Philibert Commerson

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Philibert Commerson
Doğum18 Kasım 1727(1727-11-18)
Châtillon-sur-Chalaronne, Fransa Krallığı
Ölüm14 Mart 1773 (45 yaşında)
Mauritius
MilliyetFransız
Kariyeri
Dalı
Çalıştığı kurumlarMuséum national d'histoire naturelle

Philibert Commerson (18 Kasım 1727 - 14 Mart 1773),[1] çağdaşları tarafından bazen Commerçon şeklinde de yazılmaktadır, Fransız doğa bilimcidir ve en çok 1766 – 1769 yıllarında Louis Antoine de Bougainville ile birlikte yaptığı devrialem yolculuğunda eşlik etmesiyle tanınmaktadır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Commerson, Fransa'daki Châtillon-les-Dombes'te dünyaya geldi. Montpellier'de okudu ve bir süre boyunca pratisyen hekimlik yaptı. Kendisini Akdeniz balıklarını incelemeye teşvik eden Carl Linnaeus ile düzenli olarak temas kuruyordu

Commerson, Châtillon-les-Dombes'da yaşamak üzere geri döndü ve burada 1758'de bir botanik bahçesi oluşturmakla meşgul olmaya başladı. Karısının 1764'te ölümünden sonra Paris'e taşındı.

Commerson, Paris Bilimler Akademisi tarafından doğa bilimcisi olarak önerildikten sonra 1766 yılında Bougainville'e dünyanın çevresini dolaştığı seyahatine katıldı. Daha önce Denizcilik Bakanlığı için kapsamlı bir doğa araştırmaları programı yapmış ve bu programda bir doğa bilimcinin dünya çevresindeki bir yolculukta incelemesi gereken "üç doğal krallığı" ayrıntılı bir şekilde ele almıştı. Commerson'ın gözlemlediği yaban hayatı arasında Macellan Boğazı'nda bulunan ve şu anda Commerson yunusu (Cephalorhynchus commersonii ) olarak bilinen özel bir yunus türü de vardı.

Commerson'ın ortağı ve asistanı Jeanne Baré (Jeanne Baret olarak da anılır), erkek kılığına girerek yolculukta ona eşlik etti. Baré, sık sık hastalanan Commerson'a hemşirelik yapmış ve bilimsel çalışmalarında ona yardımcı olmuştur. Cinsiyeti ancak keşif gezisi Tahiti'deyken ortaya çıktı, ancak hayatının sonuna kadar Commerson'ın yanında kaldı, ona hemşirelik yaptı ve mesleki faaliyetlerinde yardımcı oldu.

Commerson, Tahiti halkı ve kültürünün keskin bir gözlemcisiydi ve adaya gelen diğer ilk ziyaretçilere kıyasla Avrupalı önyargılarının dikkate değer ölçüde az olması sayesinde bunu başarabilmişti. Commerson ve Bougainville birlikte Tahitililerin asil vahşi kavramının vücut bulmuş hali olduğu efsanesinin yayılmasında rol oynamışlardır.[2]

Commerson ayrıca seferin durduğu her yerde bitkileri inceledi ve topladı; diğerleri arasında Begonvil cinsini de tanımlamıştır. 1768'de Fransa'ya dönüş yolculuğunda Mauritius'ta kalarak orada ve onu büyüleyen bir ada olan Madagaskar'da botanik çalışmaları yapmıştır. Kendisi de ünlü bir botanikçi olacak olan Pierre Sonnerat, onun kişisel sekreteriydi.

Madagaskar ne kadar takdire şayan bir ülke! Sıradan bir gözlemciyi bile değil, tüm bir akademiyi hak ediyor. Madagaskar'ın doğa bilimcilere vaat edilmiş topraklar olduğunu ilan edebilirim; doğa orada, başka yerlerde kullandıklarından farklı modeller üzerinde çalışmak için özel bir sığınağa çekilmiş gibi görünüyor: Her adımda en ilginç, en harikulade formlar bulunabilir...

— Philibert Commerson, Jérôme de Lalande'ye mektubunda, 1771[3]

