluşu
• 1951: Sovyetler Birliği devlet başkanı Stalin, ülkesinin atom bombasına sahip olduğunu açıkladı.
• 1990: Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) parti meclisi üyesi Doç. Dr. Bahriye Üçok, kendisine kargoyla gönderilen bombalı bir paketin patlaması sonucu yaşamını yitirdi. Üçok 71 yaşındaydı.

7 Ekim

• 1917: Rusya'da komünist ihtilali
• 1954: Türkiye Komünist Partisi davası sonuçlandı. 131 sanık, 1 ile 10 yıl arasında değişen hapis cezalarına çarptırıldı.
• 1970: Richard Nixon, Vietnam Savaşı'na son verecek beş maddelik barış önerisini açıkladı.
• 1980: Sol görüşlü Necdet Adalı ile sağ görüşlü Balgat katliamı sanığı Mustafa Pehlivanoğlu idam edildi. 12 Eylül askeri darbesi sonrası 1980-1984 yılları arasında 50 kişi idam edildi. Kenan Evren'in "Hainleri asmayıp da besleyecek miyiz?" sözü belleklerde yer etti.
• 1987: Türkiye Komünist Partisi (TKP) ile Türkiye İşçi Partisi (TİP) birleşerek Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TBKP) adını aldı.

8 Ekim

• 1917: Sovyetler Birliği'nde, Lenin'in göreve getirdiği Aleksandra Kollontay, dünyanın ilk kadın bakanı oldu.

9 Ekim

• 1914: Ziya Gökalp, İstanbul Darülfünunu'nda (Üniversite) ilk kez bir Sosyoloji Kürsüsü kurdu.
• 1967: Che Guevara, yakalandıktan bir gün sonra, Bolivya'da devrim yapmaya teşebbüs etmek suçundan infaz edildi.
• 1970: Kamboçya'da Khmer Cumhuriyeti ilan edildi.
• 1971: Deniz Gezmiş ve 17 arkadaşı idama mahkum edildi.
• 1978: Bahçelievler Ankara da 7 TİP'li öğrenci öldürüldü.

10 Ekim

• 1911: Sun Yat-sen liderliğindeki devrimciler Çin'de Mançu hanedanını devirdi.
• 1965: Genel seçim sonuçları: Adalet Partisi 240 milletvekili ile çoğunluğu elde etti. CHP 134, Millet Partisi 31, Yeni Türkiye Partisi 19, Türkiye İşçi Partisi 15, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi 11 milletvekili çıkardı. Türkiye tarihinde ilk kez bir sosyalist parti, Türkiye İşçi Partisi 15 milletvekili ile TBMM'de grup kurmaya hak kazandı.
• 1969: Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF), Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu (Dev-Genç) adını aldı.

11 Ekim

12 Ekim

• 1991: Sovyetler Birliği başkanı Gorbaçov ile diğer cumhuriyet liderlerinin bir araya geldiği Devlet Konseyi toplantısında KGBnin lağvedilmesi' kararı alındı.

13 Ekim

• 1977: Dört Filistinli bir yolcu uçağını Somali'ye kaçırdı ve Kızıl Ordu mensubu 11 tutuklunun salıverilmesini istedi.
• 1991: Eski MİT müsteşarı emekli orgeneral Adnan Ersöz öldürüldü. Ersöz'ü Dev-Sol örgütü militanlarının öldürdüğü açıklandı.

14 Ekim

• 1964: Leonid Brejnev, Nikita Kruşçev'in yerine Sovyetler Birliği Komünist Parti'sinin başkanı ve devlet başkanı oldu.

15 Ekim

• 1927: Gazi Mustafa Kemal Paşa CHP kurultayında "Büyük Nutuk"u okumaya başladı. Nutuk'un okunuşu 6 gün sürdü.
• 1934: Mao Zedung'a bağlı 100 bin kişilik birlik, Çin'in güneydoğusundan başlayıp kuzeydoğusuna kadar sürecek 10 bin kilometrelik Büyük Yürüyüş'e başladı.
• 1964: Sovyetler Birliği lideri Nikita Kruşçev, Karadeniz kıyısında tatildeyken görevden alındı, yerine Leonid Brejnev getirildi. Aleksey Kosigin başbakan oldu.
• 1990: Sovyetler Birliği başkanı Mihail Gorbaçov, Nobel Barış Ödülü'nü aldı.

16 Ekim

• 1990: Sovyetler Birliği cumhurbaşkanı Gorbaçov, serbest piyasa ekonomisine geçileceğini açıkladı.

17 Ekim

• 1970: Quebec işçi bakanı Pierre Laporte, FKÖ militanlarınca öldürüldü.
• 1972: Türkiye İşçi Partisi davası sonuçlandı. 21 sanığa ağır hapis cezası verildi. Genel başkan Behice Boran 15 yıla mahkum oldu.
• 2001: İsrail-Filistin barış anlaşmalarına karşı çıkan Ulusal Birlik Partisi genel başkanı Rehavam Zeevi, uğradığı silahlı saldırıcı sonucu öldü. Saldırıyı Filistin Halk Kurtuluş Cephesi üstlendi.

