Nakba

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu madde Filistinlilerin kalıcı olarak yerlerinden edilmesiyle ilgilidir. Hamas'ın özel kuvvetler birimi için bakınız Nakba (Hamas)
Filistin Nakba Haritası - Filistin - İsrail Demografisi - İngilizce Açıklamalı
Makale serilerinden
Nakba
Önceden Meydana Gelen Olaylar
  • Arkaplan

(Türkçe)

(Türkçe)

1948 sürgünü ve kaçışı
Söylem
Önemli Yazarlar
Semboller ve Hatıralar
Listeler

Nakba veya Nekbe (Arapça: النكبة -Al Nakbah- "Felaket" anlamındadır) Filistinlilerin şiddet kullanılarak yerlerinden edilmeleri ve mülksüzleştirilmeleri ve toplumlarının, Filistin kültürünün, kimliklerinin, siyasi haklarının ve ulusal isteklerinin yok edilmesidir.[1] Bu terim hem 1948 olaylarını hem de Filistin topraklarının devam eden işgalini (Batı Şeria ve Gazze Şeridi) ve bölge genelinde Filistinlilere yönelik zulüm ve yerinden edilmeyi tanımlamak için kullanılmaktadır.[2]

Nakba'nın temel olayları 1947-1949 Filistin Savaşı sırasında ve hemen sonrasında gerçekleşmiştir; Filistin Mandası'nın %78'inin İsrail olarak ilan edilmesi, 700.000 Filistinlinin sınır dışı edilmesi ve kaçışı, ilgili 500'den fazla Filistin yerleşiminin Siyonist milisler ve daha sonra İsrail ordusu tarafından nüfusunun azaltılması ve yok edilmesi[3] ve ardından coğrafi silme, Filistinlilerin geri dönüş hakkının reddedilmesi, kalıcı Filistinli mültecilerin yaratılması ve "Filistin toplumunun parçalanması" yapılan eylemlerden bazılarıdır.[4][5][6][7]

Nakba, Ilan Pappe de dahil olmak üzere birçok akademisyen tarafından etnik temizlik olarak tanımlanmaktadır,[8] ancak bu tanıma Benny Morris tarafından itiraz edilmiştir.[9] Filistin ulusal anlatısı Nakba'yı ulusal kimliklerini ve siyasi isteklerini tanımlayan kolektif bir travma olarak görürken, İsrail ulusal anlatısı aynı olayları Yahudilerin devlet olma ve egemenlik isteklerini tesis eden bağımsızlık savaşı açısından görmektedir.[10][11][12] Filistinliler 15 Mayıs'ı İsrail'in bağımsızlık gününden bir gün sonra Nekbe Günü olarak kutlamaktadır.[13][14]

Nakba, Filistin kültürünü büyük ölçüde etkilemiştir ve "Hanzala", keffiyeh ve sembolik anahtar ile birlikte Filistin kimliği'nin temel bir sembolüdür. Nakba hakkında sayısız kitap, şarkı ve şiir yazılmıştır.[15] Filistinli şair Mahmud Derviş Nakba'yı "gelecekte de devam edeceği ortada olan genişletilmiş bir şimdiki zaman" olarak tanımladı.[16][17]

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

1948'den önce[değiştir | kaynağı değiştir]

Nakba'nın kökleri, 19. yüzyılın sonlarında Siyonistlerin gelişine ve Osmanlı Filistin'inde toprak satın almalarına kadar uzanmaktadır.[18] Osmanlı İmparatorluğu'nun bölünmesinden sonra İngilizler, Filistin Mandası'nın yöneticileri olarak Osmanlıların yerini aldı.[19] 1947'de, İkinci Dünya Savaşı ve Holokost'un ardından, Birleşmiş Milletler Filistin Mandası'nı böldü ve 1948 Filistin Savaşına ve İsrail Devleti'nin kurulmasına yol açtı.[20]

1948[değiştir | kaynağı değiştir]

1948'deki Nakba'nın temel gerçekleri tartışmalı değildir.[21] 1948 Filistin sürgünü ve kaçışı sırasında, yaklaşık 750.000 Filistinli Arap - İsrail'e dönüşecek olan bölgedeki nüfusun %80'inden fazlası - evlerinden sürüldü veya kaçtı ve komşu devletlerde mülteci oldu.[22] Tiberya, Hayfa, Safed, Yafa ve Akka gibi şehirler[23] ve yüzlerce kasaba ve köy yıkıldı veya boşaltıldı.[24] Deir Yassin[25],[26] Tantura,[27]Lydda ve Ramle[28],Safsaf[29] ve Dawayima.[30] da dahil olmak üzere düzinelerce katliamda binlerce Filistinli öldürüldü. Yaklaşık 156.000 Filistinli İsrail sınırları içinde kaldı ve çoğu ülke içinde yerinden edilmiş kişi oldu.[31]

Savaşın sona erdiği 1949'da İsrail, Filistin topraklarının yaklaşık %78'ini elinde tutuyordu.[32] Gazze Şeridi Mısır'ın kontrolüne geçti[33] ve 1950'de Batı Şeria Ürdün tarafından ilhak edildi.[34]

1949-1966[değiştir | kaynağı değiştir]

Nakba, 1949'da savaşın sona ermesinden sonra da devam etti.[2] 1948'den 1966'ya kadar ülke içinde yerinden edilmiş Filistinliler sıkıyönetim altında yaşadı ve bir köyden diğerine taşınmak için izin almaları gerekti.[35] İsrail, İsrail dışındaki Filistinli mültecilerin geri dönmesini engelledi.[36] Filistinliler sürülmeye devam etti,[37] daha fazla Filistin kasabası ve köyü yıkıldı,[38] yerlerine yeni Yahudi yerleşimleri kuruldu.[39] Filistinlilere ait yer isimleri ve "Filistin" isminin kendisi haritalardan ve kitaplardan kaldırıldı.[40]

1953'teki Qibya katliamında altmış dokuz Filistinli öldürüldü;[41] birkaç yıl sonra, 1956 Süveyş Krizi'nin ilk gününde Kafr Qasim katliamında 49 Filistinli öldürüldü.[42]. Yaklaşık iki bin Filistinli 1976 yılında Lübnan İç Savaşı sırasında Tel al-Zaatar Kuşatması'nda katledildi.[43]

1967'den günümüze[değiştir | kaynağı değiştir]

1967 Altı Gün Savaşı sırasında, yüz binlerce Filistinli mülteci Batı Şeria, Gazze ve Doğu Kudüs'ten, çoğunlukla Ürdün'e sürüldü,[44] al-Naksa ("gerileme") olarak bilinen olayda.[45] Savaştan sonra İsrail İsrail'in Batı Şeria'yı işgali ve Gazze Şeridi'ni işgal etti.[46]

Lübnan'daki Filistinli mülteciler Sabra ve Şatilla katliamında öldürülen 800 ila 3.500 kişi de dahil olmak üzere 1982 Lübnan Savaşı sırasında öldürüldü veya yerlerinden edildi.[47] Birinci İntifada 1987 yılında başladı ve 1993 Oslo Anlaşmaları'na kadar sürdü.[48] İkinci İntifada 2000 yılında başladı.[49] 2005 yılında İsrail Gazze'den çekildi ve Gazze'yi abluka altına aldı.[50] İsrail, Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te İsrail Batı Şeria bariyeri[51] inşa etmiş ve Filistin yerleşim bölgeleri oluşturmuştur.[52]

2011 yılında İsrail, Nakba'yı anan kurumlara devlet finansmanını reddeden Nakba Yasası'nı kabul etti.[53]

2023 İsrail-Hamas Savaşı, 1948 savaşından bu yana en yüksek Filistinli kayıplarına neden oldu[54] ve Filistinliler arasında o yılki olayların tekrarlanacağına dair korkuları artırdı,[54][55] İsrail Tarım Bakanı Avi Dichter'in bir medya röportajında savaşın "Gazze Nakba 2023" ile sona ereceğini söylemesi[56] Başbakan Benjamin Netanyahu'nun kamuoyu önünde azarlamasına neden oldu.[57]

Bileşenleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Nakba, Filistinlilerin şiddet kullanılarak yerlerinden edilmeleri (sürgün) ve mülksüzleştirilmeleri ile toplumlarının, kültürlerinin, kimliklerinin, siyasi haklarının ve ulusal isteklerinin yok edilmesini kapsamaktadır.[1]

Sürgün[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: 1948 Filistinlilerin sürgünü ve kaçışı
Ayrıca bakınız: 1948 Filistin sürgünü ve kaçışının nedenleri ve Filistinli mülteciler
Nasıra, İsrail'de Nakba gününü resmeden bir duvar yazısı.

1947-49 Filistin Savaşı sırasında, tahminen 700.000 Filistinli kaçtı veya sürüldü; bu sayı İsrail'in bugünkü Filistinli Arap sakinlerinin yaklaşık %80'ini oluşturuyordu.[58][59] Bu rakamın neredeyse yarısı (yaklaşık 250.000-300.000 Filistinli) Mayıs 1948'de İsrail'in Bağımsızlık İlanı öncesinde kaçmış veya sürülmüştür,[60] Arap Birliği'nin ülkeye girişi için casus belli olarak adlandırılan bu durum 1948 Arap-İsrail Savaşı'na yol açmıştır.[61] Arap Devletleri Ligi Genel Sekreteri'nin BM Genel Sekreteri'ne gönderdiği 15 Mayıs 1948 tarihli cablegram belgesinin 10.(b) maddesinde Lig Genel Sekreteri, Arap Devletlerinin müdahalesini gerekçelendirirken "Arap nüfusunun yaklaşık çeyrek milyondan fazlasının evlerini terk etmeye ve komşu Arap ülkelerine göç etmeye zorlandığını" iddia etmiştir. Savaştan sonraki dönemde, çok sayıda Filistinliler evlerine dönmeye çalıştı; bu dönemde İsrail tarafından 2.700 ila 5.000 Filistinli öldürüldü, bunların büyük çoğunluğu silahsızdı ve ekonomik veya sosyal nedenlerle geri dönmek istiyorlardı.[62]

Nakba birçok akademisyen tarafından etnik temizlik olarak tanımlanmaktadır,örneğin [63] Filistinli akademisyenler de dahil olmak üzere Rashid Khalidi,[64] Adel Manna,[65] Nur Masalha,[66] Nadim Rouhana,[67] Ahmad H. Sa'di,[68] ve Areej Sabbagh-Khoury,[69] İsrailli akademisyenler, örneğin Amos Goldberg,[70] Baruch Kimmerling,[71] Ronit Lentin,[72] Ilan Pappé,[73] ve Yehouda Shenhav,[74] ve yabancı akademisyenler Abigail Bakan,[75] Elias Khoury,[76] Mark Levene,[77] ve Patrick Wolfe,[78] gibi, bunun yanında bu görüşte olan başkaca akademisyenlerde vardır.[79]

