İçeriğe atla

Filistin'e Moğol akınları: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
Sonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Yzkoc (mesaj | katkılar)
Devriyeler, Çevirmenler
129.352 değişiklik
"Mongol raids into Palestine" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
 
Yzkoc (mesaj | katkılar)
Devriyeler, Çevirmenler
129.352 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır: 1. satır:

[[Dosya:Mongol_raids_in_Syria_and_Palestine_1260.svg|küçükresim|480x480pik| 1260'da Levant'taki Moğol saldırıları. Halep ve Şam'a yönelik ilk başarılı saldırılar, [[Baalbek]], el-Subayba ve [[Aclun|Ajlun]] gibi ikincil hedeflere yönelik daha küçük saldırıların yanı sıra, muhtemelen Kudüs dahil olmak üzere diğer Filistin kasabalarına yönelik baskınlara yol açtı. Daha küçük baskın grupları [[Gazze|Gazze'ye]] kadar güneye ulaştı.]]
[[Dosya:Mongol_raids_in_Syria_and_Palestine_1260.svg|küçükresim|480x480pik| 1260'da Levant'taki Moğol saldırıları. Halep ve Şam'a yönelik ilk başarılı saldırılar, [[Baalbek]], el-Subayba ve [[Aclun|Ajlun]] gibi ikincil hedeflere yönelik daha küçük saldırıların yanı sıra, muhtemelen Kudüs dahil olmak üzere diğer Filistin kasabalarına yönelik baskınlara yol açtı. Daha küçük baskın grupları [[Gazze|Gazze'ye]] kadar güneye ulaştı.]]
{{Moğol istilaları ve fetihleri}}
{{Moğol istilaları ve fetihleri}}'''Filistin'e Moğol akınları''', öncelikle 1260 ve 1300 yıllarında [[Levant’ın Moğollar tarafından istilası|Suriye'deki geçici başarılı Moğol istilalarının]] ardından [[Haçlı Seferleri|Haçlı Seferleri'nin]] sonlarına doğru gerçekleşmiştir. Bu istilaların her birinin ardından Moğolların güneye, [[Filistin (bölge)|Filistin'e]] ve [[Gazze|Gazze'ye]] kadar uzanan akınlar düzenleyebildiği birkaç aylık bir dönem yaşandı.
'''Filistin'e Moğol akınları''', öncelikle 1260 ve 1300 yıllarında [[Levant’ın Moğollar tarafından istilası|Suriye'deki geçici başarılı Moğol istilalarının]] ardından [[Haçlı Seferleri|Haçlı Seferleri'nin]] sonlarına doğru gerçekleşmiştir. Bu istilaların her birinin ardından Moğolların güneye, [[Filistin (bölge)|Filistin'e]] ve [[Gazze]]'ye kadar uzanan akınlar düzenleyebildiği birkaç aylık bir dönem yaşandı.


Baskınlar, yağmalamaya, öldürmeye ve yok etmeye devam eden Moğol ordusunun nispeten küçük bir kısmı tarafından gerçekleştirilmiştir. Ancak Moğolların her iki durumda da Filistin'i Moğol idari sistemine entegre etme niyetinde olmadığı görülmüş ve Suriye işgallerinden birkaç ay sonra Memluk güçleri Mısır'dan dönmüş ve çok az direnişle bölgeyi yeniden işgal etmiştir. <ref>Amitai, ''Mongol Raids'', pp. 247-248</ref>
Baskınlar, yağmalamaya, öldürmeye ve yok etmeye devam eden Moğol ordusunun nispeten küçük bir kısmı tarafından gerçekleştirilmiştir. Ancak Moğolların her iki durumda da Filistin'i Moğol idari sistemine entegre etme niyetinde olmadığı görülmüş ve Suriye işgallerinden birkaç ay sonra Memluk güçleri Mısır'dan dönmüş ve çok az direnişle bölgeyi yeniden işgal etmiştir.<ref>Amitai, ''Mongol Raids'', pp. 247-248</ref>


== 1260 Moğol seferleri ==
== 1260 Moğol seferleri ==
1258'de, lider [[Hülâgû]] yönetimindeki Moğollar, [[Moğol İmparatorluğu|Moğol İmparatorluğunu]] daha da genişletme arayışlarında, İslam dünyasının güç merkezi olan [[Bağdat]] şehrini başarıyla ele geçirerek [[Abbâsî Hanedanı|Abbasi hanedanını]] etkili bir şekilde yok etmiştir. Bağdat'tan sonra, daha önce fethedilen veya teslim edilen [[Gürcistan Krallığı|Gürcistan]], [[Kilikya Ermeni Krallığı|Kilikya Ermenistanı]] ve [[Antakya Prensliği|Antakya]] topraklarından bazı Hıristiyanların da aralarında bulunduğu Moğol kuvvetleri, [[Eyyûbîler|Eyyubi hanedanının]] bölgesi olan [[Suriye|Suriye'yi]] fethetmeye devam etmiştir. Moğollar [[Halep]] şehrini ele geçirdiler ve 1 Mart 1260'ta [[Şam|Şam'ı]] fethettiler. <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200704/history.s.hinge.ain.jalut.htm|başlık=Saudi Aramco World "The Battle of Ain Jalut"|erişimtarihi=2007-09-30|arşivtarihi=2012-02-12|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120212063756/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200704/history.s.hinge.ain.jalut.htm}}</ref> <ref name="grousset-581">"Histoire des Croisades III", [[René Grousset]], p. 581</ref> {{Adn|"On 1 March Kitbuqa entered Damascus at the head of a Mongol army. With him were the King of Armenia and the Prince of Antioch. The citizens of the ancient capital of the Caliphate saw for the first time for six centuries three Christian potentates ride in triumph through their streets."{{sfn|Runciman|1987|p=307}}}} {{Adn|"The king of Armenia and the Prince of Antioch went to the army of the Tatars, and they all went off to take Damascus".<ref>''[[Gestes des Chiprois]]'', Le Templier de Tyr. "Le roy d'Arménie et le Prince d'Antioche alèrent en l'ost des Tatars et furent à prendre Damas". Quoted in "Histoire des Croisades III", René Grousset, p. 586.</ref>}}
1258'de, lider [[Hülâgû]] yönetimindeki Moğollar, [[Moğol İmparatorluğu]]'nu daha da genişletme arayışlarında, İslam dünyasının güç merkezi olan [[Bağdat]] şehrini başarıyla ele geçirerek [[Abbâsî Hanedanı]]'nı etkili bir şekilde yok etmiştir. Bağdat'tan sonra, daha önce fethedilen veya teslim edilen [[Gürcistan Krallığı|Gürcistan]], [[Kilikya Ermeni Krallığı|Kilikya Ermenistanı]] ve [[Antakya Prensliği|Antakya]] topraklarından bazı Hıristiyanların da aralarında bulunduğu Moğol kuvvetleri, [[Eyyûbîler|Eyyubi hanedanının]] bölgesi olan [[Suriye]]'yi fethetmeye devam etmiştir. Moğollar [[Halep]] şehrini ele geçirdiler ve 1 Mart 1260'ta [[Şam]]'ı fethettiler.<ref>{{Cite web |url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200704/history.s.hinge.ain.jalut.htm |title=Saudi Aramco World "The Battle of Ain Jalut" |access-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120212063756/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200704/history.s.hinge.ain.jalut.htm |archive-date=2012-02-12 |url-status=dead }}</ref><ref name=grousset-581>"Histoire des Croisades III", [[René Grousset]], p. 581</ref>{{efn|"On 1 March Kitbuqa entered Damascus at the head of a Mongol army. With him were the King of Armenia and the Prince of Antioch. The citizens of the ancient capital of the Caliphate saw for the first time for six centuries three Christian potentates ride in triumph through their streets."{{sfn|Runciman|1987|p=307}}}}{{efn|"The king of Armenia and the Prince of Antioch went to the army of the Tatars, and they all went off to take Damascus".<ref>''[[Gestes des Chiprois]]'', Le Templier de Tyr. "Le roy d'Arménie et le Prince d'Antioche alèrent en l'ost des Tatars et furent à prendre Damas". Quoted in "Histoire des Croisades III", René Grousset, p. 586.</ref>}}


