Tür sanatı
Tür sanatı, pazarlar, ev ortamları, iç mekanlar, partiler, han manzaraları, iş ve sokak ortamları gibi gündelik hayattan[1] yerlerin veya olayların çeşitli ortamlardaki resimli temsilidir. Bu tür temsiller (tür eserleri, tür sahneleri veya tür manzaraları da denir) gerçekçi, hayal ürünü veya sanatçı tarafından romantikleştirilmiş olabilir. "Tür sanatı" teriminin bazı çeşitleri, "tür resmi", "tür baskıları", "tür fotoğrafları" vb. gibi görsel eserin araç veya türünü belirtir.
Aşağıdaki içerik resme yoğunlaşmıştır ancak tür motifleri de dekoratif sanatlar’ın birçok biçiminde, özellikle de 18. yüzyılın başlarındaki Rokoko'dan beri çok beğeniliyordu. Tek figürler veya küçük gruplar, porselen, mobilya, duvar kâğıdı ve tekstil ürünleri gibi çok çeşitli nesneleri süslemiştir.
Tür resmi[değiştir | kaynağı değiştir]
Aynı zamanda "tür sahnesi" veya "küçük tür" olarak da adlandırılan "tür resmi", ortak faaliyetlerde bulunan sıradan insanları tasvir ederek gündelik yaşamın çeşitli yönlerini resmeder. Tür sahnesinin tanımı, bireysel veya ortaklaşa hiçbir kimliğin bağlanamayacağı figürleri göstermesidir. Böylece küçük türü tarih resimlerinden (büyük tür de denir) ve portre’lerden ayırır. Eser, sanatçının bilinen bir kişiyi, örneğin ailesinin bir üyesini model olarak kullandığı gösterilebilse bile, genellikle tür eseri olarak kabul edilir. Bu durumda bu, sanatçının eserin bir portre olarak algılanmasının amaçlanıp tasarlanmadığına bağlıdır. Bu bazen öznel bir sorudur. Tasvirler gerçekçi, hayali veya sanatçı tarafından romantikleştirilmiş olabilir. Tanıdık ve çoğunlukla duygusal konuları nedeniyle, tür resimlerinin genellikle burjuvazi veya orta sınıf arasında popüler olduğu kanıtlanmıştır. Tür konuları neredeyse tüm sanat geleneklerinde vardır. Antik Mısır mezarlarındaki boyalı süslemeler genellikle ziyafetleri, eğlenceleri ve tarım manzaralarını gösterir. Yaşlı Pliny tarafından Peiraikos, mozaik örnekleri günümüze kalan ve Pompeii'deki taşra duvar resimlerindeki "berber dükkânları, ayakkabı tamircilerinin tezgahları, eşekler, yiyecekler vb gibi "sıradan" konuların Helenistik pano ressamı olarak anılır.[2] Ortaçağ tezhipleri, en ünlüsü “Les Tres Riches Heures du Duc de Berry” olan özellikle de "saat kitapları" 'nın takvim bölümündeki "Ayların İşleri" sıklıkla günlük köylü yaşamından ortamları resmederdi.
1800'e kadar[değiştir | kaynağı değiştir]
Aşağı Ülkeler 18. yüzyıla kadar bu alana hakimdi ve 17. yüzyılda hem Flaman Barok resmi hem de Hollanda Altın Çağı resmi çoğunlukla tür ortamlarının resmini yapan çok sayıda uzman yetiştirdi. Önceki yüzyılda Flaman Rönesans ressamı Jan Sanders van Hemessen, 16. yüzyılın ilk yarısında bazen arka planda ahlaki bir konu veya dini ortamı içeren yenilikçi, büyük ölçekli tür sahneleri çizdi. Bunlar Anvers tablosundaki "Mannerist ters çevirme" modelinin parçasıydı. Daha önce resimlerin dekoratif arka planında "sıradan" unsurlara belirgin bir vurgu yapılıyordu.
Joachim Patinir peysaj resimlerini büyüterek figürleri küçük bir unsur yaptı. Pieter Aertsen, arka planda küçük dini sahnelerin yer aldığı, natürmort yiyeceklerin ve aşçı veya pazar satıcılarının tür figürlerinin hakim olduğu eserler çizdi. Yaşlı Pieter Brueghel köylüleri ve onların faaliyetlerini oldukça doğal şekilde ele alarak birçok resminin konusu yaptı ve tür resmi, Brueghel'in ardından Kuzey Avrupa'da gelişti.