Commerson tarafından toplanan türler[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Wrasse [4] Pastel ringwrasse, Hologymnosus doliatus ilk olarak 1801 yılında Bernard Germain de Lacépède tarafından Histoire naturalle des poissons kitabının 5. cildinde Commerson'un bir çizimine dayanarak resmi olarak Labrus doliatus olarak tanımlanmıştır. 1801'de Lacépède, Hologymnosus cinsini oluşturdu ve onun tip türü olarak tanımladığı Hologymnosus fasciatus adlı bir türü belirlemiştir; bunun daha sonra H. doliatus ile sinonim olduğu gösterildi.
  • Commerson, Batı Hint Okyanusu'ndaki Réunion'daki Halka kuyruklu kardinal balığının (Ostorhinchus aureus ) ilk tanımını yapmıştır, ama tam alıntıya izin verecek bir formatta yayınlanmamıştır. Bu nedenle, (Commerson'u kabul eden) Bernard Germain de Lacépède'in türün adını ve açıklamasını, Commerson'a bir gönderme olsa da önemsedi.[5]
  • Gomphosus caeruleus, 1801'de Bernard Germain de Lacépède tarafından Commerson tarafından toplanan türlerden Histoire naturalle des poissons adlı eserinin üçüncü cildinde resmen tanımlanmıştır. Tip belirtilmedi ama Mauritius olduğu bilinmektedir.
François-Nicolas Martinet tarafından 1780'den önce Histoire Naturelle kitabı için çizilen kızıl hornero.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Commerson 45 yaşında Mauritius'ta öldü. Yolculuğunda elde ettiği kapsamlı koleksiyonları ne yazık ki hak ettiği değeri göremedi. Ölümünden sonra çok sayıda el yazması ve herbaria Paris'e getirilmiş olsa da bunlar hiçbir zaman sistematik olarak düzenlenip değerlendirilmedi. 1773'teki ölümünden habersiz olan Paris Bilimler Akademisi, sadece birkaç ay sonra onu botanikçi olarak kabul etmiştir.

Onun onuruna verilen isimler[değiştir | kaynağı değiştir]

1786'da botanikçi Jean-Baptiste Lamarck, onun onuruna Commersonia ve Humbertia cinslerini adlandırmıştır.

1798'de Fransız doğa bilimci Bernard Germain de Lacépède, Dev Kurbağa Balığı Antennarius commerson'a Commerson'un adını vermiştir.

1800 yılında Lacépède, Güneydoğu Asya'da, ancak Afrika'nın doğu kıyılarına kadar batıda ve Orta Doğu'dan Hint Okyanusu'nun kuzey kıyı bölgeleri boyunca ve Güney Batı Pasifik Okyanusu'na kadar doğuda geniş bir alanda bulunan Scombridae familyasından bir uskumru türüne Commerson'dan sonra Dar çubuklu İspanyol uskumrusu (Scomberomorus commerson) adını vermiştir.[12]

Pomadasys commersonnii ilk kez 1801 yılında Lacépède tarafından Labrus commersonnii olarak resmen tanımlanmıştır ve tip yeri Grand golfe de l'Inde olarak verilmiş, Madagaskar nehirleri olarak yorumlanmıştır. Epitet, adı bazen Commerson olarak yazılan Commerçon'u onurlandırmaktadır; Lacepède, açıklamasına dayanak olarak Commerçon'un çizimlerini ve notlarını kullanmıştır. Argenteus'un özel adı "gümüş" anlamına gelir ve bu türün ana rengini ifade eder.[13]

Yine 1801'de Scomberoides commersonnianus, Fransız zoolog Bernard Germain de Lacépède tarafından Madagaskar'ın Toliara Eyaletindeki Fort Dauphin olarak verilen tip yeri resmen tanımlanmıştır. Epitet, "ait olmak" anlamına gelen Latince ianus son ekini kullanır ve bunu Commerçon'un soyadına ekler; bu aynı zamanda notları ve illüstrasyonları Lacépède tarafından türün tanımı için temel olarak kullanılan Commerson olarak da yazılır.[14]

Catostomus commersonii

1803 yılında Lacépède, onun onuruna bir Kuzey Amerika tatlı su balığı türüne Catostomus commersonii adını vermiştir.[15]

Yine 1803'te Lacépède, bir hamsi türüne Commerson'dan sonra Stolephorus commersonnii adını vermiştir.

1804 yılında, Commerson yunusu (Cephalorhynchus commersonii ), Lacépède tarafından, onları ilk kez 1767'de Macellan Boğazı'nda gördükten sonra tanımlayan Fransız doğa bilimci Commerson anısına isimlendirilmiştir.

1813 yılında Étienne Geoffroy Saint-Hilaire, Madagaskar'a özgü bir yarasa türü olan Commerson'un yaprak burunlu yarasası olarak da bilinen Commerson'un yapraklı yarasasını (Macronycteris commersoni ) tanımlanmıştır. Adını Fransız doğa bilimci Philibert Commerson'dan (1727-1773) almıştır.[16]

1836 yılında Achille Valenciennes, Loricariidae familyasından bir kedi balığı türü olan Hypostomus commersoni'yi [17] isimlendirilmiştir. Iguazu Nehri, Paraguay Nehri, Río de la Plata ve Dulce Nehri dahil olmak üzere Paraná Nehri drenajında meydana gelen Güney Amerika'ya özgüdür. Tipik olarak çamurlu yüzeylere ve orta akıntılara sahip nehirlerde bulunmaktadır.[18]

1838 yılında Eduard Rüppell, Commerson'dan sonra Külah balığı familyasına ait bir deniz balığı olan Mavi Benekli Kornet Balığı (Fistularia commersonii ), Pürüzsüz Kornet Balığı veya Pürüzsüz Flütağız olarak da bilinmektedir.[19] Bu çok uzun ve ince resif sakini, Syngnathiformes adı verilen Syngnathinae ve denizatlarıyla aynı takıma aittir.