Bağdat ve Şam'daki İslami güç merkezlerinin gitmesiyle [[Memlûk|Memlük]] yönetimindeki [[Kahire]], İslami gücün merkezi haline geldi. Moğollar muhtemelen Filistin üzerinden Mısır'a doğru ilerleyişini sürdüreceklerdi ancak [[Türkistan|Türkistan'da]] yaşanan bir iç çatışma nedeniyle işgallerini durdurmak zorunda kaldılar. Hülâgû, kuvvetlerinin büyük bir kısmıyla birlikte yola çıkmış ve fethedilen toprakları işgal etmek üzere, [[Nestûrîlik|Nasturi Hıristiyan]] generali [[Ketboğa]] komutasında Suriye'de yalnızca 10.000 Moğol atlısını bırakmıştır. {{Kdn|Runciman|1987}}
Bağdat ve Şam'daki İslami güç merkezlerinin gitmesiyle [[Memlûk]] yönetimindeki [[Kahire]], İslami gücün merkezi haline geldi. Moğollar muhtemelen Filistin üzerinden Mısır'a doğru ilerleyişini sürdüreceklerdi ancak [[Türkistan|Türkistan'da]] yaşanan bir iç çatışma nedeniyle işgallerini durdurmak zorunda kaldılar. Hülâgû, kuvvetlerinin büyük bir kısmıyla birlikte yola çıkmış ve fethedilen toprakları işgal etmek üzere, [[Nestûrîlik|Nestûrî Hıristiyan]] generali [[Ketboğa]] komutasında Suriye'de yalnızca 10.000 Moğol atlısını bırakmıştır.{{sfn|Runciman|1987|p=310}}


Ketboğa, [[Baalbek]], el-Subayba ve [[Aclun|Ajlun]] <ref>Amitai-Preiss, p. 32.</ref> şehirlerini ve kalelerini ele geçirerek ve Moğol baskın gruplarını Filistin'in daha da içlerine, [[Aşkelon|Ascalon'a]] ve muhtemelen [[Kudüs|Kudüs'e]] kadar ulaşarak göndererek saldırıya devam etti. [[Gazze|Gazze'ye]] yaklaşık 1000 kişilik bir Moğol garnizonu yerleştirildi. <ref>Jean Richard, p. 428</ref> <ref>Amin Maalouf, p. 264</ref> <ref>Tyerman, p. 806</ref> Kuşlu Han komutasındaki bir Moğol müfrezesi, [[Nablus]] garnizonunu habersiz şehrin dışında yakaladı. Hem Eyyubi komutanları Mujir al-Din ibn Abi Zakari hem de Nur al-Din 'Ali ibn Shuja' al-Din al-Akta' öldürüldüler. <ref>Humphreys, p. 352.</ref> Moğollar daha sonra Nablus'a garnizon kurdular. <ref>Amin Maalouf, p. 262</ref> Nablus'un [[Sâmirîler|Samiriyeli]] topluluğuna yaptıkları baskının yarattığı yıkım ''Tolidah'da'' kayıtlıdır. Pek çok erkek, kadın ve çocuk öldürülmüş ve Baş Rahip Amram ben Itamar'ın oğlu Uzzī yakalanıp Şam'a getirilmiştir. Daha sonra topluluk tarafından fidye karşılığında serbest bırakılmıştır. <ref>Kedar 1989, p. 93.</ref>
Ketboğa, [[Baalbek]], el-Subayba ve [[Aclun]]<ref>Amitai-Preiss, p. 32.</ref> şehirlerini ve kalelerini ele geçirerek ve Moğol baskın gruplarını Filistin'in daha da içlerine, [[Aşkelon|Ascalon'a]] ve muhtemelen [[Kudüs]]'e kadar ulaşarak göndererek saldırıya devam etti. [[Gazze]]'ye yaklaşık 1000 kişilik bir Moğol garnizonu yerleştirildi.<ref>Jean Richard, p. 428</ref> <ref>Amin Maalouf, p. 264</ref><ref>Tyerman, p. 806</ref> Kuşlu Han komutasındaki bir Moğol müfrezesi, [[Nablus]] garnizonunu habersiz şehrin dışında yakaladı. Hem Eyyubi komutanları Mujir al-Din ibn Abi Zakari hem de Nur al-Din 'Ali ibn Shuja' al-Din al-Akta' öldürüldüler. <ref>Humphreys, p. 352.</ref> Moğollar daha sonra Nablus'a garnizon kurdular.<ref>Amin Maalouf, p. 262</ref> Nablus'un [[Sâmirîler|Sâmirî]] topluluğuna yaptıkları baskının yarattığı yıkım ''Tolidah'da'' kayıtlıdır. Pek çok erkek, kadın ve çocuk öldürülmüş ve Baş Rahip Amram ben Itamar'ın oğlu Uzzī yakalanıp Şam'a getirilmiştir. Daha sonra topluluk tarafından fidye karşılığında serbest bırakılmıştır.<ref>Kedar 1989, p. 93.</ref>