Buna karşın Yoav Gelber,[80] gibi diğer akademisyenler Benny Morris,[81] ve Seth J. Frantzman,[82] Nakba'nın bir etnik temizlik teşkil ettiği görüşüne katılmamaktadır. Morris 2016'da 1948 için "etnik temizlik" tanımını reddederken, aynı zamanda 1948 için "kısmi etnik temizlik" etiketinin tartışmalı olduğunu belirtmiştir; 2004'te Morris, 1948'de meydana gelen "etnik temizlik" iddiasına, alternatifin "soykırım - halkınızın yok edilmesi" olduğu düşünüldüğünde, "tarihte etnik temizliği haklı çıkaran koşullar ..." olduğunu belirterek yanıt veriyordu. İç bölgeleri temizlemek gerekliydi ... O zamanlar kullandıkları terim ['temizlemek' idi] ... Savaş sırasında köklerini kazımak" Filistinli nüfusu kovmaktan başka çare yoktu. şeklinde beyanatta bulunmuştur; Morris bunun Arapların "kısmen" sürülmesiyle sonuçlandığını söyledi.[83][84]

Diğer akademisyenler ise "etnik temizlik" kavramından farklı çerçeveler kullanmaktadır: örneğin Richard Bessel ve Claudia Haake "zorla yerinden etme" kavramını, Alon Confino ise "zorunlu göç" kavramını kullanmaktadır.[85]

Aynı zamanda, İsrail'de kalan Filistinlilerin önemli bir kısmı ülke içinde yerinden edilmiş mülteci oldu. 1950'de UNRWA, 1949 Arap-İsrail ateşkes antlaşmaları ile İsrail olarak çizilen sınırlar içinde kalan 156.000 Filistinlinin 46.000'inin ülke içinde yerinden edilmiş mülteciler olduğunu tahmin ediyordu.[86][87][88] 2003 yılı itibarıyla, yaklaşık 274,000 İsrail'in Arap vatandaşı - ya da İsrail'deki her dört kişiden biri - 1948 olaylarından dolayı ülke içinde yerinden edilmiş durumdaydı.[89]

Mülksüzleştirme ve silme[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: İsrail'de Filistinlilerin yaşadığı yerler, Filistin yer adlarının değiştirilmesi, İsrail toprak ve mülkiyet yasaları § 'Gaipler Mülkiyet Yasası' ve İsrail'in Filistinlilere ait mülkleri yıkması

BM'nin 1947 Bölünme Planı, Filistin'in %56'sını gelecekteki Yahudi devletine tahsis ederken, %66'lık Filistinli çoğunluk ise toprakların %44'ünü alacaktı. Kurulacak Yahudi devletindeki toprakların %80'i zaten Filistinlilere aitti; %11'i ise Yahudi tapusuna sahipti.[90] 1947-1949 savaşı öncesinde, sırasında ve sonrasında yüzlerce Filistinli kasaba ve köyler insansızlaştırıldı ve yok edildi.[91][92] Ülke genelindeki coğrafi adlar silinerek İbranice adlarla değiştirildi, bazen tarihi Filistin isimlendirmesinin türevleri, bazen de yeni icatlar.[93] Yahudi olmayan çok sayıda tarihi mekan, sadece savaşlar sırasında değil, daha sonraki birkaç on yıllık süreçte de tahrip edilmiştir. Örneğin, Filistin köy camilerinin %80'inden fazlası yıkılmış, eserler müze ve arşivlerden kaldırılmıştır.[94]

İsrail'de Filistin topraklarının kamulaştırılmasını yasallaştırmak için bir çeşitli yasalar çıkarıldı.[95][96]

Vatansızlık ve vatandaşlıktan çıkarma[değiştir | kaynağı değiştir]

Filistinlilerin vatansızlığının yaratılması Nakba'nın merkezi bir bileşenidir ve günümüze kadar Filistin ulusal yaşamının bir özelliği olmaya devam etmektedir.[97] Nakba'nın bir sonucu olarak tüm Arap Filistinliler derhal vatansız hale geldi, ancak bazıları başka uyruklar aldı.[98] 1948'den sonra Filistinliler sadece Filistinli olmaktan çıkmakla kalmamış, bir de bunun yerine İsrailli-Filistinliler, Doğu Kudüs Filistinlileri, UNRWA Filistinlileri, Batı Şeria-Filistinlileri ve Gazze-Filistinlileri[99] gibi, tarihi Filistin ve mülteci kampları dışında ikamet elde edebilen daha geniş Filistin diasporası[100] ek olarak yaratıldı.

İlk İsrail Vatandaşlık Yasası, 14 Temmuz 1952'de kabul edilmiş, Filistinlileri vatandaşlıktan çıkarmış, eski Filistin vatandaşlığını "özden yoksun", "tatmin edicilikten uzak ve İsrail'in kurulmasından sonraki duruma uygun olmayan" hale getirmiştir.[101][102]

Toplumun parçalanması[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Filistinli mülteciler, İsrail Arapları ve Filistin milliyetçiliği

Nakba, Filistin diasporasının başlıca sebebiydi; İsrail bir Yahudi vatanı olarak kurulurken, Filistinliler "gezgin bir kimliğe" sahip bir "mülteci ulus" haline getirilmişti.[103] Bugün 13,7 milyon Filistinlinin çoğunluğu diasporada yaşamaktadır, yani Filistin Mandası'nın tarihi bölgesinin dışında, özellikle Arap dünyası'nın diğer ülkelerinde yaşamaktadırlar.[104] BM'nin Filistinli mültecilere özel ajansı UNRWA tarafından kayıt altına alınan 6,2 milyon kişiden [a]yaklaşık %40'ı Batı Şeria ve Gazze'de, %60'ı ise diasporada yaşamaktadır. Bu diaspora mültecilerinin büyük bir kısmı, Lübnan'daki Filistinliler veya 1990-91 Kuveyt'ten Filistinli göçü'nde devam eden gerilimin gösterdiği gibi, ev sahibi ülkelere entegre olamamıştır.[106]

Bu faktörler Filistinlilerin "acı çeken" bir kimliğe bürünmesine neden olurken, Filistinlilerin yersiz yurtsuzlaştırılması kaybettikleri vatanlarına dönme arzusunda birleştirici bir faktör ve odak noktası yaratmıştır.[107]

Uzun vadeli sonuçlar ve "devam eden Nakba"[değiştir | kaynağı değiştir]

Nakba'nın Filistin halkı için en önemli uzun vadeli sonuçları anavatanlarını kaybetmeleri, ulusal topluluklarının parçalanması ve marjinalleşmesi ve devletsiz bir halka dönüşmeleridir.[108]

1990'ların sonlarından bu yana, Filistin halkının yaşadığı "sürekli şiddet ve mülksüzleştirme deneyimini" tanımlamak için "devam eden Nakba" (Arapça:النکبة المستمرة-al-nakba al-mustamirra-) ifadesi ortaya çıkmıştır.[109] Bu terim, Nakba'nın 1948'de yaşanan bir olay olarak değil, günümüze kadar devam eden bir süreç olarak anlaşılmasını gerektirmektedir.[110] 11 Kasım 2023 tarihinde İsrail Tarım Bakanı Avi Dichter, N12 News programında 2023 İsrail-Hamas Savaşının doğası üzerine verdiği bir röportajda "Operasyonel açıdan bakıldığında, kitleler tanklarla askerler arasındayken Gazze'de IDF'nin istediği gibi bir savaş yürütemezsiniz"dedi."Bu 2023 Gazze Nakba'sıdır "[111]

Terminoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Nakba terimi ilk kez 1948 olaylarını tanımlamak için, Beyrut Amerikan Üniversitesi tarih profesörü Konstantin Züreyk tarafından 1948 tarihli Ma] adlı kitabında kullanıldı. cnā an-Nakba ("Felaketin Anlamı").[112] Züreyk şunu yazdı: "Nakba'nın trajik yönü şu şekildedir: Bunun sıradan bir talihsizlik ya da geçici bir kötülük değil, kelimenin özünde bir Felaket olduğu, Arapların uzun tarihleri boyunca bildikleri en zor felaketlerden biri olduğu gerçeğidir."[113]

1948'den önce, Araplar arasında "Felaket Yılı", Avrupalı sömürgeci güçlerin Osmanlı İmparatorluğu'nun Bölünmesi ne yani Osmanlı İmparatorluğu'nu kendi seçtikleri çizgide bir dizi ayrı devlete böldüğü 1920 yılına atıfta bulunuyordu.[114]

Bu kelime bir yıl sonra Filistinli şair Burhan al-Deen al-Abushi tarafından tekrar kullanıldı.[113] Zureyk'in öğrencileri daha sonra 1952'de Nakba sonrası ilk Filistin siyasi hareketlerinden biri olan Arap Milliyetçi Hareketi'ni kurdu. Altı ciltlik bir ansiklopedi olan Al-Nakba: Nakbat Bayt al-Maqdis Wal-Firdaws al-Mafqud (Felaket: Kudüs Felaketi ve Kayıp Cennet) 1958-60 yılları arasında yayınlanmıştır,[115] Aref al-Aref şöyle yazmıştır: "Buna Nakba'dan başka ne diyebilirim? Genel olarak Arap halkı ve özel olarak Filistinliler olarak yüzyıllar boyunca hiç karşılaşmadığımız bir felaketle (Nakba) karşılaştığımızda vatanımız mühürlendi, ülkemizden sürüldük ve birçok sevgili evladımızı kaybettik."[113] Muhammed Nimr al-Hawari de 1955 yılında yazdığı "Sir al Nakba" ("Felaketin Ardındaki Sır") adlı kitabının başlığında Nakba terimini kullanmıştır. Terimin kullanımı zaman içinde gelişmiştir.[116]

