Wolf Matematik Ödülü

Wolf Matematik Ödülü veya Matematikte Wolf Ödülü (İngilizce: Wolf Prize in Mathematics), neredeyse her yıl^[a] Wolf Foundation tarafından İsrail'de verilmektedir. Vakıf tarafından kurulan ve 1978 yılından bu yana verilen altı Wolf Ödülünden biridir; diğerleri Tarım, Kimya, Tıp, Fizik ve Sanat alanlarındadır. Wolf Matematik Ödülü, 2013 ve 2014 yıllarında yapılan bir itibar araştırmasına göre, Abel Ödülü ve Fields Madalyası'ndan sonra matematik alanındaki en prestijli üçüncü uluslararası akademik ödüldür.^[1]^[2] Abel Ödülü verilmeye başlanana kadar, Fields Madalyası her dört yılda bir sadece 40 yaşın altındaki matematikçilere verildiğinden, muhtemelen "Matematikte Nobel Ödülü"nün en yakın eşdeğeriydi. Wolf Ödülü 100.000 dolarlık bir para ödülü içermektedir.^[3]

Ödül sahipleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	Ad	Milliyet	Atıf
1978	Israel Gelfand	Sovyetler Birliği	fonksiyonel analiz, grup gösterimi alanlarındaki çalışmaları ve matematiğin birçok alanına ve uygulamalarına yaptığı ufuk açıcı katkılar için.
1978	Carl L. Siegel	Almanya	sayılar teorisi, çeşitli karmaşık değişkenler teorisi ve gök mekaniği alanlarındaki katkıları için.
1979	Jean Leray	Fransa	topolojik yöntemlerin geliştirilmesi ve diferansiyel denklemler çalışmalarına uygulanması konusundaki öncü çalışmaları için.
1979	André Weil	Fransa	sayılar teorisine cebirsel-geometrik yöntemlerini ilham verici bir şekilde tanıttığı için.
1980	Henri Cartan	Fransa	cebirsel topoloji, kompleks değişkenler, homolojik cebir alanlarındaki öncü çalışmaları ve bir nesil matematikçiye ilham veren liderliği için.
1980	Andrey Kolmogorov	Sovyetler Birliği	Fourier analizi, olasılık teorisi, ergodik teori ve dinamik sistemler alanlarındaki derin ve özgün keşifleri için.
1981	Lars Ahlfors	Finlandiya	ufuk açıcı keşifler ve geometrik fonksiyon teorisi alanında güçlü yeni yöntemlerin yaratılması için.
1981	Oscar Zariski	ABD	değişmeli cebir ile birleştirerek cebirsel geometri'ye modern yaklaşımın yaratıcısı..
1982	Hassler Whitney	ABD	cebirsel topoloji, diferansiyel geometri ve diferansiyel topoloji alanlarındaki temel çalışmalarıyla tanınmaktadır.
1982	Mark Krein	Sovyetler Birliği	fonksiyonel analiz ve uygulamalarına yaptığı temel katkılar için.
1983/84	Shiing-Shen Chern	Çin ABD	tüm matematiği derinden etkileyen küresel diferansiyel geometri'ye olağanüstü katkıları için.
1983/84	Paul Erdős	Macaristan	sayılar teorisi, kombinatorik, olasılık, küme teorisi ve matematiksel analiz alanlarına yaptığı sayısız katkı ve dünya çapındaki matematikçileri kişisel olarak teşvik etmesi nedeniyle.
1984/85	Kunihiko Kodaira	Japonya	karmaşık manifoldlar ve cebirsel çeşitler çalışmalarına yaptığı olağanüstü katkılardan dolayı.
1984/85	Hans Lewy	ABD	kısmi diferansiyel denklemlerdeki klasik ve önemli birçok gelişmeyi başlattığı için.
1986	Samuel Eilenberg	Polonya ABD	cebirsel topoloji ve homolojik cebir alanlarındaki temel çalışmalarıyla tanınmaktadır.
1986	Atle Selberg	Norveç	sayılar teorisi ve ayrık gruplar ve otomorfik formlar üzerine yaptığı derin ve özgün çalışmaları için.
1987	Kiyoshi Itō	Japonya	özellikle stokastik diferansiyel ve integral hesap'ın yaratılması olmak üzere, saf ve uygulamalı olasılık teorisi'ne yaptığı temel katkılar için.
1987	Peter Lax	Macaristan ABD	analiz ve uygulamalı matematik alanlarına yaptığı olağanüstü katkılardan dolayı.
1988	Friedrich Hirzebruch	Almanya	topoloji, cebirsel geometri ve diferansiyel geometri ile cebirsel sayılar teorisi'ni birleştiren olağanüstü çalışmaları ve matematiksel işbirliği ve araştırmayı teşvik etmesi nedeniyle.