Hülâgû ayrıca [[IX. Louis|Fransa Kralı IX. Louis'e]] de bir mesaj göndererek Moğolların Kudüs'ü Hıristiyanlara bıraktığını bildirmiştir. Ancak modern tarihçiler, Kudüs'ün bu süre zarfında en az bir Moğol baskınına maruz kalmış olabileceğine, ancak başka türlü işgal edilmediğine veya resmi olarak fethedilmediğine inanmaktadırlar. {{Adn|The British historian Steven Runciman believes that Nablus and Gaza were occupied, but that Jerusalem itself was not taken by the Mongols.{{sfn|Runciman|1987|p=308}}}} <ref>"Hulegu informed Louis IX that he had handed over the Holy City to the Franks already, during the brief Mongol occupation in 1260 (although, as we have seen, this is nowhere indicated in any of the Muslim sources, still less in the Frankish appeals for help to the West), and the claim was reiterated in 1274 by Abaqa's envoys.", Jackson, p. 174</ref>
Hülâgû ayrıca Fransa Kralı [[IX. Louis]]'e de bir mesaj göndererek Moğolların Kudüs'ü Hıristiyanlara bıraktığını bildirmiştir. Ancak modern tarihçiler, Kudüs'ün bu süre zarfında en az bir Moğol baskınına maruz kalmış olabileceğine, ancak başka türlü işgal edilmediğine veya resmi olarak fethedilmediğine inanmaktadırlar. {{Adn|The British historian Steven Runciman believes that Nablus and Gaza were occupied, but that Jerusalem itself was not taken by the Mongols.{{sfn|Runciman|1987|p=308}}}} <ref>"Hulegu informed Louis IX that he had handed over the Holy City to the Franks already, during the brief Mongol occupation in 1260 (although, as we have seen, this is nowhere indicated in any of the Muslim sources, still less in the Frankish appeals for help to the West), and the claim was reiterated in 1274 by Abaqa's envoys.", Jackson, p. 174</ref>


Moğolların Orta Doğu'da Memlüklere yönelik saldırısı sırasında Memlüklerin çoğu [[Kıpçaklar|Kıpçaklardan]] oluşuyordu ve [[Altın Orda Devleti|Altın Orda'nın]] Kıpçak tedariki Memluk ordularını ikmal ederek Moğollarla savaşmalarına yardımcı olmuştur. <ref>Halperin, Charles J.. 2000. "The Kipchak Connection: The Ilkhans, the Mamluks and Ayn Jalut". Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 63 (2). Cambridge University Press: 229–45. https://www.jstor.org/stable/1559539.</ref>
Moğolların Orta Doğu'da Memlüklere yönelik saldırısı sırasında Memlüklerin çoğu [[Kıpçaklar|Kıpçaklardan]] oluşuyordu ve [[Altın Orda Devleti|Altın Orda'nın]] Kıpçak tedariki Memluk ordularını ikmal ederek Moğollarla savaşmalarına yardımcı olmuştur. <ref>Halperin, Charles J.. 2000. "The Kipchak Connection: The Ilkhans, the Mamluks and Ayn Jalut". Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 63 (2). Cambridge University Press: 229–45. https://www.jstor.org/stable/1559539.</ref>
63. satır: 63. satır:


== Ayrıca bakınız ==
== Ayrıca bakınız ==

* [[Fransız-Moğol ittifakı]]
* [[Fransız-Moğol ittifakı]]


== Notlar ==
== Notlar ==
{{notelist}}


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2}}


=== Ortaçağ kaynakları ===
=== Ortaçağ kaynakları ===
*[[Le Templier de Tyr]] (circa 1300). ''Chronicle du Templier de Tyr'', [http://www.fordham.edu/halsall/basis/GuillaumeTyr5.html Online] (Original French).

*[[Hayton of Corycus]] (1307). ''Flowers of the Histories of the East'', [http://rbedrosian.com/hetumint.htm Online] (English translation).
*
*''Estoire d'Eracles'' (circa 1300), [http://www.fordham.edu/halsall/basis/GuillaumeTyr1.html Online] (Original French).


