Abdülmelik

Şablon:Hükümdar Abdülmelik (Arapca:|عبد الملك بن مروان) (Abdülmelik bin Mervan) d. 685 ö. 705), Emeviler'in beşinci halifesi.

Irak ve Hicaz seferleri

Abdulmelik Emeviler halifeligini eline gecirdikten sonra Hicaz ve Irak'da hala onemli olan Abdullah bin Zubeyir sorunun halletmeye karar verdi. Bu sorunu halleden unsur Abdulmelik'in once Hicaz'a gonderdigi ordu komutani ve sonra Irak valisi yaptigi Haccac bin Yusuf adli Arap komutan oldu.

Haccac Sam'da Abdulmelik'in veziri olan Ravh bin Zenba'nin hizmetinde iken temayuz etmisti. Abdulmelik'in Musab bin Zubeyr uzerine Irak'a gonderecegi askerler arasindaki isyani hemen bastirmis ve bu ordunun Irak seferinde ordunun artcilarina komuta etmisti.

691de Abdulmelik tarafindan bu Suriyeli ordudan 12.000 kisilik bir guce komutan tayin edilmis ve Hicaz'da halifeligini ilan edip yillarda oradan hukum suren Abdullah bin Zubeyr uzerine gitme ve bu isyani bastirma gorevi verilmisti. Haccac once kendi dogum yeri olan Taifi eline gecirdi ve burayi kendine us yapti. Burada, Abdulmelik'in istegine gore, bin Zubeyr ile muzakerelere gecti ve Hicaz'da ve bin Zubeyr'in merkezi olan Mekke'de savas cikip kan dokulmesini onlemeye calisti. Muzakereler suruncemeye girince Haccac Abdulmelik'ten bin Zubeyr'e hucum icin izin ve ordusuna Suriyeden takviye asker istedi ve Abdulmelik bunlari kabul etti. Haccac o yilki hac gorevini yapmak icin bin Zubeyr'den Mekke'ye gitme izini istedi ama bunu bin Zubeyr kabul etmedi. Bunun uzerine Haccac yeni takiyeli ordusuyla Hac mevsimi Mekke'ye hucuma gecti. Abdullah bin Zübeyr'in ordusu Arafat'ta mağlup edilerek Mekke'yi kuşatmaya alindi. 7 ay sureyle Mekke kusatilip, sehir etrafinda bulunan tepelerden mancınıklarla bombardimana tutuldu. Sehir halkindan bircok kisi oldu ve Kabe bu bombardimanda yıkildi. Aralarinda bin Zubeyr'in iki oglu da bulunan 10.000 kisi taraf degistirip Abdulmelik'i halife olarak kabul etti. Ekim 692de kucuk oglu ile birlikte bin Zubeyr Kabbe civarinda savasmakta ikne odlurulduler ve boylece Kabe, Mekke ve Hicaz Abdulmelik eline gecti.

Kabe sonradan Haccac tarafindan yeniden yapildi.

Bizans ile antlaşma ve savaş

Bizans Imparatoru II. Justinianos Abdulmelik ile ayni zamanda 685de tahta gecmisti. Daha onceki imparator IV. Konstantin'in galibiyetleri dolayisiyla Emeviler Bizans sinirlari nisbeten bariscil idi. Fakat Bizans imparatoru hemen dogu Anadolu, Ermenistan, Gurcistan ve kuzey Suriye uzerinden hucumlara gecti. Fakat Bizans'in ilerlemesini onleyen Abdulmelik ile II. Justinianos 688de, kendilerinden daha önceki İmparator IV. Konstantin ve Halife Muaviye zamanında yapılan antlaşmaya atıf yaparak, aralarında bir antlaşma imzaladılar. Bu antlasma basta Bizans'in Emevilere verdigi yillik tazminati yukseltti. O zamn Emeviler isgali altinda olan Kibris adasina atifla Emevilere bu ada dolayisiyla Bizans eskisi gibi yılda 1.000 Bizans altını tazminat ödüyecek ve bunun yaninda ek tazminat olarak o yıl içinde olan Cuma günü sayısı kadar (yaklaşık 50 küsur) esir ve at verecekti. Kıbrıs adası vergileri birlikte toplanacak ve eşit olarak bölüşülecekti. Bu nedenle adanin askerden arınmasi ve atanan ortak valiler tarafindan ortakca özerk olarak idare edilecekti. Boylece Kibris bir Emevi-Bizans kondominiyum idaresi altina girmis olamaktaydi ve bu kondominiyum idaresi Emeviler devleti ortadan kalktindan sonra ta 868de sona ermistir. Bu antlasmanin diger sartina gore Lubnan Daglarinda yasayan (simdiki Maronilerin cedleri oldugu kabul edilen) ve devemli Emevilere hucum eden Hristiyan Mardaitlerin buyuk bir kismi Bizans'a gocettirileceklerdi. En son sart olarak Ermenistan ve Gurcistan'in dogusu bolgelerinden toplanacak vergiler de iki ulke arasinda esit paylasilacakti ama bu bir kondominiyum idaresi onermemekteydi.

Gurcistan ve Ermenistan uzerinde cok gecmeden anlasmazlik ve carpismalar yeniden basladi. 691de buyuk bir Emeviler ordusu Dogu Anadolu uzerine yurudu ve (simdi Sivas ve Amasya arasinda bulunan Sulusaray mevkinde) Sebastapolis Muharebesi yapildi. Bu savasta 20.000 kadar Slav asilli Anadolu'ya yeni goc ettirilmis ahaliden toplanan Bizans askeri, Bizans ordusunu terk etti ve Emeviler buyuk bir askeri zafer kazandilar. Bundan sonra simdiki Dogu Anadolu, Ermenistan ve Gurcistan Abdulmelik eline gecti.

Sanat ve mimari eserleri

Abdülmelik tarafından Kudüs'te inşa ettirilen Kubbet-üs-Sahra

Önce gelen: I. Mervan

Hükümdarlık Süresi 685 - 705

Sonra gelen: I. Velid

Ayrıca bakınız

• Emeviler
• Emevi Halifeler listesi

Dış bağlantılar

• Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ),(1968) Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (IV Cilt), İstanbul:Boğaziçi Yayınları.
• Üçok, Bahriye (1979) Islam Tarihi Emeviler- Abbasiler, Devlet Kitaplari, Ankara: Milli Egitim Basimevi (1.Basim:1968)
• Muhammad ibn Jarir al-Tabari (ed. Ehsan Yar-Shater çev. David Stephan Powers)(1989-2007) The History of al-Ţabarī 40 Cilt, Albany: State University of New York Press ISBN 0-88706-563-5 (Cilt 24) (İngilizce)
• Özkuyumcu, Nadir (2007) Mısır ve Kuzey Afrikanın Müslümanlar Tarafından Fethi, Manisa:Turizm ve Kültür Bakanlığı, ISBN 9789751733269 Websitesi [2] (Erişme tarihi:31.8.2009)
• Delice, Ali, (?) Haccac bin Yusuf (Hayati ve Faaliyetleri, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü İslam Tarihi Ana Bilim Dalı ders notlari, [3] (Erişim tarihi: 30.8.2009)
• al-Malik (Omeyyade) Fransızca Wikipedia Abd al-Malik (Omeyyade) maddesi (Fransızca) (Erişim tarihi: 30.8.2009)
• al-Malik İngilizce Wikipedia Abd al-Malik maddesi (İngilizce) (Erişim tarihi: 30.8.2009)