Synaptura commersonnii, Commerson'un tabanı onun adını almıştır.

Cylindrocline commersonii, adını Commerson'dan alan Papatyagiller familyasındaki Kapalı tohumlu bir bitki türüdür. Sadece Mauritius'ta bulunur. Doğal yaşam alanı subtropikal veya tropikal kuru ormanlardır .

Diğer Onurlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Réunion dağlarında bir kaldera olan Commerson Krateri onun adını almıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Philibert Commerson, the King's Naturalist, ss. 112–114 – Vikikaynak vasıtasıyla  Geçersiz |mod=cs1 (yardım)
  2. ^ Salmond, Anne (2010). Aphrodite's Island. Berkeley: University of California Press. ss. 116-117. ISBN 9780520261143. 
  3. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Morel2002 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  4. ^ Randall, J.E., 1986. Labridae. p. 683-706. In M.M. Smith and P.C. Heemstra (eds.) Smiths' sea fishes. Springer-Verlag, Berlin.
  5. ^ Lacépède, B. G. E. (1802) Histoire naturelle des poissons. v. 4, p. 273 24 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ Narosky, Tito; Carman, Raúl (2008). El Hornero, Ave Nacional. Buenos Aires: Albatros. s. 35. ISBN 978-950-24-1245-0. 29 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024. 
  7. ^ Buffon, Georges (1779). Histoire Naturelle des Oiseaux Volume 6. France: Imprimerie royale. s. 476. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024. 
  8. ^ "Order Acanthuriformes (part 2): Families Ephippidae, Leiognathidae, Scatophagidae, Antigoniidae, Siganidae, Caproidae, Luvaridae, Zanclidae and Acanthuridae". The ETYFish Project Fish Name Etymology Database. Christopher Scharpf and Kenneth J. Lazara. 12 Ocak 2021. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  9. ^ Christopher Scharpf; Kenneth J. Lazara (10 Ağustos 2019). "Order CARANGIFORMES (Jacks)". The ETYFish Project Fish Name Etymology Database. Christopher Scharpf and Kenneth J. Lazara. 20 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2019. 
  10. ^ Under its accepted name Artocarpus heterophyllus (then as heterophylla) this species was described in Encyclopédie Méthodique, Botanique 3: 209. (1789) by Jean-Baptiste Lamarck, from a specimen collected by botanist Commerson. Lamarck said of the fruit that it was coarse and difficult to digest. Larmarck's original description of tejas. t.3. Panckoucke;Plomteux. 1789. 19 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2012. On mange la chair de son fruit, ainsi que les noyaux qu'il contient; mais c'est un aliment grossier et difficile à digérer. 
  11. ^ "Name - !Artocarpus heterophyllus Lam". Tropicos. Saint Louis, Missouri: Missouri Botanical Garden. 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2012. 
  12. ^ Froese, Rainer ve Pauly, Daniel, vd. (2018). FishBase'de "Scomberomorus commerson". sürüm: Nisan 2018.
  13. ^ "Order LUTJANIFORMES: Families HAEMULIDAE and LUTJANIDAE". The ETYFish Project Fish Name Etymology Database. Christopher Scharpf and Kenneth J. Lazara. 5 Ocak 2021. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021. 
  14. ^ Christopher Scharpf; Kenneth J. Lazara (10 Ağustos 2019). "Order CARANGIFORMES (Jacks)". The ETYFish Project Fish Name Etymology Database. Christopher Scharpf and Kenneth J. Lazara. 20 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2019. 
  15. ^ ""White sucker (Catostomus commersonii)". www.naturenorth.com". 25 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2024. 
  16. ^ Beolens, Bo; Watkins, Michael; Grayson, Michael (28 Eylül 2009). The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press. ss. 82-83. ISBN 978-0-8018-9304-9. OCLC 270129903. 19 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024. 
  17. ^ "ITIS - Report: Hypostomus commersoni". www.itis.gov. 29 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2022. 
  18. ^ Froese, Rainer; Pauly, Daniel, (Ed.) (2022). "Hypostomus commersoni". FishBase. 11 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024. 
  19. ^ "Biographical Etymology of Marine Organism Names. C". Hans G. Hansson. 10 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2018. 

Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Bougainville" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Cardwine" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Dorr1997" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Morel2002" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Ridley" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Tropicos" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "SA" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)

Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Bougainville" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Cardwine" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Dorr1997" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Morel2002" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Ridley" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Tropicos" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)

Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "SA" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Philibert_Commerson&oldid=32590127" sayfasından alınmıştır