=== Modern kaynaklar ===
=== Modern kaynaklar ===
*{{cite journal|author=Amitai, Reuven|title=Mongol Raids into Palestine (AD 1260 and 1300)|journal=[[Journal of the Royal Asiatic Society]]|year=1987|pages=236–255}}
*{{cite book|author=Amitai-Preiss, Reuven|title=Mongols and Mamluks: The Mamluk-Ilkhanid War, 1260-1281|year=1995|publisher=Cambridge University Press, Cambridge|isbn=978-0-521-46226-6|url-access=registration|url=https://archive.org/details/mongolsmamluksma0000amit}}
*{{cite book|author=Barber, Malcolm|author-link=Malcolm Barber|title=The Trial of the Templars|edition=2nd|year=2001|publisher=University Press, Cambridge|isbn=978-0-521-67236-8}}
*Encyclopædia Iranica, [https://web.archive.org/web/20080404215845/http://www.encyclopediairanica.com/articles/v10f2/v10f216a.html Article on Franco-Persian relations]
*[[Richard Foltz|Foltz, Richard]], ''Religions of the Silk Road'', New York: Palgrave Macmillan, 2010, {{ISBN|978-0-230-62125-1}}
*{{cite book|author=Demurger, Alain|title=Jacques de Molay|language=fr|publisher=Editions Payot&Rivages|year=2007|isbn=978-2-228-90235-9}}
* {{Cite book |last=Humphreys |year=1977 |first=R. Stephen |title=From Saladin to the Mongols: The Ayyubids of Damascus, 1193–1260 |publisher=State University of New York Press}}
*{{cite book |last=Jackson |first=Peter |author-link=Peter Jackson (historian) |title=The Mongols and the West, 1221-1410 |year=2005 |publisher=Longman |isbn=0-582-36896-0 }}
*{{cite book|author=Kedar, Benjamin Z |title=The Samaritans |chapter=Samaritan History: The Frankish Period |editor=Alan David Crown |location=Tübingen |publisher=J. C. B. Mohr |year=1989 |pages=82–94}}
*{{cite book|author=Lebédel, Claude|title=Les Croisades, origines et conséquences|publisher=Editions Ouest-France|language=fr|year=2006|isbn=2-7373-4136-1}}
*{{cite book|author=Newman, Sharan|author-link=Sharan Newman|title=Real History Behind the Templars|publisher=Berkley Publishing Group|year=2006|isbn=978-0-425-21533-3}}
*{{cite book|author=Nicolle, David|title=The Crusades|series=Essential Histories|publisher=Osprey Publishing|year=2001|isbn=978-1-84176-179-4|url=https://archive.org/details/crusades00nico}}
*{{cite book|author=Phillips, John Roland Seymour|year=1998|isbn=0-19-820740-9|publisher=Oxford University Press|title=The Medieval Expansion of Europe|url-access=registration|url=https://archive.org/details/medievalexpansio0000phil}}
*{{cite book|author=Prawdin, Michael (pseudonym for Charol, Michael)|author-link=Michael Prawdin|orig-year=1940|year=1961|publisher=Collier-Macmillan Canada|title=Mongol Empire|isbn=1-4128-0519-8}}
*{{cite book|author=Prawer, Joshua|author-link=Joshua Prawer|title=The Crusaders' Kingdom: European Colonialism in the Middle Ages|year=1972|publisher=Praeger|isbn=978-0-297-99397-1}}
*{{cite book|author=Richard, Jean|title=Histoire des Croisades|url=https://archive.org/details/histoiredescroi00huilgoog|year=1996|publisher=Fayard|isbn=2-213-59787-1}}
*{{cite book|author=Riley-Smith, Jonathan|title=The Crusades: A History|edition=2nd|isbn=0-300-10128-7|orig-year=1987|year=2005|publisher=Yale Nota Bene|url=https://archive.org/details/00book837650140}}
*{{cite book|last=Runciman|first=Steven|title=A History of the Crusades: Volume 3, The Kingdom of Acre and the Later Crusades|publisher=Cambridge University Press|year=1987|isbn=9780521347723}}
*{{cite book|author=Saunders, J. J.|title=The History of the Mongol Conquests|year=2001|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=0-8122-1766-7}}
*{{cite journal|title=Gesta Dei per Mongolos 1300. The Genesis of a Non-Event|author=Schein, Sylvia|journal=The English Historical Review|volume=94|issue=373| pages=805–819|jstor=197910|date=October 1979|doi=10.1093/ehr/XCIV.CCCLXXIII.805}}
*{{cite book|title=Fideles Crucis: The Papacy, the West, and the Recovery of the Holy Land|author=Schein, Sylvia|year=1991|isbn= 0-19-822165-7|publisher=Clarendon}}
*{{cite book|title=Gateway to the Heavenly City: crusader Jerusalem and the catholic West|author=Schein, Sylvia|year=2005|publisher=Ashgate Publishing, Ltd.|isbn=0-7546-0649-X}}
*{{cite journal|author=Sinor, Denis|title=The Mongols in the West|journal=Journal of Asian History|volume=33|issue=1|year=1999|url=http://www.deremilitari.org/resources/articles/sinor1.htm}}
*{{cite book|author=Turnbull, Stephen (1980)|title=The Mongols|isbn=978-0-85045-372-0|publisher=Osprey Publishing Ltd.|year=2004|url=https://archive.org/details/mongols00}}
*{{cite book|author=Weatherford, Jack|title=Genghis Khan and the Making of the Modern World|year=2004|isbn=0-609-80964-4|publisher=Three Rivers Press}}
{{Moğol İmparatorluğu}}
{{Moğol İmparatorluğu}}

[[Kategori:Moğol istilaları]]
[[Kategori:Moğol istilaları]]
[[Kategori:13. yüzyılda Haçlı seferleri]]
[[Kategori:13. yüzyılda Haçlı seferleri]]
[[Kategori:İncelenmemiş çeviri içeren sayfalar]]

Sayfanın 14.35, 30 Mart 2024 tarihindeki hâli

1260'da Levant'taki Moğol saldırıları. Halep ve Şam'a yönelik ilk başarılı saldırılar, Baalbek, el-Subayba ve Ajlun gibi ikincil hedeflere yönelik daha küçük saldırıların yanı sıra, muhtemelen Kudüs dahil olmak üzere diğer Filistin kasabalarına yönelik baskınlara yol açtı. Daha küçük baskın grupları Gazze'ye kadar güneye ulaştı.

Filistin'e Moğol akınları, öncelikle 1260 ve 1300 yıllarında Suriye'deki geçici başarılı Moğol istilalarının ardından Haçlı Seferleri'nin sonlarına doğru gerçekleşmiştir. Bu istilaların her birinin ardından Moğolların güneye, Filistin'e ve Gazze'ye kadar uzanan akınlar düzenleyebildiği birkaç aylık bir dönem yaşandı.