Başlangıçta Filistinliler arasında Nakba teriminin kullanımı evrensel değildi. Örneğin, 1948'den sonra uzun yıllar boyunca Lübnan'daki Filistinli mülteciler, geçici olarak gördükleri bir duruma kalıcılık kazandırdığı için bu terimi kullanmaktan kaçındılar ve hatta aktif olarak direndiler ve genellikle "geri dönenler" olarak adlandırılmakta ısrar ettiler.[117] 1950'lerde ve 1960'larda, 1948 olaylarını tanımlamak için kullandıkları terimler arasında al-'ightiṣāb ("tecavüz") veya al-'aḥdāth ("olaylar"), al-hijra ("göç") ve lammā sharnā wa-tla'nā ("yüzümüzü karartıp gittiğimizde") gibi daha üstü kapalı ifadeler vardı. [118] Nakba anlatıları, 1970'lerde Lübnan'daki Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) liderliği tarafından devrim ve yenilenme anlatıları lehine kullanılmaktan kaçınılmıştır.[117] Lübnan'daki mültecileri temsil eden örgütlerin Nakba'ya ilgisi 1990'larda mültecilerin geri dönüş hakkı'nın Filistin devleti karşılığında pazarlık konusu yapılabileceği algısı nedeniyle artmış ve uluslararası topluma bu hakkın pazarlık konusu yapılamayacağı yönünde açık bir mesaj gönderilmek istenmiştir.[117]

Ulusal anlatılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Filistin ulusal anlatısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Filistin ulusal anlatısı, Nakba'nın yansımalarını ulusal, siyasi ve ahlaki özlemlerini ve kimliğini tanımlayan biçimlendirici bir travma olarak görmektedir. Filistin halkı, 1948 savaşının bir sonucu olarak ülkelerini kaybettikleri mağdur bir ulusal kimlik geliştirmiştir. Filistinlilerin bakış açısına göre, Avrupa'da işlenen Holokost'un bedelini, asıl sorumlular yerine özgürlükleri, malları ve bedenleriyle ödemek zorunda bırakılmışlardır.[10]

Jerusalem Center for Public Affairs tarafından yayınlanan "Jewish Political Studies Review" dergisinde yazan Shmuel Trigano, Nakba anlatısının evrimini üç aşamada özetliyor. Başlangıçta Filistinliler, Yahudi göçmenlere yol açmak için İsrail'in kurulmasıyla yerlerinden edilen kurbanlar olarak tasvir edildi. Bir sonraki aşama Altı Gün Savaşı'nı İsrail'in Filistin topraklarını sömürgeleştirmesi olarak yeniden şekillendirerek Filistin davasını sömürge karşıtı duygularla aynı hizaya getirdi. Son aşamada ise Holokost anılarından yararlanılarak İsrail apartheid ile suçlanıyor ve Batı'nın Holokost'tan duyduğu suçluluk duygusu yankı buluyordu. Bu gelişen yorumların İsrail'i ortadan kaldırmaya yönelik başarısız girişimleri, tartışmalı toprak taleplerini ve Yahudilerin Arap topraklarından toplu göçünü içeren karmaşık tarihsel faktörleri göz ardı ettiğini savunulmaktadır.[119]

İsrail ulusal anlatısı[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrail ulusal anlatısı, Filistinlilerin 1948'i Nakba (felaket) olarak nitelendirmesini reddetmekte, bunun yerine 1948'i İsrail Bağımsızlık Bildirgesi İsrail devletini ve egemenliğini kuran Bağımsızlık Savaşı olarak görmektedir.[10][12] Bu anlatı 1948 olaylarını, işgalci Arap ordularına karşı askeri başarı, ateşkes anlaşmaları ve İsrail'in meşruiyetinin Birleşmiş Milletler tarafından tanınmasıyla sonuçlanan Siyonist hareketin ve Yahudi ulusal isteklerinin doruk noktası olarak tasvir etmektedir.[12] Benny Morris gibi tarihçiler tarafından belgelendiği üzere, Filistinli mülteci krizinde İsrail'in sorumluluğunun bazı örneklerini kabul etmekle birlikte, genel İsrail anlatısı bunu İsrail'in temel hikâyesini ve kimliğini yadsımadan, İsrail'in zorlu savaş koşulları altında bir devlet olarak ortaya çıkışı bağlamında ele almaktadır.[12] 1948 savaşını ve sonucunu aynı derecede biçimlendirici ve temel bir olay olarak algılamaktadır - yüzyıllar süren tarihsel acıların ardından Yahudi halkı için bir adalet ve kurtuluş eylemi ve "Diasporanın olumsuzlanması" için kilit adım olarak görmektedir.[10] Bu anlatıya göre, Filistinli Araplar, Arap ordularının İsrail'in yok edilmesi çağrısı yapabilmesi için Filistinlilere geçici olarak evlerini boşaltmalarını söyleyen ve savaşı kaybettikten sonra onları entegre etmeyi reddeden Arap liderler tarafından teşvik edilerek savaş sırasında gönüllü olarak evlerini terk etmişlerdir.[11] Bu bakış açısı aynı zamanda İsrail tarafından alınan Yahudi mülteciler ile Arap ülkeleri tarafından vatansız bırakılan Filistinli mülteciler siyasi piyonlar olarak karşılaştırmaktadır. Filistin anlatısının aksine, Arap köylerinin nüfusunun azaltılması ve Filistinlilerin evlerinin yıkılması iddiaları ana akım İsrail anlatısı tarafından kabul edilmemekte, tipik olarak "el konulan" veya "sürülen" yerine "terk edilen" mülk ve "nüfus değişimi" gibi terminolojiler kullanılmaktadır.[11][12]

İsrail yasama tedbirleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrailli yetkililer defalarca bu terimi bir "Arap yalanı" veya terörizm için bir gerekçe olarak tanımlamıştır. 2009 yılında İsrail Eğitim Bakanlığı, Arap çocuklar için hazırlanan ders kitaplarında "nakba" teriminin kullanılmasını yasakladı.[120] 2011 yılında Knesset, kurumların bu olayı anmasını yasaklamıştır. Neve Gordon'a göre, Nakba'yı anan bir okul töreni, 2011 yasası uyarınca, ırkçılığı, şiddeti ve terörizmi teşvik ettiği ve bunu yaparken İsrail'in demokratik karakterini inkâr ettiği yönündeki suçlamalara yanıt vermek zorunda kalacaktı.[121] 2023 yılında Birleşmiş Milletler'in 15 Mayıs'ta Nakba'yı anma günü ilan etmesinin ardından, İsrail Büyükelçisi Gilad Erdan bu etkinliğin kendisinin antisemitik olduğunu belirtmiştir.[122]

Mayıs 2009'da Yisrael Beiteinu tüm Nakba anmalarını yasaklayan ve bu tür anma eylemleri için üç yıl hapis cezası öngören bir yasa tasarısı sundu.[123] Kamuoyundan gelen eleştirilerin ardından yasa tasarısı değiştirildi, hapis cezası kaldırıldı ve bunun yerine Maliye Bakanı, "Bağımsızlık Günü'nü veya devletin kuruluş gününü yas günü olarak anan" İsrailli kurumlar için devlet fonunu azaltma yetkisine sahip olacaktı.[124] Yeni taslak Mart 2011'de Knesset tarafından onaylandı ve Nakba Yasası olarak tanındı.[125][126][127]Yeni yasanın uygulanması, istemeden de olsa İsrail toplumu içinde Nakba'ya ilişkin bilginin artmasını sağlamıştır.[128]

Nakba inkarı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Nakba inkarı

Bazı tarihçi ve akademisyenlere göre, 1948 Filistin sürgünü ve kaçışı ile ilgili bir tür tarihsel inkârcılık mevcuttur. Nakba'nın inkârı 1948 Siyonist anlatılarının merkezinde yer almaktadır.[129] 'Nakba inkârı' terimi 1998 yılında Middle East Report editörü Steve Niva tarafından, erken dönem internetin yükselişinin 1948 olaylarına ilişkin birbiriyle rekabet eden çevrimiçi anlatılara nasıl yol açtığını tanımlamak için kullanılmıştır.[130] 21. yüzyılda bu terim aktivistler ve akademisyenler tarafından, özellikle İsrail tarihinin Yeni Tarihçiler tarafından gözden geçirilmeye ve yeniden yazılmaya başlandığı 1980'lerin sonlarından önce İsrail ve Batı tarih yazımında, sürgün ve sonrasındaki unsurları en aza indirgeyen anlatıları tanımlamak için kullanılmaya başlandı,[129]. [131][132]

Nakba inkârının hem İsrail hem de Amerikan söyleminde hâlâ yaygın olduğu ve Arap karşıtı ırkçılık ile ilişkili çeşitli mecazlarla bağlantılı olduğu belirtilmiştir.[133] 2011 yılında İsrail, İsrail devletinin kurulduğu günü bir yas günü olarak anan veya İsrail'in "Yahudi ve demokratik bir devlet" olarak varlığını reddeden kuruluşlardan devlet fonlarının çekilmesine izin veren 'Nakba Yasası' olarak adlandırılan bir yasayı yürürlüğe koydu.[125] İsrail ayrıca Zochrot gibi Nakba'yı kamuya açık anma törenleri ve etkinliklerle anmayı amaçlayan grassroots hareketlere de ev sahipliği yapmaktadır.[125] Mayıs 2023'te, Nakba'nın 75. yıldönümünün ardından, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas 1948 sürgününün inkârını iki yıl hapisle cezalandırılabilecek bir suç haline getirdi.[134]

Historiografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Avraham Sela ve Alon Kadish, Nekbe'ye ilişkin Filistin ulusal hafızasının zaman içinde evrildiğini ve 1948 olaylarını çağdaş Filistin ulusal taleplerine hizmet edecek şekilde yeniden inşa ettiğini ileri sürmüşlerdir. Nakba'nın Filistin tarih yazımının, Arap düzensiz ve gönüllü güçlerinin Yişuv'a karşı başlattığı saldırıları "tamamen görmezden gelme" eğiliminde olduğunu ve Filistinli liderler'in 1948 savaşına ve yenilgisine yol açan olaylardaki rolünü küçümsediğini ileri sürmektedirler.[135]

Filmlerde ve edebiyatta[değiştir | kaynağı değiştir]

Ürdünlü yönetmen Darin J. Sallam tarafından yönetilen ve Nakba'yı konu alan Farha filmi, 2023 Akademi Ödülleri Uluslararası Uzun Metraj Film kategorisi için Ürdün'ün resmi başvurusu olarak seçildi. Bunun üzerine İsrail Maliye Bakanı Avigdor Lieberman, hazineye filmin gösterileceği Yafa'daki Arap - İbrani Tiyatrosu için ayrılan devlet fonunun geri çekilmesi talimatını verdi.[136]

Müzeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Al Qarara Kültür Müzesi Nakba öncesi mücevherlerden oluşan bir koleksiyona ev sahipliği yapıyordu. Ekim 2023'te İsrail saldırısı sonucunda meydana gelen bir patlamada yok oldu.[137][138]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Not: 6,2 milyon, 5,55 milyon kayıtlı mülteci ve 0,63 milyon diğer kayıtlı kişiden oluşmaktadır. 63 milyon diğer kayıtlı kişi; UNRWA'nın Diğer Kayıtlı Kişiler tanımı "ilk kayıt sırasında UNRWA'nın Filistinli mülteci kriterlerinin tamamını karşılamayan, ancak 1948'de Filistin'de yaşanan çatışmayla ilgili nedenlerden dolayı önemli kayıp ve/veya zorluklara maruz kaldığı tespit edilen kişileri ifade etmektedir; bu kişiler aynı zamanda diğer kayıtlı kişilerin ailelerine mensup kişileri de kapsamaktadır."[105]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Atıflar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b Abu-Laban & Bakan 2022, s. 511-512; Manna 2022, s. 7-9; Khalidi 2020, s. 60, 76, 82, 88-89; Shenhav 2019, s. 48-51; Bashir & Goldberg 2018, Introduction; Nashef 2018, s. 6; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, s. 393 n. 2; Al-Hardan 2016, s. xi, 2; Rashed, Short & Docker 2014, s. 1; Sayigh 2013, s. 52-55; Masalha 2012, s. 1, 10-13; Lentin 2010, ch. 2; Milshtein 2009, s. 47; Ram 2009, s. 366-367; Webman 2009, s. 29; Sa'di 2007, s. 3, 8-9
  2. ^ a b Sayigh 2023, ss. 285 and 288 n. 12-13; Pappe 2021, ss. 70-71 and 80; Khalidi 2020, s. 75; Shenhav 2019, s. 49; Bashir & Goldberg 2018, ss. 7 and 33 n.4; Khoury 2018, ss. xiii-xv; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, s. 393, 405, 407, and 422-423; Rashed, Short & Docker 2014, ss. 1 and 12-18; Masalha 2012, ss. 5, 12-14, 75 and 254; Abu-Lughod & Sa'di 2007, ss. 10 and 18-19; Jayyusi 2007, ss. 109-110 and 114-116
  3. ^ Slater 2020, s. 406.
  4. ^ Masalha 2012, s. 3.
  5. ^ Dajani 2005, s. 42: "Nakba, Filistin tarihini belki de en çok tanımlayan deneyimdir. Filistinliler için nakba sadece siyasi bir olay -Filistin Mandası topraklarının yüzde 78'i üzerinde İsrail devletinin kurulması, hatta öncelikle insani bir olay -modern dünyanın en kalıcı mülteci sorununun yaratılması- değildir. Nakba, Filistinliler için varoluşsal bir öneme sahiptir ve hem Filistin'deki Filistin toplumunun parçalanmasını hem de ortak bir ulusal bilincin pekişmesini temsil eder."
  6. ^ Abu-Lughod & Sa'di 2007, s. 3: "Filistinliler için 1948 Savaşı gerçekten de bir "felakete" yol açtı. Bir toplum parçalandı, bir halk dağıldı ve karmaşık ve tarihsel olarak değişen ama kanıksanmış bir toplumsal yaşam şiddetle sona erdirildi. Nakba böylece hem Filistinlilerin hafızasında hem de tarihte niteliksel olarak birbirine zıt iki dönem arasındaki sınır çizgisi haline geldi. 1948'den sonra Filistinlilerin bireysel, toplumsal ve ulusal düzeydeki yaşamları dramatik ve geri dönülmez bir şekilde değişti."
  7. ^ Khalidi, Rashid I. (1992). "Geri Dönüş Hakkı Üzerine Gözlemler". Journal of Palestine Studies. 21 (2): 29-40. doi:10.2307/2537217. JSTOR 2537217. Sadece Filistin halkının başına gelen siyasi cinayet ve sürgün felaketinin -Arapça'da el-nakba- merkeziliğini anlayarak Filistinlilerin geri dönüş hakkı duygusunu anlamak mümkündür 
  8. ^ Sabbagh-Khoury 2023, s. 30, 65, 71, 81, 182, 193-194; Abu-Laban & Bakan 2022, s. 511; Manna 2022; Pappe 2022, s. 33, 120-122, 126-132, 137, 239; Hasian Jr. 2020, ss. 77-109; Khalidi 2020, ss. 12, 73, 76, 231; Slater 2020, ss. 81-85; Shenhav 2019, ss. 49-50, 54 ve 61; Bashir & Goldberg 2018, ss. 20 ve 32 n.2; Masalha 2018, ss. 44, 52-54, 64, 319, 324, 376, 383; Nashef 2018, ss. 5-6, 52, 76; Auron 2017; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, s. 393; Al-Hardan 2016, s. 47-48; Natour 2016, s. 82; Rashed, Short & Docker 2014, ss. 3-4, 8-18; Masalha 2012; Wolfe 2012, ss. 153-154, 160-161; Khoury 2012, ss. 258, 263-265; Knopf-Newman 2011, ss. 4-5, 25-32, 109, 180-182; Lentin 2010, ch. 2; Milshtein 2009, s. 50; Ram 2009, s. 388; Shlaim 2009, s. 55, 288; Sa'di 2007, s. 28-29, 249-250, 291-293, 298, 308; Pappe 2006; Schulz 2003, s. 24, 31-32
  9. ^ Morris, Benny (10 Ekim 2016). "Israel Conducted No Ethnic Cleansing in 1948". Haaretz. 27 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023. İsrail'in 1948'de yaptığı şey için "etnik temizlik" tanımını kabul etmiyorum. (Lod ve Ramle'yi düşünürseniz, belki kısmi bir etnik temizlikten bahsedebiliriz. Ancak genel bir sürgün politikası yoktu - burada insanları sürdüler, orada sürmediler ve çoğunlukla Araplar sadece kaçtı. Yeni İsrail Devleti'nin 1948'in ortalarında mültecilerin geri dönmesini engelleyen bir politika benimsediği doğrudur. Ancak ben hala bu politikanın mantıklı ve adil olduğunu düşünüyorum.) 
  10. ^ a b c d Golani, Motti; Manna, Adel (2011). Two sides of the coin: independence and Nakba, 1948: two narratives of the 1948 War and its outcome. Institute for Historical Justice and Reconciliation. s. 14. ISBN 978-90-8979-080-4. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2023. Filistinliler Nakba'yı ve onun yansımalarını, kimliklerini ve ulusal, ahlaki ve siyasi isteklerini tanımlayan biçimlendirici bir travma olarak görmektedir. 1948 savaşının bir sonucu olarak, Holokost'tan kurtulanlar için bir Yahudi devletinin kurulmasıyla ülkelerini büyük ölçüde kaybeden Filistin halkı, mağdur bir ulusal kimlik geliştirmiştir. Onların bakış açısına göre Filistinliler, Yahudi Holokostu'nun bedelini asıl sorumlular yerine bedenleri, malları ve özgürlükleriyle ödemek zorunda bırakıldılar. Buna karşılık Yahudi İsrailliler, savaşı ve sonucunu sadece Yahudi halkının o zamana kadar acı ve zorluklarla dolu olan tarihsel seyrini değiştiren tarihsel bir adalet eylemi olarak değil, aynı zamanda bir doğum - İsrail'in iki bin yıllık sürgünden sonra bağımsız bir Yahudi devleti olarak doğuşu - olarak görmektedir. Bu nedenle saf ve lekesiz olmalıdır, çünkü bir kişi, bir ulus veya bir devlet günah içinde doğarsa, tüm özü lekelenir. Bu anlamda, savaşa ilişkin söylem hiç de tarihsel değil, aksine güncel ve son derece hassastır. Gücü ve yoğunluğu günümüz olaylarından doğrudan etkilenmektedir. Dolayısıyla İsrail ve Filistin örneklerinde, 1948 savaşı iki basit, açık, net ve uyumlu anlatıda önemli bir rol oynamaktadır ve her iki halk da savaşı kendi tarihlerinde biçimlendirici bir olay olarak görmeye devam etmektedir. 
  11. ^ a b c Mori 2009.
  12. ^ a b c d e Partner, Nancy (2008). "The Linguistic Turn along Post-Postmodern Borders: Israeli/Palestinian Narrative Conflict". New Literary History. 39 (4): 823-845. doi:10.1353/nlh.0.0065. JSTOR 20533118. 
  13. ^ Schmemann, Serge (15 Mayıs 1998). "MIDEAST TURMOIL: GENEL BAKIŞ; İsrail'in Kuruluş Yıldönümü Protestolarında 9 Filistinli Öldü". The New York Times. ISSN 0362-4331. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021. Çok şey istemiyoruz. Ay'ı istemiyoruz. Nakba defterini sonsuza dek kapatmak, mültecilerin geri dönmesini sağlamak ve tıpkı diğer halklar gibi bizim topraklarımızda, bizim topraklarımızda, bizim topraklarımızda bağımsız bir Filistin devleti kurmak istiyoruz. Başkentimizde, kutsal Kudüs'te, kutsal Kudüs'te, kutsal Kudüs'te kutlamak istiyoruz. 
  14. ^ Gladstone, Rick (15 Mayıs 2021). "Çalkantının ortasında Filistinlilerin yıllık şikayet günü geliyor". The New York Times. ISSN 0362-4331. 15 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2021. 
  15. ^ Masalha 2012, s. 11.
  16. ^ Darwish 2001.
  17. ^ Williams 2009, s. 89.
  18. ^ Bashir & Goldberg 2018, ss. 2 and 7; Khoury 2018, ss. xi-xiii and xv; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, s. 423; Rashed, Short & Docker 2014, s. 8; Manna 2013, s. 89; Masalha 2012, ss. 44, 70, and 168; Wolfe 2012, s. 134; Sa'di 2007, ss. 287-290.
  19. ^ Sayigh 2023, s. 281; Manna 2013, s. 89; Masalha 2012, s. 33, 54, and 150; Wolfe 2012, s. 143; Sa'di 2007, ss. 288-290.
  20. ^ Bashir & Goldberg 2018, s. 16; Manna 2013, s. 90; Masalha 2012, ss. 67-68, 150, 194; Sa'di 2007, ss. 290-292.