Adriaen ve Isaac van Ostade, Jan Steen, Adriaen Brouwer, David Teniers, Aelbert Cuyp, Johannes Vermeer ve Pieter de Hooch, 17. yüzyılda Alçak Ülkelerde tür konularında uzman birçok ressam arasındaydı. Bu sanatçıların resimlerinin genellikle küçük olması orta sınıf alıcıların evlerinde resimleri sergilemeye uygun yaptı. Genellikle tür resminin konusu, bir amblem kitabındaki popüler bir “ambleme” dayanırdı. Bu, Gabriel Metsu'nun 1662 tarihli "Kümes hayvanı satıcısı" adlı tablosunda olduğu gibi resme ikili bir anlam verebilir. Bu tablo, Gillis van Breen'in (1595–1622) aynı ortamlı müstehcen bir gravürüne dayanan sembolik pozla horoz teklif eden yaşlı adamı gösterir.[3] "Neşeli topluluk", bir partide evde müzik yapan ya da sadece meyhanede içki içen bir grup figürü gösterdi. Diğer yaygın sahne türleri, pazarları, fuarları, köy şenliklerini ("kermesse") veya kamptaki askerleri gösteriyordu.
İtalya'da Hollandalı ressam Pieter van Laer’ın 1625'te Roma'ya gelişiyle tür resim "okulu" desteklendi. Kendisi "Il Bamboccio" takma adını aldı ve takipçilerine "Bamboccianti" denildi. Eserleri Giacomo Ceruti, Antonio Cifrondi ve Giuseppe Maria Crespi'ye ilham kaynağı olacaktı.
Louis le Nain, 17. yüzyıl Fransa'sında tür resminin önemli bir temsilcisiydi. 18. yüzyılda, Watteau ve Fragonard'ın romantikleştirilmiş tabloları ya da Chardin'in dikkatli gerçekçiliği aracılığıyla 18. yüzyılın gündelik yaşam tasvirine artan bir ilgi getireceği evdeki köylü gruplarını resmediyordu. Jean-Baptiste Greuze (1725-1805) ve diğerleri, 19. yüzyıl resminde etkili olacak ayrıntılı ve oldukça duygusal gruplar veya bireysel köylü portreleri yaptılar.
İngiltere'de William Hogarth (1697–1764) ilk olarak 1732-33'te resmedilmiş, ardından 1735'te kazınmış ve basılı olarak yayınlanmış "A Rake's Progress" adlı eserinde olduğu gibi genellikle seri biçimde, anlatı ayrıntılarıyla dolu, sıradan insanların hikâyelerini anlatan tuvallerle komedi, sosyal eleştiri ve ahlak derslerini aktardı.
İspanya'nın "İyi Aşk Kitabı" 'ndan önce gelen, birçok ressam ve tezhipçi tarafından uygulanan, Eski Roma Latin geleneğine dayanan sosyal gözlem ve yorum geleneği vardı. İspanyol İmparatorluğu'nun zirvesinde ve yavaş yavaş çöküşünün başlangıcında, bodegones denen mutfak ortamlarının yanı sıra sokak yaşamına dair pek çok pikaresk tür sahneleri, başta Velázquez (1599-1660) ve Murillo (1617–82) olmak üzere İspanyol Altın Çağı sanatçılarınca resmedildi. Bir asırdan fazla bir süre sonra, İspanyol sanatçı Francisco de Goya (1746-1828), resim ve baskıresimdeki tür sahnelerini insanlığın durumuna ilişkin karanlık yorumlar için bir araç olarak kullandı. Yarımada Savaşı'ndan kalma 82 tür olaydan oluşan Savaşın Felaketleri dizisi tür sanatını benzeri görülmemiş bir ifade düzeyine taşıdı.
19. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]
19. yüzyılda dini ve tarihi resmin gerilemesiyle birlikte sanatçılar giderek daha çok konularını çevrelerindeki yaşamda bulmaya başladı. Gustave Courbet (1819-77) gibi realistler, gündelik sahneleri devasa resimlerde- geleneksel olarak "önemli" konular için ayrılan ölçekte- tasvir ederek beklentileri alt üst ettiler. Böylece tür resmini "küçük" bir kategori olarak ayıran sınırları bulanıklaştırdılar.