Baskınlar, yağmalamaya, öldürmeye ve yok etmeye devam eden Moğol ordusunun nispeten küçük bir kısmı tarafından gerçekleştirilmiştir. Ancak Moğolların her iki durumda da Filistin'i Moğol idari sistemine entegre etme niyetinde olmadığı görülmüş ve Suriye işgallerinden birkaç ay sonra Memluk güçleri Mısır'dan dönmüş ve çok az direnişle bölgeyi yeniden işgal etmiştir.[1]

1260 Moğol seferleri

1258'de, lider Hülâgû yönetimindeki Moğollar, Moğol İmparatorluğu'nu daha da genişletme arayışlarında, İslam dünyasının güç merkezi olan Bağdat şehrini başarıyla ele geçirerek Abbâsî Hanedanı'nı etkili bir şekilde yok etmiştir. Bağdat'tan sonra, daha önce fethedilen veya teslim edilen Gürcistan, Kilikya Ermenistanı ve Antakya topraklarından bazı Hıristiyanların da aralarında bulunduğu Moğol kuvvetleri, Eyyubi hanedanının bölgesi olan Suriye'yi fethetmeye devam etmiştir. Moğollar Halep şehrini ele geçirdiler ve 1 Mart 1260'ta Şam'ı fethettiler.[2][3][a][b]

Bağdat ve Şam'daki İslami güç merkezlerinin gitmesiyle Memlûk yönetimindeki Kahire, İslami gücün merkezi haline geldi. Moğollar muhtemelen Filistin üzerinden Mısır'a doğru ilerleyişini sürdüreceklerdi ancak Türkistan'da yaşanan bir iç çatışma nedeniyle işgallerini durdurmak zorunda kaldılar. Hülâgû, kuvvetlerinin büyük bir kısmıyla birlikte yola çıkmış ve fethedilen toprakları işgal etmek üzere, Nestûrî Hıristiyan generali Ketboğa komutasında Suriye'de yalnızca 10.000 Moğol atlısını bırakmıştır.[6]

Ketboğa, Baalbek, el-Subayba ve Aclun[7] şehirlerini ve kalelerini ele geçirerek ve Moğol baskın gruplarını Filistin'in daha da içlerine, Ascalon'a ve muhtemelen Kudüs'e kadar ulaşarak göndererek saldırıya devam etti. Gazze'ye yaklaşık 1000 kişilik bir Moğol garnizonu yerleştirildi.[8] [9][10] Kuşlu Han komutasındaki bir Moğol müfrezesi, Nablus garnizonunu habersiz şehrin dışında yakaladı. Hem Eyyubi komutanları Mujir al-Din ibn Abi Zakari hem de Nur al-Din 'Ali ibn Shuja' al-Din al-Akta' öldürüldüler. [11] Moğollar daha sonra Nablus'a garnizon kurdular.[12] Nablus'un Sâmirî topluluğuna yaptıkları baskının yarattığı yıkım Tolidah'da kayıtlıdır. Pek çok erkek, kadın ve çocuk öldürülmüş ve Baş Rahip Amram ben Itamar'ın oğlu Uzzī yakalanıp Şam'a getirilmiştir. Daha sonra topluluk tarafından fidye karşılığında serbest bırakılmıştır.[13]

Hülâgû ayrıca Fransa Kralı IX. Louis'e de bir mesaj göndererek Moğolların Kudüs'ü Hıristiyanlara bıraktığını bildirmiştir. Ancak modern tarihçiler, Kudüs'ün bu süre zarfında en az bir Moğol baskınına maruz kalmış olabileceğine, ancak başka türlü işgal edilmediğine veya resmi olarak fethedilmediğine inanmaktadırlar. [c] [15]

Moğolların Orta Doğu'da Memlüklere yönelik saldırısı sırasında Memlüklerin çoğu Kıpçaklardan oluşuyordu ve Altın Orda'nın Kıpçak tedariki Memluk ordularını ikmal ederek Moğollarla savaşmalarına yardımcı olmuştur. [16]

Ayn Calut Muharebesi (1260)

Ana madde: Ayn Calut Muharebesi

Suriye'den Kahire'ye çekildikten sonra Mısırlı Memlükler, Akka'daki Kudüs Krallığı'nın Franklarıyla müzakere etti ve Franklar, Müslüman Memlükler Moğolların geleneksel düşmanları olmasına rağmen Memlükler ve Moğollar arasında pasif bir tarafsızlık pozisyonunu benimsedi. Haçlılar. O dönemde Franklar Moğolları Müslümanlardan daha büyük bir tehdit olarak görüyormuş gibi görünüyor. Böylece Memlük kuvvetlerinin Haçlı topraklarından zarar görmeden geçmesine izin verildi ve Eylül 1260'ta Celile'deki tarihi Ayn Calut Muharebesi'nde Moğol ordusunun kalıntılarıyla yüzleşmek için büyük bir güç topladılar. Memlükler, bölge açısından önemli olan ama aynı zamanda Moğol Ordusu'nun ilk kez büyük bir yenilgiye uğradığı büyük bir zafer elde etti. Moğol fetihleri için en yüksek nokta haline geldi, çünkü bu savaştan sonra Moğollar Suriye'yi tekrar birkaç kez işgal etmeye çalışsalar bile 1300'e kadar başarılı olamayacaklardı. O zaman bile bölgeyi yalnızca birkaç aylığına ellerinde tutacaklardı.

Sidon olayı (1260)

Çağdaşları tarafından sorumsuz ve sersem olarak tanımlanan Haçlı Sidon ve Beaufort Lordu Julian de Grenier, 1260 yılında, yakın zamanda Moğol toprakları haline gelen Bekaa bölgesine baskın yapma ve yağmalama fırsatını değerlendirdi. Moğol generali Ketboğa, tazminat almak için küçük bir kuvvetle yeğenini gönderdiğinde, onlar Julian tarafından pusuya düşürüldü ve öldürüldü. Ketboğa, kalenin ele geçirilmediği söylenmesine rağmen Sidon şehrine baskın düzenleyerek, duvarları yıkarak ve Hıristiyanları katlederek güçlü bir şekilde karşılık verdi. [17] [d]

Dokuzuncu Haçlı Seferi sırasında Moğol baskınları (1271)

1269 yılında, İngiliz Prensi Edward (geleceğin Edward I'i ), büyük amcası Aslan Yürekli Richard'ın ve Fransız kralı VII. Louis'in İkinci Haçlı Seferi'nin hikayelerinden esinlenerek, kendi haçlı seferi olan Dokuzuncu Haçlı Seferi'ni başlattı. [18] Haçlı seferinde Edward'a eşlik eden şövalyelerin ve hizmetlilerin sayısı oldukça azdı, [19] muhtemelen 230 civarında şövalye ve 13 gemilik bir filoda taşınan toplam yaklaşık 1.000 kişiydi. [20] [21] Edward'ın keşif gezisinin üyelerinin çoğu, karısı Kastilya'lı Eleanor, kardeşi Edmund ve ilk kuzeni Almain'li Henry dahil olmak üzere yakın arkadaşları ve ailesindendir.