  21. ^ Abu-Laban & Bakan 2022, s. 511, "Sürekli gelişen tarih yazımı ışığında, ciddi akademik çalışmalar 1948'de ne olduğu konusunda çok az tartışma bırakmıştır."; Khalidi 2020, s. 60, "Ne olduğu elbette artık çok iyi biliniyor."; Slater 2020, s. 406 n.44, "Nakba'nın temel gerçekleri konusunda İsrailli, Filistinli veya diğer tarihçiler arasında ciddi bir anlaşmazlık yoktur."; Khoury 2012, s. 258 ("Bir etnik temizlik olarak 'nakba'nın gerçekleri artık ihmal edilemez ya da yadsınamaz ... Dalet Planı tarafından cisimleştirilen etnik temizlik artık tarihçiler arasında bir tartışma konusu değildir ... 1948'e ilişkin gerçekler artık tartışmalı değil, ancak yaşananların anlamı hala büyük bir soru.") ve 263 ("Artık tarihi bir gerçek olarak kabul edilen şeyi kanıtlamamıza gerek yok. İki kuşak Filistinli tarihçilerin ve onların kroniklerinin kanıtlamaya çalıştığı şey, İsrailli Yeni Tarihçiler'in ortaya çıkmasından sonra kabul edilen bir gerçeklik haline geldi."); Wolfe 2012, s. 133, "'Nakba'nın çıplak istatistikleri yeterince iyi belirlenmiştir."; Sa'di 2007, s. 294, "Bugün, Siyonist zafere ve Filistin toplumunun neredeyse tamamen yok edilmesine yol açan olayların temel seyri hakkında çok az akademik tartışma vardır ya da hiç yoktur."
  22. ^ Abu-Laban & Bakan 2022, s. 511, "yüzde 80'in üzerinde"; Pappe 2022, s. 128, "Bir milyon Filistinlinin dörtte üçü... neredeyse yüzde 90'ı"; Khalidi 2020, s. 60, "Yaklaşık yüzde 80'i ... En az 720,000 ..."; Slater 2020, s. 81 ("yaklaşık 750.000"), 83 ("yüzde 80'den fazla") ve 350 ("1947-48 döneminde -Mayıs 1948'deki Arap işgalinden çok önce başlayarak- 700.000 ila 750.000 Filistinlinin can korkusuyla İsrail'deki köylerinden ve evlerinden kovulduğu veya kaçtığı artık ciddi bir tartışma konusu değildir - Siyonist güçler tarafından gerçekleştirilen katliamlar ışığında tamamen haklı bir korku."); Shenhav 2019, s. 49, "750,000"; Bashir & Goldberg 2018, s. 7, "yaklaşık 750.000"; Manna 2013, s. 93 ("yaklaşık 750.000") ve 99 n. 12 ("Son zamanlarda hem Filistinli hem de İsrailli akademisyenler bu 700.000-750.000 mülteci tahmini üzerinde hemfikir görünüyorlar."); Masalha 2012, ss. 2, "yaklaşık yüzde 90 ... 750.000 mülteci"; Wolfe 2012, s. 133, "yaklaşık üç çeyrek milyon"; Kimmerling 2008, s. 280, "700.000 ila 900.000"
  23. ^ Manna 2022, s. 17, "Filistin şehirleri Hayfa, Yafa, Safad ve Tiberya'da nüfus azaltıldı"; Pappe 2022, s. 121, "Bu işgal ve Filistinli nüfusun sürülmesi anlamına geliyordu. Yafa, Hayfa, Safad ve Tiberya'nın kaderi buydu."; Khoury 2012, s. 259, "Arap köylerini yok ettiler ... Şehirlerini de kaybettiler. Üç büyük kıyı şehri - Yafa, Hayfa ve Akka - işgal edildi ve vatandaşları tahliye edildi."; Masalha 2012, s. 7 ("Filistin'in kıyı şehirleri - Yafa, Hayfa ve Akka - büyük ölçüde insansızlaştırıldı") ve 115 ("Beer Sheba ve al-Majdal şehirleri de dahil olmak üzere güney Filistin'deki kasaba ve köyler tamamen insansızlaştırıldı"); Sa'di 2007, ss. 293-294, "Tiberias (18 Nisan), Hayfa (22 Nisan), Safad (11 Mayıs) ve Yafa'da (13 Mayıs) şehirlerin işgali ve sakinlerinin sürülmesi"
  24. ^ Abu-Laban & Bakan 2022, s. 511, "Filistin kasaba ve köylerinin boşaltılması"; Pappe 2022, s. 128, "Köylerin yarısı yok edilmiş, İsrail buldozerleri tarafından dümdüz edilmişti ..."; Khalidi 2020, s. 73, "çok sayıda Arap şehri, kasabası ve köyünün ... fethi ve insansızlaştırılması"; Shenhav 2019, s. 49, "yüzlerce Filistin kasabası ve köyünün ortadan kaldırılması"; Beşir & Goldberg 2018, s. 1, "yüzlerce köy ve şehir mahallesinin yıkılması ... köylerin boşaltılması"; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, s. 400, "Sakinleri neredeyse tamamen göçe zorlanan Filistin şehirleri ... boşaltılmış ve yıkılmış yüzlerce kasaba"; Manna 2013, s. 91, "evlerinin, köylerinin ve kasabalarının yok edilmesi"; Masalha 2012, s. 74 ("yüzlerce köy tamamen boşaltılmış ve evleri havaya uçurulmuş ya da buldozerlerle yıkılmıştı ... Walid Khalidi 1949 ateşkes hatları içinde kalan 418 köyün yıkımını ayrıntılarıyla anlatmaktadır"), 90-91 ("Khalidi tarafından belgelenen 418 köyden 293'ü (yüzde 70) tamamen, 90'ı (yüzde 22) ise büyük ölçüde yıkılmıştır.") ve 107 ("yaklaşık 500 yıkılmış ve nüfusu azaltılmış köy"); Wolfe 2012, s. 161 n.1, "İsrail'in resmi tahminlerine göre, Filistin köylerinin %85'inden fazlası Nakba'da 'terk edilmiş', 218 köy ise yıkılmış olarak listelenmiştir."; Kimmerling 2008, s. 280, "Köylerinin, kasabalarının ve mahallelerinin çoğu yok edildi ya da Yahudi sakinleri tarafından yeniden dolduruldu...", "yaklaşık 420 Filistinli kasaba ve köyün yok edilmesi"
  25. ^ Abu-Laban & Bakan 2022, s. 511; Pappe 2022, s. 128, "katliamlarda birkaç bin kişi öldü"; Manna 2022, ss. 16-17, "Tarihsel tartışmanın tarafları arasında, Mayıs 1948 öncesinde ve sonrasında Filistinlilere yönelik düzinelerce katliam ve ülkelerinden sürme eylemi gerçekleştirildiği konusunda artık genel bir mutabakat vardır. Tartışma esasen İsrail üst yönetiminin bu eylemlerden ne ölçüde sorumlu olduğu ve bunların gerçekleştirilmesi için emir verdiği etrafında dönmektedir."; Hasian Jr. 2020, s. 100, "Saleh Abdel Jawad'a göre:] 1947 Aralık ve 1949 Ocak ayları arasında ... 'yaklaşık 70 katliam' gerçekleştirilmişti ve bunun ihtiyatlı bir sayı olduğu konusunda kararlıydı"; Khalidi 2020, s. 93, "Dayr Yasin'de ve en az yirmi başka yerde sivil katliamları"; Slater 2020, ss. 77 ve 81-82; Shenhav 2019, s. 49, "Sürgünlerin ve katliamların sadece Dir Yasin, el-Lod ve el-Tantura'da değil, tüm Filistin'de gerçekleştiği artık açıktır."; Masalha 2012, ss. 76 ve 84-87, "[s. 76] 1948'de gerçekleştirilen çok sayıda katliam"; Lentin 2010, ss. 109-111; Abu-Lughod 2007, s. 104 n. 7, "1948 yılında Siyonist ve İsrail güçleri tarafından gerçekleştirilen altmış sekiz Filistinli katliamı"
  26. ^ Manna 2022, s. 37-38 ("yüzlerce erkek, kadın ve çocuğun öldürülmesi ve yaralanması ... cesetlerin parçalanması ve yakılması ve yüzlerce mahkumun aşağılanması ve işkence görmesi") ve 295 n. 51 (" Birkaç yıl boyunca İngilizlerin ve diğerlerinin benimsediği ve Dayr Yasin katliamında 250'den fazla kişinin öldürüldüğünü belirten Haganah kaynaklarına güvenildi. Ancak Filistinlilerin son araştırmaları öldürülenlerin sayısının 104 olduğunu, yani Haganah'ın ilk tahminlerinin yarısından az olduğunu göstermektedir."); Pappe 2022, s. 121, "iyi duyurulmuş bir kan banyosu"; Hasian Jr. 2020, s. 83, "70 yılı aşkın bir süredir birçok İsrailli araştırmacı, gazeteci, askeri planlamacı ve diğerleri, 1948 Nisan'ında Deir Yassin'de 100 ila 250 sivilin öldürülmesi gibi olayların İsrail Savunma Kuvvetleri arşivlerinde bulunabilecek materyallerden belgelenebileceğini kabul etmişlerdir, ancak bu, Yahudilerin savaş sırasında sivil kayıplardan kaçınma kuralını kanıtlayan atipik bir olay olarak bağlamsallaştırılmıştır."; Khalidi 2020, s. 74, "altmış yedisi kadın, çocuk ve yaşlı olmak üzere yüz bölge sakini katledildi"; Slater 2020, s. 82, "Zorla sürgünlere ek olarak Siyonist güçler, bazıları Mayıs 1948'de Arap devletinin işgalinden önce olmak üzere birçok katliam gerçekleştirmiştir. Bunların en meşhuru 8-9 Nisan'da Kudüs yakınlarındaki Deir Yassin köyünde yüzden fazla Filistinli sivilin öldürülmesiydi."; Shenhav 2019, s. 49; Ghanim 2018, ss. 104-107, "Deir Yassin, 1948 yılında aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu onlarca sivilin öldürüldüğü korkunç bir katliama sahne olmuş, ardından birkaç bina dışında tüm köy yıkılmış ve Kfar Shaul yıkıntıları üzerine kurulmuştur."; Khoury 2012, s. 261; Masalha 2012, ss. 79-83, "[s. 80] Savaşın en kanlı katliamı olmasa da Dayr Yasin, 1948'de Filistinli sivillere yönelik en kötü şöhretli toplu katliamın yapıldığı yerdi - 1948 göçüne katkıda bulunan en önemli faktör haline gelen bu olay, İsrail Devleti'nin kuruluşundaki şiddetin güçlü bir işaretiydi. 9 Nisan'da, aralarında kadın, yaşlı ve çocukların da bulunduğu 120 ila 254 silahsız köylü öldürüldü.56 Tecavüz ve sakatlama vakaları da yaşandı. Bugün İsrailli yazarların çoğu Dayr Yasin katliamının gerçekleştiğini ve göçü başlatma niyetini değilse bile etkisini kabul etmekte zorluk çekmemektedir."; Wolfe 2012, s. 160.