1988	Lars Hörmander	İsveç	modern analizdeki temel çalışmalar için, özellikle sözde diferansiyel operatör ve Fourier integral operatörlerinin doğrusal kısmi diferansiyel denklemlere uygulanması.
1989	Alberto Calderón	Arjantin	tekil integral operatörleri ve bunların kısmi diferansiyel denklemlerdeki önemli problemlere uygulanması üzerine çığır açan çalışmaları için.
1989	John Milnor	ABD	cebirsel, kombinatoryal ve diferansiyellenebilir bakış açılarından topoloji alanında önemli yeni ufuklar açan geometri alanındaki dahiyane ve son derece özgün keşifleri için.
1990	Ennio de Giorgi	İtalya	kısmi diferansiyel denklemler ve varyasyonlar hesabı alanlarındaki yenilikçi fikirleri ve temel başarıları için.
1990	Ilya Piatetski-Shapiro	Sovyetler Birliği İsrail	homojen alanlarındaki temel katkılarından dolayı karmaşık alanlar, ayrık gruplar, temsil teorisi ve otomorfik formlar.
1991	Ödül verilmedi.
1992	Lennart Carleson	İsveç	Fourier analizi, karmaşık analiz, yarı-konformal eşlemeler ve dinamik sistemlere yaptığı temel katkılardan dolayı.
1992	John G. Thompson	ABD	sonlu grup teorisinin tüm yönlerine ve matematiğin diğer dallarıyla bağlantılarına yaptığı derin katkılar için.
1993	Mikhail Gromov	Rusya Fransa	Küresel Riemanncı ve simplektik geometri, cebirsel topoloji, geometrik grup teorisi ve kısmi diferansiyel denklemler teorisine yaptığı devrimsel katkılardan dolayı;
1993	Jacques Tits	Belçika Fransa	cebirsel ve diğer grup sınıflarının yapısı teorisine ve özellikle yapılar teorisine yaptığı öncü ve temel katkıları için.
1994/95	Jürgen Moser	İsviçre ABD	Hamilton mekaniğinde kararlılık üzerine yaptığı temel çalışmalar ve doğrusal olmayan diferansiyel denklemlere yaptığı derin ve etkili katkılar için.
1995/96	Robert Langlands	Kanada	sayılar teorisi, otomorfik form ve grup temsili alanlarındaki çığır açan çalışmaları ve olağanüstü kavrayışı için.
1995/96	Andrew Wiles	Birleşik Krallık	sayılar teorisi ve ilgili alanlara yaptığı olağanüstü katkılar, temel varsayımlardaki büyük ilerlemeler ve Fermat'nın Son Teoremi'ni çözmesi nedeniyle.
1996/97	Joseph B. Keller	ABD	özellikle elektromanyetik, optik ve akustik alanlarındaki derin ve yenilikçi katkılarından dolayı dalga yayılımı ve akışkan, katı, kuantum ve istatistiksel mekanik.
1996/97	Yakov G. Sinai	Rusya ABD	istatistiksel mekanik ve dinamik sistem'lerin ergodik teorisi ve fizik'teki uygulamalarında matematiksel olarak titiz yöntemlere yaptığı temel katkılar için.
1998	Ödül verilmedi.
1999	László Lovász	Macaristan ABD	kombinatorik, teorik bilgisayar bilimi ve kombinatoryal optimizasyon alanlarındaki üstün katkılarından dolayı ödüllendirilmiştir.
1999	Elias M. Stein	ABD	Klasik ve Öklidyen Fourier analizi alanlarına yaptığı katkılar ve etkili öğretileri ve yazılarıyla yeni nesil analistler üzerindeki olağanüstü etkisi için.
2000	Raoul Bott	Macaristan ABD	topoloji ve diferansiyel geometri alanlarındaki derin keşifleri ve bunların Lie grubu, diferansiyel operatör ve matematiksel fizik alanlarındaki uygulamaları için.
2000	Jean-Pierre Serre	Fransa	topoloji, cebirsel geometri, cebir ve sayılar teorisi alanlarındaki birçok temel katkısı ve ilham verici dersleri ve yazıları için.
2001	Vladimir Arnold	Rusya	dinamik sistemler, diferansiyel denklemler ve tekillik teorisi dahil olmak üzere matematiğin birçok alanındaki derin ve etkili çalışmaları için.
2001	Saharon Shelah	İsrail	matematiksel mantık ve küme teorisi alanlarındaki temel katkıları ve bunların matematiğin diğer alanlarındaki uygulamaları için.
2002/03	Mikio Sato	Japonya	hiperfonksiyon teorisi ve mikrofonksiyon teorisi, holonomik kuantum alan teorisi ve soliton denklemlerinin birleşik bir teorisi dahil olmak üzere cebirsel analiz yaratmasıyla tanınır.