Tarih resmi, kamusal önemi olan olayların özel tasvirinden, tarihi zamanlardaki tür sahnelerinin, hem büyük şahsiyetlerin özel anlarının hem de sıradan insanların günlük yaşamlarının tasvirine doğru kaydı. Fransız sanatında buna Troubador tarzı deniyordu. Ingres 'in 1817'de "Henri IV çocuklarıyla oynarken" tablosunu yaptığında zaten belirgin olan bu eğilim, Jean-Léon Gérôme (1824–1904) ve Jean-Louis-Ernest Meissonier (1815–91) gibi Fransız akademisyenlerin gösterişli sanatlarında doruğa çıktı. Yüzyılın ikinci yarısında, genellikle tarihsel ortamlarda veya keskin sosyal veya ahlaki yorumlu tür sahnelerine olan ilgi, Avrupa genelinde büyük ölçüde arttı.
William Powell Frith (1819–1909) büyük ve çok kalabalık sahneler çizen, Viktorya döneminin belki de en ünlü İngiliz tür ressamıydı. 19. yüzyıl tür resminde boyut ve hırsın büyümesi yaygın bir eğilimdi. Diğer 19. yüzyıl İngiliz tür ressamları arasında Augustus Leopold Egg, Frederick Daniel Hardy,[4] George Elgar Hicks, William Holman Hunt ve John Everett Millais vardır. İskoçya ise iki etkili tür ressamı yetiştirdi: David Allan (1744–96) ve Sir David Wilkie (1785–1841). Wilkie'nin Cottar'ın "Cumartesi Gecesi" (1837), Fransız ressam Gustave Courbet'in "Ornans'ta Akşam Yemeğinden Sonra" (1849) adlı büyük eserine ilham kaynağı olmuştur. Pavel Fedotov, Vasili Perov ve İlya Repin gibi ünlü Rus realist ressamları da tür resimleri yaptılar.
Almanya'da Carl Spitzweg (1808-85) hafif mizahi tür sahneleri konusunda uzmanlaştı ve İtalya'da Gerolamo Induno (1825-90) askeri yaşam sahnelerini çizdi. Daha sonra İzlenimciler ve Pierre Bonnard, Itshak Holtz, Edward Hopper ve David Park gibi 20. yüzyıl sanatçıları günlük yaşam ortamlarının resimlerini yaptılar. Ancak modern sanat bağlamında "tür resmi" terimi esasen geleneksel olarak gerçekçi teknikle yapılmış, özellikle duygusal nitelikteki resim ile ilişkilendirilmeye başlandı.
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk gerçek tür ressamı, tür resmini Wilkie ve Hogarth'tan öğrenen, 1812'den 1821'e kadar Philadelphia'daki hayattan hafif mizahi sahneler resmeden Alman göçmen John Lewis Krimmel idi. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki diğer önemli 19. yüzyıl tür ressamları George Caleb Bingham, William Sidney Mount ve Eastman Johnson‘du. Harry Roseland,[5] Amerikan İç Savaşı sonrası güneydeki yoksul Afrikalı Amerikalıların sahnelerine odaklandı.[6] John Rogers (1829–1904), dökme alçıdan seri üretilen küçük türdeki çalışmaları Amerika'da çok beğenilen bir heykeltıraştı. Amerikalı ressam Ernie Barnes’in (1938–2009) ve illüstratör Norman Rockwell’in (1894–1978) çalışmaları daha modern tür resim sanatına örnek teşkil edebilir.
Diğer geleneklerde tür[değiştir | kaynağı değiştir]
Özellikle 18. yüzyılda yapılan Japon ukiyo-e baskıları, tıpkı Kore resimleri gibi, insanların boş zamanlarında ve işyerlerindeki tasvirleri açısından zengindir.