  27. ^ Sabbagh-Khoury 2023, ss. 258-260; Pappe 2022, s. 127, "On üç ile otuz yaşları arasında iki yüz erkek katledildi"; Khoury 2012, s. 263; Masalha 2012, s. 85, "70 ila 200 arasında Filistinli sivil ... büyük ölçekli, iyi planlanmış bir katliamda öldürüldü"; Lentin 2010, ss. 69-71, 140; Slyomovics 2007, s. 35; Esmeir 2007, ss. 229-250.
  28. ^ Pappe 2022, s. 128, "Lydda, Ramleh ve Majdal halkı zorla tahliye edildi, bu süreçte katliamlara ve aşağılanmaya maruz kaldı."; Manna 2022, s. 48 ("Lydda'daki Dahmash camii katliamında onlarca kişinin öldürülmesi ve ardından on binlerce kent sakininin ve komşu Ramla'nın kavurucu sıcak bir Ramazan gününde sürülmesi") ve 96 n. 72 ("Dayr Yasin katliamının savunmasız Filistinli sivillerin öldürülmesinde en ünlü operasyon olması gibi, Lydda ve Ramla sakinlerinin on binlercesinin sürülmesi de İsrail ordusunun üst yönetimden aldığı emirlerle gerçekleştirdiği en ünlü etnik temizlik operasyonu olmuştur."); Hasian Jr. 2020, s. 93; Slater 2020, s. 82, "1948 savaşı sırasında Rabin önde gelen bir Haganah generali ve Filistin'in Lydda ve Ramle kasabalarının 50.000 sakinini şiddet kullanarak kovan bir gücün komutanıydı."; Shenhav 2019, s. 49; Bashir & Goldberg 2018, s. 13, "Lydda'daki Nakba ve orada gerçekleşen katliam"; Masalha 2012, s. 86, "1948'in en kanlı vahşetlerinden biri. İsrailli tarihçi Yoav Gelber'e göre Dayr Yasin 'savaşın en kötü vahşeti değildi... Lydda'da yaklaşık 250 Arap'ın katledilmesi... savaşın ortasında değil, teslimiyetin ardından gerçekleşti' ... Kasabadaki Dahmash Camii ve kilise binalarında alıkonulan düzinelerce silahsız sivil vurularak öldürüldü. Bir resmi İsrail kaynağı ölü sayısını 250, yaralı sayısını da çok sayıda olarak vermektedir. Ancak IDF'nin bu katliamında 250 ila 400 arasında Arap'ın öldürülmüş olması muhtemeldir; kasaba halkının daha sonraki sürgün ve zorunlu yürüyüşünde ise 350 kişinin daha öldüğü tahmin edilmektedir... Yirmi ila elli arasında Arap sivilden oluşan bir grup camiyi temizlemek ve kalıntıları gömmek için getirildi. İşlerini bitirdikten sonra, kazdıkları mezarlara kurşuna dizildiler."; Slyomovics 2007, s. 30, "Filistinlilerin, yaklaşık 50,000 kent sakininin, tek seferde en büyük sürgünü", "Dahmash Katliamı sırasında Dahmash camisinde toplanan onlarca Filistinli yok edildi ... Lydda ve Ramla'nın elli bin sakini terörize edildikten sonra bu şekilde kovuldu."
  29. ^ Sayigh 2023, s. 282, "61 ceset"; Hasian Jr. 2020, "[p. 76] Askerler evlerinde kalan herkesi topladı ve on iki genç adamı vurarak öldürdü. Daha sonra (bazıları ARA ile savaşmış olan) düzinelerce erkeği bir kuyuya götürerek infaz ettiler.76 Erkeği soğukkanlılıkla öldürmekle yetinmeyen askerler birkaç kadın seçerek köye su getirmelerini istediler. Kadınlar biraz uzaklaştıktan sonra askerler onları takip ederek tecavüz etmiş ve bu sırada iki kadını öldürmüşlerdir."; Pappe 2020, s. 93; Khoury 2012, s. 34, "Belgede Safsaf'ta 'Elli iki adamı yakaladılar, birbirlerine bağladılar, bir çukur kazdılar ve onları vurdular. On tanesi hâlâ hayattaydı [çukura atıldıklarında], kadınlar gelip merhamet dilediler. Altı yaşlı adamın cesedini buldular, toplamda altmış bir ceset, üç tecavüz vakası ... biri, on dört yaşında bir çocuk ...'"; Masalha 2012, s. 263.
  30. ^ Hasian Jr. 2020, s. 93; Pappe 2020, ss. 33-34, "bir askerin görgü tanığı raporu ... El-Dawayima'daki katliamın ayrıntılarını anlattığı gibi sıralıyor Operasyona katılan bir asker tarafından mektubun yazarına ... 'Savaş ve direniş yoktu (ve Mısırlılar da yoktu). Köye giren ilk fatihler 80 ila 100 arasında [erkek] Arap, kadın ve çocuk öldürdü. Çocukları kafataslarını sopalarla parçalayarak öldürdüler. Ölüsü olmayan tek bir ev bile yoktu."; Masalha 2012, s. 86, "80-100 kişi IDF tarafından öldürüldü"; Slyomovics 2007, "Bir İsrail askerinin ifadesine dayanan bir rapora göre... 'İlk [dalga] işgalciler yaklaşık 80 ila 100 [erkek] Arap, kadın ve çocuk öldürdü. Çocukları kafalarını sopalarla kırarak öldürdüler. Ölü olmayan ev yoktu."
  31. ^ Manna 2022, s. 7, "Yahudi devletindeki bu Arap azınlığın tarihini takip eden çalışmalar arasındaki fikir birliği, kalanların toplam 156.000 olduğu yönündedir."; Pappe 2022, s. 128, "160,000"; Khalidi 2020, s. 60, "160,000"; Slater 2020, s. 81, " yaklaşık 150.000 ila 160.000"; Masalha 2012, ss. 5-6, "160.000"; Abu-Lughod & Sa'di 2007, s. 3, "kaynaklara bağlı olarak 60.000 ila 156.000 arasında"
  32. ^ Khalidi 2020, s. 60, "Yüzde 78"; Shenhav 2019, s. 50, "yüzde 80'in üzerinde"; Manna 2013, s. 91, "yaklaşık %78"; Masalha 2012, s. 68, "Yüzde 78"; Wolfe 2012, s. 133, "%77"; Abu-Lughod & Sa'di 2007, s. 3, "yüzde 77'den fazla"
  33. ^ Sayigh 2023, s. 283; Manna 2013, ss. 91-92; Pappe 2022, ss. 128 and 132; Abu-Lughod & Sa'di 2007, s. 3.
  34. ^ Pappe 2022, s. 132; Manna 2013, s. 91; Masalha 2012, ss. 6-7; Abu-Lughod & Sa'di 2007, s. 3.
  35. ^ Shenhav 2019, s. 51; Bashir & Goldberg 2018, s. 7; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, s. 408; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2014, ss. 3-4 and 16; Masalha 2012, ss. 5 and 68; Abu-Lughod & Sa'di 2007, ss. 3, 16, and 19.
  36. ^ Slater 2020, s. 94; Shenhav 2019, s. 61; Bashir & Goldberg 2018, s. 7; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, s. 407; Manna 2013, ss. 92-93; Masalha 2012, ss. 5 and 74; Wolfe 2012, s. 170 n.96; Kimmerling 2008, ss. 280-281.
  37. ^ Khalidi 2020, s. 75; Shenhav 2019, s. 49; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, ss. 407-408; Masalha 2012, s. 5.
  38. ^ Sayigh 2023, s. 281.
  39. ^ Slater 2020, s. 83; Shenhav 2019, s. 49; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, ss. 400-401 and 408; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2014, s. 4; Manna 2013, s. 93; Masalha 2012, s. 107 and 117; Wolfe 2012, s. 161 n.1.
  40. ^ Sayigh 2023, ss. 281 and 287; Shenhav 2019, s. 49; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, s. 402-403 and 413; Manna 2013, s. 91; Masalha 2012, ss. 1-3, 73, and 102.
  41. ^ Manna 2022, s. 195; Khalidi 2020, ss. 90-91, "Ekim 1953'te Batı Şeria'nın Qibya köyündeki İsrail güçleri, Yehud kasabasında bir kadın ve iki çocuğu olmak üzere üç İsrailli sivili öldüren fedailerin saldırısının ardından bir katliam gerçekleştirdi. Ariel Şaron komutasındaki İsrail özel kuvvetleri 101. Birim, içinde yaşayanlarla birlikte kırk beş evi havaya uçurarak altmış dokuz Filistinli sivili öldürdü."; Pappe 2006, "Ekim 1953'te Kibya'daki katliamlar ... Ariel Sharon komutasındaki İsrail ordusunun kötü şöhretli 101. Birimine bağlı İsrail birlikleri Batı Şeria'daki Qibya köyüne saldırdı ve çoğu başlarının üzerinde havaya uçurulan evlerde saklanırken 69 Filistinliyi öldürdü; 45 ev, bir okul ve bir cami de yıkıldı (Shlaim 2000: 90-93; Morris 1997: 257-76; Chomsky 1983: 383-5)."
  42. ^ anna 2022, s. 11, s. 11 ("Sina Savaşı sırasında sessiz kalan Ürdün cephesinde, Sınır Muhafız birlikleri 29 Ekim 1956 akşamı Kafr Qasim'de bir katliam gerçekleştirdi. Nakba'dan sekiz yıl sonra kırk dokuz Arap vatandaşının İsrail askerleri tarafından soğukkanlılıkla öldürülmesi, yönetici çoğunluk ve güvenlik kurumlarındaki temsilcileri tarafından nasıl görüldüklerini açıkça ortaya koymaktadır."), 19 ("29 Ekim 1956'da savaş başlamadan saatler önce ordu Üçgen'deki köylerde sokağa çıkma yasağı ilan etti ve bunu ancak köylüler tarlalarıyla ilgilenmek için ayrıldıktan sonra duyurdu. Bu ani hareket kısıtlaması, Kafr Qasim köyünden kırk dokuz kişinin o akşam sokağa çıkma yasağından habersiz tarlalarından dönerken Sınır Muhafızları tarafından öldürülmesiyle sonuçlandı", 193-196, ve 267-273; Ghanim 2018, s. 96 ("Bu durum zaman geçtikçe ve sınır dışı edilme ihtimalinin azalmasıyla, özellikle de 1956'da Üçlü Saldırı'nın arifesinde gerçekleşen Kafr Kasım katliamından ve ardından Kafr Kasım'da gerçekleşen uzlaşmadan sonra yavaş yavaş değişmeye başladı.") ve 112 n.16 ("Katliam 29 Ekim 1956'da Kafr Kasım köyünde gerçekleşti. İsrail Sınır Polisi, tamamı İsrail vatandaşı olan kırk dokuz Filistinli Arap sivili vurarak öldürdü.") Masalha; 2012 Kimmerling, s. 75, "İsrail-Filistin köyü Kafr Qasim, 29 Ekim 1956'da İsrail sınır muhafızlarının tarlalarından dönen kırk dokuz köylüyü (çoğu kadın ve çocuk) soğukkanlılıkla öldürdüğü yer"; 2008 Pappe, s. 315, "1956 Kafr Qasim köyünde sokağa çıkma yasağını ihlal eden kırk yedi İsrailli Arap katledildi."; 2006, s. 197 ("Ürdün'le yapılan ateşkes anlaşmasıyla İsrail'e devredilen Kfar Qassim köyünde kırk dokuz köylü katledildi") ve 258 ("İsrail askerleri tarlalarından dönen kırk dokuz köylüyü katletti")