Edward, nihayet 9 Mayıs 1271'de Akka'ya vardığında, hemen Moğol hükümdarı Abaka'ya bir elçilik göndermiştir. [22]

Edward'ın planı Moğolların yardımını kullanarak Müslüman lider Baybars'a saldırmaktı. [e] Elçi heyeti Reginald Russel, Godefrey Welles ve John Parker tarafından yönetiliyordu. [24] [17]

Abaka, 4 Eylül 1271 tarihli bir mektupta Edward'ın isteğine olumlu yanıt verdi. Tarihçiler Steven Runciman ve René Grousset, Tyre'lı William'ın on ikinci yüzyıl Latin tarihçesinin devamı olan ortaçağ Fransız Estoire d'Eracles'ten alıntı yapıyor:

Sör Edward ve Hıristiyanların yardım istemek için Tatarlara gönderdikleri haberciler Akka'ya geri döndüler ve o kadar iyi iş çıkardılar ki Tatarları da yanlarında getirdiler ve Caesarea Maritima'ya kadar tüm Antakya, Halep, Haman ve La Chamele topraklarına baskın düzenlediler. Ve buldukları tüm Sarazenleri öldürdüler.

— Estoire d'Eracles, p. 461, [25][26][27]

Ekim 1271'in ortalarında Edward'ın talep ettiği Moğol birlikleri Suriye'ye geldi ve Halep'ten güneye doğru toprakları yağmaladı. Türkistan'daki diğer çatışmalar nedeniyle işgal edilen Abaka, Selçuklu Anadolu'sundaki işgal ordusundan ve yardımcı Selçuklu birliklerinden general Samagar komutasındaki yalnızca 10.000 Moğol atlısını gönderebildi, [17] ancak bunlar Müslüman nüfusun ( Ketboğa'nın önceki seferlerini hatırlayan) göçünü tetikledi. Kahire kadar güneyde. [24] Moğollar, Halep'i koruyan Türkmen birliklerini mağlup ederek şehirdeki Memluk garnizonunu dağıttı ve Maarat an-Numan ve Apamea'ya doğru ilerlemeye devam etti. [17]

Baybars, 12 Kasım'da Mısır'dan karşı saldırıya geçtiğinde Moğollar, Memluk ordusunun tamamıyla yüzleşemeyecek şekilde Fırat Nehri'nin ötesine çekilmiştiler.

1299-1300 Moğol seferleri

Levant'taki Moğol saldırıları, 1299–1300

1299 yazında Gazan komutasındaki Moğollar, 23 veya 24 Aralık 1299'da kuzeydeki Halep şehrini başarılı bir şekilde ele geçirdiler ve Vadi el-Hazandar Muharebesi'nde (3. Humus Muharebesi olarak da bilinir) Memlükleri mağlup ettiler. [28] Moğol generali Mulay'ın komutasındaki bir grup Moğol daha sonra Gazan'ın ordusundan ayrıldı ve geri çekilen Memluk birliklerini [28] Gaza'ya kadar takip ederek onları Mısır'a geri ittiler. Gazan'ın kuvvetlerinin büyük bir kısmı daha sonra Şam'a doğru ilerledi; Şam 30 Aralık 1299 ile 6 Ocak 1300 arasında teslim oldu, ancak Kalesi direndi. [28] [17] Ghazan daha sonra Şubat ayında kuvvetlerinin çoğunu geri çekti, muhtemelen atlarının yeme ihtiyacı vardı. Gazan ayrıca Mısır'a saldırmak için Kasım ayında geri döneceğine söz verdi. [29]

Buna göre, Moğol il-Han'ın Kutsal Toprakların fiili efendisi olduğu Şubat'tan Mayıs 1300'e kadar yaklaşık dört aylık bir dönem vardır. [30] Mulay komutasındaki yaklaşık 10.000 atlıdan oluşan daha küçük bir kuvvet, Gazze'ye kadar güneyde baskınlar düzenledi [31], Mart 1300 civarında Şam'a döndü ve birkaç gün sonra Gazan'ı takip ederek Fırat Nehri'ne geri döndü. [32]

Mısırlı Memlükler daha sonra geri dönmüşler ve Mayıs 1300'de [33] tüm bölgeyi savaşmadan geri almışlardır. [34]

1300'de Kudüs'ün Kaderi

Orta Çağ kaynakları, 1299 ve 1300'deki baskınların kapsamı hakkında birçok farklı görüş vermektedir; modern tarihçiler arasında hangi kaynakların en güvenilir olduğu, hangisinin abartılmış veya sadece yanlış olabileceği konusunda ise anlaşmazlıklar vardır. Özellikle Kudüs'ün kaderi tartışılmaya devam ediyor; bazı tarihçiler Moğol baskınlarının şehre girmiş olabileceğini belirtirken, diğerleri şehrin ele geçirilmediğini, hatta kuşatılmadığını söylüyor. [35]

Konuyla ilgili en çok alıntı yapılan çalışma, Dr. Sylvia Schein'in 1979 tarihli "Moğollar Başına Gesta Dei" başlıklı makalesidir. Sözünü şu şekilde tamamlamıştır: "Kutsal Toprakların kurtarıldığı iddiası hiçbir zaman gerçekleşmedi." [36] [37] Ancak Schein, 1991 tarihli kitabında, Kudüs'ün Moğollar tarafından fethinin "doğrulandığını" söyleyen kısa bir dipnot içeriyor çünkü onların 1300 yılında Kubbet-üs-Sahra'nın Şam'a nakletmek için Altın Kapısını kaldırdıklarını belgeliyor. [38] Bu, Kudüs'ün ayrıntılı bir mimari tanımını veren ve Moğolların kapıdaki eylemlerinden bahseden 14. yüzyıl papazı Poggibonsi'li Niccolo'nun bir anlatımına dayanıyordu. Başka bir bilim adamı Denys Pringle, Poggibonsi'nin anlatımını Moğolların kapıyı yok etmeye, baltalamaya, yakmaya veya kaldırmaya çalıştığını ancak başarılı olamadıklarını ve Memlükler geri döndüğünde kapıyı duvarla ördürdüklerini söylemiştir. [39] [40]