Flaman tür tabloları galerisi[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Jan Sanders van Hemessen'in "Genelev ortamı" tablosu y. 1545–1550. -
Genç David Teniers'in "Taverna sahnesi" tablosu, 1640. -
Joos van Craesbeeck'in "Askerler ve Kadınlar" tablosu, 1640'lar
_-_Tavern_Scene_-_WGA22082.jpg)
17. yüzyıl Hollanda tür tabloları galerisi[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Hendrick Avercamp neredeyse yalnızca kalabalık kış manzaralarını resmetti. -
Utrecht Caravaggistleri tarafından çok kullanılan chiaroscuro kompozisyonuyla Gerard van Honthorst'un "Mutlu Topluluk" tablosu, 1623. -
Judith Leyster'in "Kedi ve yılan balığı olan oğlan ve kız" tablosu, y. 1635
Tür fotoğrafçılığı[değiştir | kaynağı değiştir]
Tür resmi 17. yüzyılda Avrupalıların Avrupa yaşamını temsil etmesiyle başlarken, fotoğrafın icadı ve ilk gelişimi Avrupa emperyalizminin en yaygın ve saldırgan dönemi olan 19. yüzyılın ortaları ve sonları ile aynı zamana denk geldi. Genellikle askeri, bilimsel ve ticari gezilerin yakınında çekilen fotoğraflar, çoğu zaman Avrupalıların dünyanın her yerinde karşılaştığı diğer kültürlerden insanları da tasvir eder.
Her ne kadar ayrımlar net olmasa da tür eserleri, belirli toplumların kültür ve yaşam tarzlarının doğrudan gözlemlenmesi ve tanımlayıcı incelenmesinden kaynaklanan resimli temsiller olan ve antropoloji ve davranış bilimleri gibi disiplinlerin ürün sınıflarından birini oluşturan etnografik çalışmalardan ayrılmalıdır.
Kameraları taşınabilir ve pozlamaları anlık yapmak için fotoğraf teknolojisinin gelişmesi, fotoğrafçıların günlük yaşamı tasvirinde diğer sanat formlarını izlemek için stüdyonun ötesine geçmesini sağladı. Bu kategori sokak fotoğrafçılığı olarak bilinmeye başlandı.[7][8][9]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Art & Architecture Thesaurus, s.v. "genre" 31 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Accessed 2 November 2006.
- ^ Book XXXV.112 of Natural History
- ^ "E. de Jongh, 'Erotica in vogelperspectief. De dubbelzinnigheid van een reeks zeventiende-eeuwse genrevoorstellingen'". DBNL. 27 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ Hardy, Kimber (2016). The Hardy Family of Artists: Frederick Daniel, George, Heywood, James and their descendants. Woodbridge, Suffolk UK: ACC Art Books. ss. 12-63. ISBN 978-185149-826-0.
- ^ Canu, John F. "ART / 4 / 2DAY". www.safran-arts.com. 31 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ Schatzki, Stefan C. (May 1992). "Visit from the Doctor-A Serious Case". American Journal of Roentgenology. 158 (5): 970. doi:10.2214/ajr.158.5.1566698. PMID 1566698.
- ^ Bystander: A History of Street Photography by Joel Meyerowitz and Colin Westerbeck, Boston: Bulfinch Press, 1994. 0-82121-755-0. Boston: Bulfinch Press, 2001. 9780821227268.
- ^ The Sidewalk Never Ends: Street Photography Since the 1970s by Colin Westerbeck, Chicago: Art Institute of Chicago, 2001.
- ^ Street Photography Now by Sophie Howarth and Stephen McLaren, London: Thames & Hudson, 2010. 978-0-500-54393-1 "Thames & Hudson Publishers | Essential illustrated art books | Street Photography Now". 3 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2010..
|
Bu madde bir taslaktır. Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş taslak şablonlarından birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
Biblioğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ayers, William, ed., Picturing History: American Painting 1770-1903, 0-8478-1745-8
- Banta, Melissa. 'Life of a Photograph : Nineteenth-Century Photographs of Japan from the Peabody Museum and Wellesley College Museum'. In A Timely Encounter: Nineteenth-Century Photographs of Japan (ex. cat.; Cambridge, Massachusetts: Peabody Museum Press, 1988), 12.
- Banta, Melissa, and Susan Taylor, eds. A Timely Encounter: Nineteenth-Century Photographs of Japan (ex. cat.; Cambridge, Massachusetts: Peabody Museum Press, 1988).