  43. ^ Sayigh 2023, s. 288 n. 13, "Filistinliler 1975-1990 yılları arasındaki iç savaş sırasında Lübnan'da ... Tal al-Zaater katliamı da dahil olmak üzere saldırıya uğradı"; Pappe 2022, s. 204, "Suriyeliler 1976'da Tel-Zaatar'da Filistinlileri katletti"; Kimmerling 2008.
  44. ^ Masalha 2012, ss. 13 ve 128; Abu-Lughod & Sa'di 2007, s. 19.
  45. ^ Manna 2013, s. 86; Jayyusi 2007, ss. 109 ve 115.
  46. ^ Shenhav 2019, s. 49; Bashir & Goldberg 2018, s. 7; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, s. 405; Manna 2013, ss. 94-97; Masalha 2012, ss. 168-169; Abu-Lughod & Sa'di 2007, ss. 3 ve 19.
  47. ^ Sayigh 2023, s. 288 n. 13, "Filistinliler ... İsrail'in 1982'de Lübnan'ı işgali sırasında Sabra/Şatila katliamıyla saldırıya uğradı"; Khalidi 2020, s. 125-126, 140, 154-163 ("[s. 154] 16 Eylül ile 18 Eylül sabahı arasında milisler bin üç yüzden fazla Filistinli ve Lübnanlı erkek, kadın ve çocuğu öldürdü.") ve 279 n. 42 ("Katliamın kurbanlarının sayısına ilişkin en kapsamlı analiz, kapsamlı mülakatlara ve özenli araştırmalara dayanan, seçkin Filistinli tarihçi Bayan Nuveyhid el-Hout'un Sabra and Shatila: Eylül 1982 (Ann Arbor: Pluto, 2004) adlı kitabında en az 1,400 kişinin öldürüldüğünü tespit etmiştir. Bununla birlikte, birçok kurban kaçırıldığı ve asla bulunamadığı için gerçek sayının şüphesiz daha fazla olduğunu ve bilinemeyeceğini belirtmektedir."); Manna 2013, s. 96, "[1982 Lübnan Savaşı sırasında] Filistinliler mülteci kamplarında yine katliam ve yıkıma maruz kaldılar."; Khoury 2012, s. 263, "Filistin kamplarındaki katliamlar ... Şatilla ve Sabra (1982)- 1948'deki katliamların devamı niteliğindedir"; Masalha 2012, s. 75 ("İsrail müttefiki Lübnanlı Kataib milisleri tarafından Filistinli sivillere yönelik geniş çaplı katliam; öldürülenlerin sayısı 800 ila 3.500 arasında tahmin ediliyor."), 137, 141-143 ve 226-227; Lentin 2010, s. 88 ("İlk kez 'seçimsiz' bir savaş olarak algılanmayan 1982-2000 Lübnan savaşı, IDF'nin Lübnanlı Hıristiyan Falanjist milislerin iki Filistin mülteci kampına girmesine ve içerideki sivilleri katletmesine izin verdiği Sabra ve Şatilla katliamına yol açmış ve İsrail Yahudilerinin İsrail genelinde kitlesel protestolarına neden olmuştur.") ve 169-170 ("2.000 sivil IDF'nin gözleri önünde vahşice katledildi"); Kimmerling 2008, s. 319, "İsrail koruması altındaki Hıristiyan-Maruni milisler Sabra ve Şatilla mülteci kamplarında Filistinlileri katletti."; Abu-Lughod & Sa'di 2007, s. 5 ("Filistin tarihinde ... Sabra ve Şatilla katliamı gibi önemli olaylar") ve 19 ("1982'de İsrail Lübnan'ı bombaladı ve işgal etti, kitlesel yıkıma neden oldu, FKÖ'yü dağıttı ve ardından mülteci kamplarında katliam yaptı."); Pappe 2006, s. 258.
  48. ^ Khalidi 2020, ss. 164-199; Manna 2013, s. 99 n. 16; Masalha 2012, s. 75; Lentin 2010, s. 88; Abu-Lughod & Sa'di 2007, ss. 5 ve 19.
  49. ^ Khalidi 2020, ss. 200-227; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2014, s. 15; Manna 2013, s. 97; Masalha 2012, ss. 75, 189-190 ve 198-199; Abu-Lughod & Sa'di 2007, ss. 3 ve 19.
  50. ^ Bashir & Goldberg 2018, s. 1; Khoury 2018, s. xiv; Manna 2013, s. 97 ve 99 n. 10; Masalha 2012, s. 254.
  51. ^ Abu-Lughod & Sa'di 2007, s. 23; Jayyusi 2007, ss. 123.
  52. ^ Sayigh 2023, s. 281; Khoury 2018, s. xiv; Manna 2013, s. 97; Masalha 2012, s. 47 ve 254.
  53. ^ Shenhav 2019, s. 49; Bashir & Goldberg 2018, s. 2; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, s. 418 ve 423; Rashed, Short & Docker 2014, ss. 16-17; Rouhana & Sabbagh-Khoury 2014, s. 14.
  54. ^ a b Khalid, Sunni (29 Kasım 2023). "Palestinian academic says "Nakba" continuing in Gaza and the West Bank". KALW (İngilizce). 2:08. 2 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2023.  (interview with Rashid Khalidi)
  55. ^
  56. ^
  57. ^ "PM warns ministers to pipe down after comments on new 'Nakba' and nuking Gaza". The Times of Israel. 12 Kasım 2023. 2 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2023. 
  58. ^ Masalha, Nur (1992). Expulsion of the Palestinians. Institute for Palestine Studies, this edition 2001, p. 175.
  59. ^ Rashid Khalidi (September 1998). Palestinian identity: the construction of modern national consciousness. Columbia University Press. s. 21. ISBN 978-0-231-10515-6. 14 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021. 1948 yılında Filistin'in yarısı ... Araplar evlerinden koparıldı ve mülteci durumuna düştü 
  60. ^ Morris'in tahminlerine göre bu aşamada 250.000 ila 300.000 Filistinli İsrail'i terk ederken, Londra'daki Keesing'in Çağdaş Arşivleri (Keesing's Contemporary Archives) İsrail'in bağımsızlığından önceki toplam mülteci sayısını 300.000 olarak vermektedir, Mark Tessler'in "A History of the Arab-Israeli Conflict": "Keesing's Contemporary Archives" (Londra: Keesing's Publications, 1948-1973) kitabında aktarıldığı üzere. s. 10101.
  61. ^ "Cablegram from the Secretary-General of the League of Arab States to the Secretary-General of the United Nations: S/745". undocs.org. 15 Mayıs 1948. 1 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2012. 
  62. ^ Morris, Benny (1997). Israel's Border Wars, 1949–1956: Arab Infiltration, Israeli Retaliation, and the Countdown to the Suez War. Clarendon Press. s. 432. ISBN 978-0-19-829262-3. Mevcut belgelere göre İsrail güvenlik güçleri ve sivil muhafızlar, mayın ve bubi tuzaklarıyla birlikte 1949-56 yılları arasında 2.700 ila 5.000 arasında sızan Arabı öldürmüştür. Kanıtlar, öldürülenlerin büyük çoğunluğunun silahsız olduğunu göstermektedir. Ezici çoğunluk ekonomik ya da sosyal nedenlerle sızmıştı. Öldürülen sızmacıların çoğu 1949-51 yılları arasında ölmüştür; 1952-4 yıllarında bu sayı yılda 300-500 civarına düşmüştür. Mevcut istatistikler, terörist sızmalarındaki nispi artışa rağmen, 1955-6 döneminde ölümlerde daha fazla düşüş olduğunu göstermektedir. 
  63. ^ Auron 2017, ss. xxxv-xxxvii ve 1-12; Al-Hardan 2016, ss. 47-48; Rashed, Short & Docker 2014pp. 3-4, 8-12, 13 ("Oxford Üniversitesi'nin ilk İsrail Çalışmaları profesörü Derek Penslar geçtiğimiz günlerde İsrail yanlılarının, Yeni Tarihçiler tarafından Nakba'ya ilişkin 'bulguların büyük çoğunluğunu' kabul eden son 30 yıllık akademik çalışmaları yakalamaları gerektiğini belirtti. Şöyle dedi: 'Filistinlilerin başına gelenler, Nakba, bir soykırım değildi. Korkunçtu ama bir soykırım değildi. Soykırım bir halkı yok etmek anlamına gelir. Bu bir soykırım değildi. Etnik temizlikti.") ve 14-18; Milshtein 2009, s. 50 ("Filistinli yazarların çoğunluğu"); Ram 2009, ss. 387-388 (İsrailli tarihçiler); Shlaim 2009, ss. 55, 288 (Yeni Tarihçiler)
  64. ^ Khalidi 2020, ss. 12, 73, 76, 231.
  65. ^ Manna 2022.
  66. ^ Masalha 2018, ss. 44, 52-54, 64, 319, 324, 376, 383; Masalha 2012.
  67. ^ Rouhana & Sabbagh-Khoury 2017, s. 393.
  68. ^ Sa'di 2007, ss. 291-293, 298, ve 308.
  69. ^ Sabbagh-Khoury 2023, ss. 5, 11, 30, 65, 71, 81, 182, 193-194.
  70. ^ Bashir & Goldberg 2018, ss. 20 ve 32 n.2.
  71. ^ Kimmerling 2008, s. 280.
  72. ^ Lentin 2010, ss. 8, 20-23, 69, 90, 110-111, 114 ve 155.
  73. ^ Pappe 2022, ss. 33, 120-122, 126-132, 137, 239; Pappe 2006.
  74. ^ Shenhav 2019, ss. 49-50, 54, ve 61.
  75. ^ Abu-Laban & Bakan 2022, s. 511.
  76. ^ Khoury 2018, ss. xii-xiii; Khoury 2012, ss. 258 ve 263-265.
  77. ^ Levene 2018, ss. 45-65.
  78. ^ Wolfe 2012, ss. 153-154, 160-161.
  79. ^ Hasian Jr. 2020, ss. 77-109; Slater 2020, ss. 81-85; Nashef 2018, ss. 5-6, 52 ve 76; Natour 2016, s. 82; Knopf-Newman 2011, ss. 4-5, 25-32, 109 ve 180-182; Esmeir 2007, ss. 232, 242 ve 249-250; Schulz 2003, ss. 24, 31-32.
  80. ^ Auron 2017, ss. xxxv-xxxvii ve 1-12.
  81. ^ Ram 2009, ss. 387-388.
  82. ^ Bashir & Goldberg 2018, s. 32 n.2.