Alain Demurger, 2007 tarihli Les Templiers adlı kitabında Moğolların Şam ve Kudüs'ü ele geçirdiğini [41] ve Gazan'ın generali Mulay'ın da 1299-1300 yıllarında Kudüs'te "etkili bir şekilde bulunduğunu" belirtmektedir. [42] Frederic Luisetto'ya göre Moğol birlikleri "Kudüs ve El Halil'e girerek birçok katliam gerçekleştirdiler." [43] The Crusaders and the Crusader States kitabında Andrew Jotischky, Schein'in 1979 tarihli makalesini ve daha sonra 1991 tarihli kitabını kullanarak "Kudüs'ün kısa ve büyük ölçüde sembolik bir işgalinden sonra Gazan'ın İran'a çekildiğini" belirtmiştir. [44]

Reuven Amitai, 1987 tarihli "Filistin'e Moğol baskınları" başlıklı makalesinde şöyle demektedir: "O halde büyük olasılıkla Moğollar 1299 - 1300 yıllarında Filistin'e tek başlarına baskın düzenlemişler. Moğol kuvvetleri Gazze'ye kadar ilerlemiş, yağmalamış ve öldürmüş ve Kudüs dahil birçok şehre girmişlerdir. Sonunda, 1300 yılının Mart ayı ortalarında tüm akıncılar Şam bölgesine geri dönmüştür." [45]

Avrupalıların Kudüs hakkındaki söylentileri

Gerçek ne olursa olsun, Moğol ilerleyişi o dönemde Avrupa'da, belki de Moğolların Kudüs'ü ele geçirip Avrupalılara geri vereceklerine dair çılgın söylentilere yol açmıştı. Mart 1300 civarında başlayan bu söylentiler muhtemelen Kıbrıs'tan yeni gelen Venedikli tüccarların anlatımlarına dayanıyordu. [46] Anlatım, Moğolların Suriye'deki başarılarının az çok doğru bir resmini veriyordu, ancak daha sonra Moğolların bu noktada Kutsal Toprakları "muhtemelen" ele geçirdiğini söyleyecek şekilde genişletildi. Daha sonra söylentiler, hüsnükuruntu ve Jübile için Roma'da toplanan büyük kalabalıkların oluşturduğu şehir efsanesi ortamıyla geniş çapta abartıldı. Hikaye (yanlış bir şekilde) Moğolların Mısır'ı ele geçirdiğini, Moğol Gazan'ın kardeşini oraya yeni kral olarak atadığını ve Moğolların bir sonraki Berberi ve Tunus'u fethedeceğini söyleyerek büyüdü. Ayrıca Gazan'ın Şam ve Mısır'da esir tutulan Hıristiyanları serbest bıraktığı ve bu esirlerden bazılarının Kıbrıs'a doğru yola çıktığı da söylentiler arasındaydı. [47]

Nisan 1300'e gelindiğinde, Papa Boniface VIII, Moğol Gazan'ın Kutsal Toprakları fethettiği ve onu Hıristiyanlara teslim etmeyi teklif ettiği "özel bir sevinçle kutlanacak büyük ve neşeli haberi" [48] duyuran bir mektup gönderiyordu. Roma'da, 1300 yılındaki Jübile kutlamalarının bir parçası olarak Papa, "Kutsal Toprakların kurtarılmasını kutlamak" için yürüyüşler yapılmasını emretmiş ve ayrıca herkesi yeni kurtarılan bölgeye doğru yola çıkmaya teşvik etmiştir. İngiltere Kralı I. Edward'dan tebaasını da Kutsal Yerleri ziyaret etmeye teşvik etmesi istenmiştir. Papa Bonifacius, Ausculta fili adlı fermenında Kutsal Toprakların Moğollardan kurtarıldığından bile bahsetmiştir.

Jübile yılının (1300) yazında, Papa VIII. Bonifacius, çeşitli krallar ve prenslerden gönderilen bir düzine elçiyi kabul etmiştir. Gruplardan biri, İlhan'ın elçisi Florentine Guiscard Bustari'nin liderliğindeki 100 Moğol'dan oluşuyordu. Dönemin kaynaklarda bolca adı geçen elçilik Jübile törenlerine katılmıştır. [47] İddiaya göre elçi aynı zamanda Gazan'ın geri vereceği topraklarda Frenklerin yeniden kurulmasını denetlemek üzere Gazan tarafından görevlendirilen kişiydi.

Kısa bir süre için büyük bir sevinç yaşandı, ancak Papa çok geçmeden Suriye'deki gerçek durumu öğrendi; aslında Gazan, Şubat 1300'de kuvvetlerinin büyük kısmını geri çekmişti ve Memlükler de Mayıs ayına kadar geri almıştı. [47] Ancak söylentiler en az Eylül 1300'e kadar devam etmiştir. [49]

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ "On 1 March Kitbuqa entered Damascus at the head of a Mongol army. With him were the King of Armenia and the Prince of Antioch. The citizens of the ancient capital of the Caliphate saw for the first time for six centuries three Christian potentates ride in triumph through their streets."[4]
  2. ^ "The king of Armenia and the Prince of Antioch went to the army of the Tatars, and they all went off to take Damascus".[5]
  3. ^ The British historian Steven Runciman believes that Nablus and Gaza were occupied, but that Jerusalem itself was not taken by the Mongols.[14]
  4. ^ "It happened that some men from Sidon and Belfort gathered together, went to the Saracens' villages and fields, looted them, killed many Saracens and took others into captivity together with a great deal of livestock. A certain nephew of Kit-Bugha who resided there, taking along but few cavalry, pursued the Christians who had done these things to tell them on his uncle's behalf to leave the booty. But some of the Christians attacked and killed him and some other Tartars. When Kit-Bugha learned of this, he immediately took the city of the Sidon and destroyed most of the walls [and killed as many Christians as he found. But the people of Sidon fled to an island, and only a few were slain. oe43]. Thereafter the Tartars no longer trusted the Christians, nor the Christians the Tartars." Fleur des Histoires d'Orient, Chap. 30
  5. ^ "Edward was horrified at the state of affairs in Outremer. He knew that his own army was small, but he hoped to unite the Christians of the East into a formidable body and then use the help of the Mongols in making an effective attack on Baibars".[23]