2002/03	John Tate	ABD	cebirsel sayılar teorisinde temel kavramları yaratmasıyla tanınmaktadır.
2004	Ödül verilmedi.
2005	Gregory Margulis	Rusya ABD	cebir'e, özellikle de yarı basit Lie grup'lardaki kafes teorisine yaptığı anıtsal katkılar ve bunun ergodik teori, temsil teorisi, sayı teorisi, kombinatorik ve ölçü teorisi'ne çarpıcı uygulamaları için.
2005	Sergei Novikov	Rusya	cebirsel ve diferansiyel topoloji ve matematiksel fizik alanlarındaki temel ve öncü katkıları, özellikle de cebirsel-geometrik yöntemlerini tanıtması nedeniyle.
2006/07	Stephen Smale	ABD	diferansiyel topoloji, dinamik sistem, matematiksel ekonomi ve matematiğin diğer konularının şekillenmesinde temel bir rol oynayan çığır açan katkıları için.
2006/07	Hillel Furstenberg	ABD İsrail	ergodik teori, olasılık, topolojik dinamikler, simetrik uzaylar üzerinde analiz ve homojen akışlar alanlarına yaptığı derin katkılar için.
2008	Pierre Deligne	Belçika	karışık Hodge teorisi; Weil varsayımları; Riemann-Hilbert yazışması üzerine çalışmaları ve aritmetik'e katkıları için.
	Phillip A. Griffiths	ABD	Hodge yapılarının varyasyonları üzerine çalışmaları; abelian integrallerin periyotları teorisi; ve kompleks diferansiyel geometri'ye katkıları için.
	David B. Mumford	ABD	cebirsel yüzeyler; geometrik değişmezler teorisi ve modern eğirilerin modüllerinin cebirsel teorisi ve teta fonksiyonunun temellerini atan çalışmalarıyla tanınmaktadır.
2009	Ödül verilmedi.
2010	Shing-Tung Yau	ABD	geometri ve fiziğin birçok alanı üzerinde derin ve dramatik bir etkiye sahip olan geometrik analiz alanındaki çalışmaları için.
2010	Dennis P. Sullivan	ABD	cebirsel topoloji ve konformal dinamikler alanlarındaki yenilikçi katkıları için teşekkür etti.
2011	Ödül verilmedi.
2012	Michael Aschbacher	ABD	sonlu gruplar teorisi üzerine yaptığı çalışmalar için.
2012	Luis Caffarelli	Arjantin	kısmi diferansiyel denklemler üzerine yaptığı çalışmalar için.
2013	George D. Mostow	ABD	geometri ve Lie grup teorisine yaptığı temel ve öncü katkılardan dolayı.
2013	Michael Artin	ABD	hem değişmeli hem de değişmeli olmayan cebirsel geometriye yaptığı temel katkılardan dolayı.
2014	Peter Sarnak	Güney Afrika ABD	analiz, sayılar teorisi, geometri ve kombinatorik alanlarındaki derin katkılarından dolayı.
2015	James G. Arthur	Kanada	iz formülü üzerine anıtsal çalışması ve indirgeyici grupların otomorfik temsil teorisine yaptığı temel katkılar için.
2016	Ödül verilmedi.
2017	Richard Schoen	ABD	geometrik analize ve kısmi diferansiyel denklemler ile diferansiyel geometrinin birbiriyle bağlantısının anlaşılmasına yaptığı katkılardan dolayı.
2017	Charles Fefferman	ABD	karmaşık çok değişkenli analiz, kısmi diferansiyel denklemler ve alt eliptik problemler de dahil olmak üzere bir dizi matematik alanındaki katkılarından dolayı.
2018	Alexander Beilinson	Rusya ABD	geometri ve matematiksel fiziğin kesiştiği noktada önemli ilerlemeler sağlayan çalışmaları için.
2018	Vladimir Drinfeld	Ukrayna ABD
2019	Jean-Francois Le Gall	Fransa	stokastik süreçler teorisine yaptığı derin ve zarif katkılar için.
2019	Gregory Lawler	ABD	silinmiş döngüler ve rastgele yürüyüşler üzerine yaptığı kapsamlı ve öncü araştırmaları için.^[4]
2020	Simon K. Donaldson	Birleşik Krallık	diferansiyel geometri ve topolojiye katkılarından dolayı.^[5]
2020	Yakov Eliashberg	ABD
2021	Ödül verilmedi.
2022	George Lusztig	Romanya ABD	temsil teorisi ve ilgili alanlara yaptığı çığır açıcı katkılardan dolayı.^[6]
2023	Ingrid Daubechies	Belçika ABD	dalgacık teorisi ve uygulamalı harmonik analiz alanındaki çalışmaları için.^[7]