18 Ekim

• 1920: Türkiye Komünist Fırkası, Ankara'da resmen kuruldu.
• 1943: Sovyetler, Çekoslovakya'yı işgal etti.
• 1982: 574 sanıklı Ankara Dev-Yol davası başladı: 186 kişi idam istemiyle yargılanıyor.
• 1988: Tuzla'da 7 Ekim’de Türkiye İşçi Köylü Kurtuluş Ordusu (TİKKO) üyesi olduğu öne sürülen dört kişi öldürüldü. Olaya karışan 16 polise 56'şar yıl hapis cezası istemiyle dava açıldı.
• 1989: Doğu Almanya lideri Erich Honecker istifa etti.
• 1991: Azerbaycan, Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etti. İlk defa 28 Mayıs 1918'de bağımsız olan dünya Azerileri, bugünü "Cumhuriyet günü" olarak kutluyorlar.

19 Ekim

• 1996: Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) kuruldu.

20 Ekim

• 1935: Milliyetçi hükümete karşı Mao Zedung'un başlattığı ve bir yıl süren 6.000 millik Uzun Yürüyüş sona erdi. Mao önderliğindeki Birinci Öncü Ordu Yenan'a girdi.
• 1944: Sovyet Kızıl Ordu Belgrad'a girdi. Aynı gün Gestapo, Alman anti-faşist ve sosyal demokrat Julius Leber'i kurşuna dizdi.

21 Ekim

• 1972: Profesör Mümtaz Soysal Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı'nca, Anayasaya Giriş adlı ders kitabında komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle tutuklandı.

22 Ekim1972'de İstanbul-Ankara seferini yapan THY'nin "Truva" adlı uçağı THKP-C' li 4 örgüt üyesi tarafından Sofya'ya kaçırıldı.

23 Ekim

• 1926: Sovyetler Birliği'nde Leon Troçki ve Grigoriy Zinoviyev, Komünist Partisi Merkez Komitesi üyeliğinden çıkarıldı.
• 1956: Macaristan'da Sovyet egemenliğine karşı ayaklanma başladı. Bütün ülkeye yayılan gösterilerde, isyancılar Sovyet birliklerinin çekilmesini istediler.

24 Ekim

• 1947: Walt Disney, Amerikan Aleyhtarı Faaliyetler Komitesi (HUAC)'nde ifade vererek Komünist olduklarına inandığı bazı çalışanlarının isimlerini komiteye verdi.
• 1956: Sovyetler Birliği, Macaristanı işgal etti.
• 1980: Polonya hükümeti, Solidarity adlı işçi sendikasını yasal olarak kabul etti.

25 Ekim

• 1917: Lenin önderliğindeki Bolşevikler, Rusya'da yönetimi tamamen ele geçirdi (Julian Takvimi ile 25 Ekim, Gregoryen Takvimi ile 7 Kasım )
• 1947: Sovyetler Birliği, Birleşmiş Milletler'de Kars ve Ardahan'ı istedi.
• 1960: Küba, tüm Amerikan işyerlerini devletleştirdi.
• 1971: Çin, Birleşmiş Milletler'e alındı.
• 1984: Türkiye'de son kez bir ölüm cezası infaz edildi. İzmir'de bir soygun sırasında 3 kişiyi öldürmekten idama mahkum Hıdır Aslan, Burdur Kapalı Cezaevi'nde asıldı.

26 Ekim

27 Ekim

• 1924: Sovyetler Birliği'nde Özbekistan'ın kuruluşu.
• 1991: Türkmenistan, Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazandı.

28 Ekim

• 1923: Mustafa Kemal Paşa, Çankaya Köşkü'nde verdiği akşam yemeğinde, "Yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz" dedi.
• 1962: Küba Füze Krizi: Sovyetler Birliği lideri Nikita Kruşçev, Küba'daki füze üslerini kaldıracaklarını açıkladı.
• 1984: Çin Komünist Partisi, ekonomik durumu düzeltmek amacıyla serbest girişime ve rekabete izin verileceğini açıkladı.

29 Ekim

• 1923: Türkiye'de Cumhuriyet ilan edildi, Mustafa Kemal Atatürk ilk cumhurbaşkanı seçildi.
• 1964: İlk Türk yapımı otomobil Devrim, Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'e armağan edildi. Devrim'in deneme sürüşü, yetersiz benzin konulması yüzünden başarısızlıkla sonuçlandı.
• 1923: Türkiye'de Cumhuriyet ilan edildi, Mustafa Kemal Atatürk ilk cumhurbaşkanı seçildi.

30 Ekim

• 1918: Çekoslovakya'da cumhuriyet ilan edildi.
• 1961: Sovyetler Birliği, Arktik Okyanusu'nda yer alan Novaya Zemlya takımadasında 58 megaton gücünde bir Hidrojen bombası denemesi yaptı. Bu Dünyada meydana gelmiş insan elinden çıkmış en güçlü patlamaydı. Nikita Kruşçev "Çar Bombası" kod adlı bu denemenin aslında 100 megaton gücünde planlandığını, ancak serpintiden korktukları için gücü kısıtlı tuttuklarını bildirmişti.

31 Ekim

• 1924: Mustafa Kemal Paşa, Cumhuriyet'in 1. Yıldönümünde, "Türk milletinin tabiat ve adetlerine en uygun olan idare, Cumhuriyet idaresidir" dedi.
• 1954: Cezayir Ulusal Kurtuluş Cephesi Fransız yönetimine başkaldırarak Cezayir Bağımsızlık Savaşı'nı başlattı.
• 1961: Sovyetler Birliği'nde Josef Stalin'in tabutu Lenin'in mozolesinden başka yere alındı.
• 1970: Türkiye İşçi Partisi Büyük Kongresi Behice Boran'ı genel başkan seçti.