Kaynakça

  1. ^ Amitai, Mongol Raids, pp. 247-248
  2. ^ "Saudi Aramco World "The Battle of Ain Jalut"". 2012-02-12 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2007-09-30. 
  3. ^ "Histoire des Croisades III", René Grousset, p. 581
  4. ^ Runciman 1987, s. 307.
  5. ^ Gestes des Chiprois, Le Templier de Tyr. "Le roy d'Arménie et le Prince d'Antioche alèrent en l'ost des Tatars et furent à prendre Damas". Quoted in "Histoire des Croisades III", René Grousset, p. 586.
  6. ^ Runciman 1987, s. 310.
  7. ^ Amitai-Preiss, p. 32.
  8. ^ Jean Richard, p. 428
  9. ^ Amin Maalouf, p. 264
  10. ^ Tyerman, p. 806
  11. ^ Humphreys, p. 352.
  12. ^ Amin Maalouf, p. 262
  13. ^ Kedar 1989, p. 93.
  14. ^ Runciman 1987, s. 308.
  15. ^ "Hulegu informed Louis IX that he had handed over the Holy City to the Franks already, during the brief Mongol occupation in 1260 (although, as we have seen, this is nowhere indicated in any of the Muslim sources, still less in the Frankish appeals for help to the West), and the claim was reiterated in 1274 by Abaqa's envoys.", Jackson, p. 174
  16. ^ Halperin, Charles J.. 2000. "The Kipchak Connection: The Ilkhans, the Mamluks and Ayn Jalut". Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 63 (2). Cambridge University Press: 229–45. https://www.jstor.org/stable/1559539.
  17. ^ a b c d e Runciman 1987.
  18. ^ Hindley, pp. 205-206
  19. ^ Nicolle, p. 47
  20. ^ Tyerman, p. 818
  21. ^ Grousset, p. 656
  22. ^ "When he disembarked in Acre, Edward immediately sent envoys to Abagha.... As he (Abagha) could not commit himself to the offensive, he ordered the Mongol forces stationned in Turkey under Samaghar to attack Syria in order to relieve the Crusaders": Jean Richard, p. 446
  23. ^ Runciman 1987, s. 335.
  24. ^ a b Grousset, p. 653.
  25. ^ "Et revindrent en Acre li message que mi sire Odouart et la Crestiente avoient envoies as Tartars por querre secors; et firent si bien la besoigne quil amenerent les Tartars et corurent toute la terre dantioche et de Halape de Haman et de La Chamele jusques a Cesaire la Grant. Et tuerent ce quil trouverent de Sarrazins", Estoire d'Eracles, Chap XIV
  26. ^ Quoted in Grousset, p. 653
  27. ^ Runciman 1987, s. 336.
  28. ^ a b c Demurger, pp. 142-143 "The Mongols pursued the retreating troops towards the south, but stopped at the level of Gaza".
  29. ^ Demurger, p. 99
  30. ^ "For a brief period, some four months in all, the Mongol Il-Khan was de facto the lord of the Holy Land", Schein, p. 810
  31. ^ "Meanwhile the Mongol and Armenian troops raided the country as far south as Gaza." Schein, 1979, p. 810
  32. ^ Amitai, p. 247
  33. ^ Schein, 1979, p. 810
  34. ^ Amitai, p. 248
  35. ^ Phillips, p. 128. ""Disillusionment came swiftly. Jerusalem had not been taken or even besieged; Ghazan evacuated Syria within a few weeks of its conquest probably because his horses were short of fodder. He attacked it again in 1301, and planned further campaigns for the next two years, but achieved nothing. His bitterness at the failure of the European powers to provide the military assistance he had asked for expressed itself in 1303 in yet another embassy to Philip IV and Edward I, to which Edward replied tactfully that he and Philip had been at war and could not send help."
  36. ^ Schein, 1979, p. 805
  37. ^ Schein, in her 1991 book mentioned in a footnote that the Mongol capture of Jerusalem was confirmed because they had removed a gate from the Dome of the Rock and transferred it to Damascus. "The conquest of Jerusalem by the Mongols was confirmed by Niccolo of Poggibonsi who noted (Libro d'Oltramare 1346-1350, ed. P. B. Bagatti (Jerusalem 1945), 53, 92) that the Mongols removed a gate from the Dome of the Rock and had it transferred to Damascus. Schein, 1991, p. 163
  38. ^ "The conquest of Jerusalem by the Mongols was confirmed by Niccolo of Poggibonsi who noted (Libro d'Oltramare 1346-1350, ed. P. B. Bagatti (Jerusalem 1945), 53, 92) that the Mongols removed a gate from the Dome of the Rock and had it transferred to Damascus. Schein, 1991, p. 163
  39. ^ Denys Pringle, 1993, The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem, p. 106
  40. ^ Pringle, p.106
  41. ^ "In December 1299, he (Ghazan) vanquished the Mamluks at the Second Battle of Homs and captured Damascus, and even Jerusalem", Demurger, Les Templiers, 2007, p. 84
  42. ^ "Mulay, a Mongol general who was effectively present in Jerusalem in 1299-1300", Demurger, Les Templiers, 2007, p. 84
  43. ^ Frédéric Luisetto, p.205-206 "Troops penetrated in Jerusalem and Hebron where they committed many massacres.... In Hebron, a cross was even raised on top of the mosque of Abraham", also p. 208: "We have knowledge of the violences perpetrated in Jerusalem and Damas"
  44. ^ Jotischky, The Crusaders and the Crusader States, p. 249
  45. ^ Amitai, "Mongol Raids into Palestine", p. 247
  46. ^ "The earliest letter was dated 19 March 1300 and addressed to Boniface VIII. Its contents suggest that it was probably written by the Doge Pietro Gradenigo (1289-1311). - Schein, 1979, p. 814
  47. ^ a b c Schein, p. 815
  48. ^ Riley-Smith, p. 246
  49. ^ Schein, p. 805

Ortaçağ kaynakları

Modern kaynaklar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Filistin%27e_Moğol_akınları&oldid=32344255" sayfasından alınmıştır