Ülke başına ödül sahipleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıda ülke bazında tüm ödül sahiplerinin bir tablosu yer almaktadır (2023 ödül sahiplerine göre güncellenmiştir). Bazı ödül sahipleri, birden fazla vatandaşlığa sahip olmaları halinde birden fazla kez sayılmaktadır.

Ülke	Ödül alanların sayısı
ABD	34
Sovyetler Birliği / Rusya	10
Fransa	7
Macaristan	4
İsrail	3
Japonya	3
Belçika	3
Almanya	2
Birleşik Krallık	2
Kanada	2
Arjantin	2
İsveç	2
Ukrayna	2
Güney Afrika	1
Polonya	1
İtalya	1
Çin	1
Norveç	1
Finlandiya	1
Romanya	1

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Wolf Foundation web sitesi ödülü yıllık olarak tanımlamaktadır; ancak bazı ödüller yıllara bölünürken bazı yıllarda ödül verilmemektedir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Matematik ödülleri listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ IREG Observatory on Academic Ranking and Excellence. IREG List of International Academic Awards (PDF). Brüksel: IREG Observatory on Academic Ranking and Excellence. 12 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2018.
^ Zheng, Juntao; Liu, Niancai (2015). "Mapping of important international academic awards". Scientometrics. Cilt 104. ss. 763-791. doi:10.1007/s11192-015-1613-7.
^ "The Wolf Prize". 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.
^ "Wolf Prize 2019 - Mathematics". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.
^ "Wolf Prize 2020 - Mathematics". 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.
^ "Wolf Prize 2022 - Mathematics". 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.
^ "Wolf Prize 2023 - Mathematics". 7 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

[1] Wolf Foundation web sitesi ödülü yıllık olarak tanımlamaktadır; ancak bazı ödüller yıllara bölünürken bazı yıllarda ödül verilmemektedir.

[2] IREG Observatory on Academic Ranking and Excellence. IREG List of International Academic Awards (PDF). Brüksel: IREG Observatory on Academic Ranking and Excellence. 12 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2018.

[3] Zheng, Juntao; Liu, Niancai (2015). "Mapping of important international academic awards". Scientometrics. Cilt 104. ss. 763-791. doi:10.1007/s11192-015-1613-7.

[4] "The Wolf Prize". 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.

[5] "Wolf Prize 2019 - Mathematics". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.

[6] "Wolf Prize 2020 - Mathematics". 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.

[7] "Wolf Prize 2022 - Mathematics". 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.

[8] "Wolf Prize 2023 - Mathematics". 7 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

g t d Wolf Matematik Ödülü kazananlar
1970'ler	Israel Gelfand / Carl L. Siegel (1978) Jean Leray / André Weil (1979)
1980'ler	Henri Cartan / Andrey Kolmogorov (1980) Lars Ahlfors / Oscar Zariski (1981) Hassler Whitney / Mark Krein (1982) Shiing-Shen Chern / Paul Erdős (1983/84) Kunihiko Kodaira / Hans Lewy (1984/85) Samuel Eilenberg / Atle Selberg (1986) Kiyosi Itô / Peter Lax (1987) Friedrich Hirzebruch / Lars Hörmander (1988) Alberto Calderón / John Milnor (1989)
1990'lar	Ennio de Giorgi / Ilya Piatetski-Shapiro (1990) Lennart Carleson / John G. Thompson (1992) Mikhail Gromov / Jacques Tits (1993) Jürgen Moser (1994/95) Robert Langlands / Andrew Wiles (1995/96) Joseph Keller / Yakov G. Sinai (1996/97) László Lovász / Elias M. Stein (1999)
2000'ler	Raoul Bott / Jean-Pierre Serre (2000) Vladimir Arnold / Saharon Shelah (2001) Mikio Sato / John Tate (2002/03) Grigory Margulis / Sergei Novikov (2005) Stephen Smale / Hillel Furstenberg (2006/07) Pierre Deligne / Phillip A. Griffiths / David B. Mumford (2008)
2010'ler	Dennis Sullivan / Shing-Tung Yau (2010) Michael Aschbacher / Luis Caffarelli (2012) George Mostow / Michael Artin (2013) Peter Sarnak (2014) James G. Arthur (2015) Richard Schoen / Charles Fefferman (2017) Alexander Beilinson / Vladimir Drinfeld (2018) Jean-Francois Le Gall / Gregory Lawler (2019)
2020'ler	Simon K. Donaldson / Yakov Eliashberg (2020) George Lusztig (2022) Ingrid Daubechies (2023)