  83. ^ Morris, Benny (10 Ekim 2016). "Israel Conducted No Ethnic Cleansing in 1948". Haaretz. 16 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023. I don't accept the definition “ethnic cleansing” for what the Jews in prestate Israel did in 1948. (If you consider Lod and Ramle, maybe we can talk about partial ethnic cleansing.)-Türkçesi:İsrail öncesindeki Yahudilerin 1948'de yaptıkları için "etnik temizlik" tanımını kabul etmiyorum. (Lod ve Ramle'yi düşünürseniz, belki kısmi etnik temizlikten bahsedebiliriz).- 
  84. ^ "Survival of the Fittest (Cont.)". Haaretz. 7 Ocak 2004. 13 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  85. ^ Auron 2017, ss. xxxiii; Bashir & Goldberg 2018, s. 32 n.2.
  86. ^ "The Internally Displaced Refugees". 31 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  87. ^ "Number of Palestinians (In the Palestinian Territories Occupied in 1948) for Selected Years, End Year". Palestinian Central Bureau of Statistics. 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021. 
  88. ^ "עיצוב יחסי יהודים - ערבים בעשור הראשון" [Shaping Jewish-Arab relations in the first decade]. lib.cet.ac.il (İbranice). 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022. 
  89. ^ Bokae'e, Nihad (February 2003). "Palestinian Internally Displaced Persons inside Israel: Challenging the Solid Structures" (PDF). Badil Resource Centre for Palestinian Refugee and Residency Rights. 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Nisan 2017. 
  90. ^ Sa'di 2007, ss. 290-291.
  91. ^ Morris, Benny (2003). The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Cambridge: Cambridge University Press. 0-521-00967-7, p. 604.
  92. ^ Khalidi, Walid (Ed.) (1992). All That Remains: The Palestinian Villages Occupied and Depopulated by Israel in 1948. Washington: Institute for Palestine Studies. 0-88728-224-5.
  93. ^ Sa'di 2002, ss. 175-198: "El-Nakbah, ülkenin hızlı bir şekilde Arapsızlaştırılmasıyla ilişkilendirilmektedir. Bu süreç Filistin köylerinin yok edilmesini de içermektedir. Yaklaşık 418 köy ortadan kaldırıldı ve on iki Filistinli veya karma kasabadan sadece yedisinde Filistinli nüfus varlığını sürdürdü. Fiziksel ve kültürel çevrenin bu hızlı dönüşümüne sembolik düzeyde sokak, mahalle, şehir ve bölge isimlerinin değiştirilmesi eşlik etti. Arapça isimlerin yerini Siyonist, Yahudi ya da Avrupalı isimler aldı. Bu yeniden adlandırma Filistinlilere, ülkenin "gerçek" doğasını kanıtlayan sadece iki tarihi dönem gördüğü mesajını vermeye devam ediyor: eski Yahudi geçmişi ve İsrail'in kurulmasıyla başlayan dönem."
  94. ^ Williams 2009, s. 98: "Filistin topraklarının, sakinlerinin istenmeyen varlığından temizlenmesi gerektiği gibi, 1948'den sonraki dönem de Yahudi olmayan kültürlerin kanıtlarının 'temizlenmesine' tanık oldu: tarihi ve arkeolojik kalıntıları şeklinde, peyzajdan olduğu kadar eserlerinin müze ve arşivlerden yağmalanmasına da. Bunun bir kısmı -gizli de olsa- onaylanmış İsrail hükümet politikasıydı; bir kısmı ise -yine- atfedilemeyen (askeri) vandalizmdi. Şaşırtıcı bir şekilde, Filistin geçmişinin 'ilkel' kültürel kalıntılarının yanı sıra - bu dönemde köy camilerinin yaklaşık yüzde sekseni yıkıldı - yıkım, Tiberias kentinde olduğu gibi, İsrailli yetkililerin özellikle korunmasını istedikleri halde gerçekleşen dikkate değer Roma kalıntılarını da içeriyordu (bkz. Rapaport 2007). Bir kez daha, Nakba'nın hem dakik bir tarihsel olay hem de kalıcı bir felaket durumu olması gibi, Filistin'deki Yahudi olmayan tarihi yerlerin yok edilmesinin de sadece 1948'deki zafer anının yıkıcı coşkusunun bir ürünü olmadığı, daha çok hesaplanmış, tutarlı bir yaklaşım olduğu, bugün hala Nablus ve Hebron gibi şehirlerde anlamsız yıkım, buldozerleme ve dinamitleme şeklinde sürdürülen bir politika olduğu kanıtlandı."
  95. ^ Forman, Geremy; Kedar, Alexandre (December 2004). "From Arab Land to 'Israel Lands': The Legal Dispossession of the Palestinians Displaced by Israel in the Wake of 1948". Environment and Planning D: Society and Space. 22 (6): 809-830. Bibcode:2004EnPlD..22..809F. doi:10.1068/d402. 
  96. ^ Kedar, Alexandre (12 Aralık 2001). "The Legal Transformation of Ethnic Geography: Israeli Law and the Palestinian Landholder 1948–1967" (PDF). New York University Journal of International Law and Politics. 33: 923-1000. 11 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Aralık 2023. 
  97. ^ Masalha 2012, s. 137.
  98. ^ Sayigh 2007, s. 136.
  99. ^ "Israel's apartheid against Palestinians: Cruel system of domination and crime against humanity", Amnesty International (İngilizce), 1 Şubat 2022, 2 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Ekim 2023  See Section 5.3: Segregation and Control, particularly 5.3.1: Denial of right to equal nationality and status and 5.3.2: Restrictions on freedom of movement as a means of control over land and people
  100. ^ Kassim, Anis F. (2000). "The Palestinians: From Hyphenated to Integrated Citizenship". Butenschon, Nils A.; Davis, Uri; Hassassian, Manuel (Ed.). Citizenship and the State in the Middle East: Approaches and Applications. Syracuse University Press. ss. 201-224 [204]. ISBN 978-0-8156-2829-3. 
  101. ^ Lauterpacht, H. (ed.). "International Law Reports 1950" (London: Butterworth & Co., 1956), p.111
  102. ^ Kattan, Victor (1 Ocak 2005). "The Nationality of Denationalized Palestinians". Nordic Journal of International Law. 74 (1): 67-102. doi:10.1163/1571810054301004. ISSN 0902-7351. 
  103. ^ Schulz 2003, ss. 1-2: "Filistin-İsrail çatışmasının acımasız paradokslarından biri, 'arketipik' Yahudi diasporası için güvenli bir sığınak yaratmayı amaçlayan İsrail devletinin kuruluşunun, Filistinli Arapların derhal diasporalaştırılması anlamına gelmesidir. Yahudi diasporasının bölgeselleşmesi yeni bir 'gezgin kimliği' ortaya çıkarmış ve Filistinliler bir 'mülteci ulus' haline gelmiştir. Filistinliler için İsrail'in doğuşu, dağılma, sürgün, yabancılaşma ve inkârın neden olduğu acıyı damgalamak için bir felaket, el-nakba olarak hatırlanır ... Nakba, Filistin diasporasının temel nedenidir."
  104. ^ Schulz 2003, ss. 1-3.
  105. ^ "UNRWA Annual Operational Report 2019" (PDF). 13 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Nisan 2021. 
  106. ^ Schulz 2003, s. 2: "FKÖ resmi olarak BM'nin 194 sayılı kararının yerine getirilmesini, kaybedilen evlere geri dönülmesini ve tazminat ödenmesini talep etmeye devam etse de, böyle bir çözüm için önemli bir uluslararası destek bulunmamaktadır. Oysa milyonlarca Filistinli mülteci hayatlarını geri dönüş umudu etrafında şekillendirmiştir. Bu umut tarihsel olarak FKÖ siyaseti ve FKÖ söyleminde bir mantra olan 'geri dönüş hakkı'nın bıkıp usanmadan tekrarlanmasıyla beslenmiştir. Buna ek olarak, yüz binlerce (hatta milyonlarca) Filistinli mülteci için ev sahibi toplumlara entegrasyon beklentisi (ya da arzusu) yoktur. Lübnan'da Filistinliler 'insan çöpü' (Nasrallah 1997), gerçekten de 'yersiz unsurlar' (bkz. Douglas 1976) ve istenmeyen kişiler olarak görülmüştür."
  107. ^ Schulz 2003, ss. 2-3: "Parçalanma, vatan kaybı ve inkar, Filistinlilerin dış güçler nedeniyle başlarına gelen kaygılar ve adaletsizliklerin yarattığı bir 'acı çekme' kimliğini ortaya çıkarmıştır. Bu süreçte, kaybedilenleri hatırlama süreci olan anavatan söylemi önemli bir bileşendir ... Bu nedenle, Filistin'deki Arap nüfusun dağılması (Arapça'da şatat) ve parçalanması, modern Filistin ulusal kimliğinin ardındaki birleştirici faktörler olarak hizmet etmiş ve sürgündeki etnik ve ulusal kimliklerin yaratılmasında ve yeniden yaratılmasında ağır bir bileşen olarak toprak yokluğu yönünü aydınlatmıştır. Yersiz yurtsuzlaştırılmış topluluklar, kimliklerini ancak uzaktan görebildikleri topraklarda, Kaybedilen Vatanlarını da ararlar. Kimlik ve siyasetin odak noktası kayıp bir yerdir."
  108. ^ Manna 2013, s. 91.
  109. ^ Alon 2019, s. 93-94.
  110. ^ Salamanca, Omar Jabary; Qato, Mezna; Rabie, Kareem; Samour, Sobhi (2012). "Past is Present: Settler Colonialism in Palestine". Settler Colonial Studies. 2 (1): 1-8. doi:10.1080/2201473X.2012.10648823. 
  111. ^ "PM tells gov't to be sensitive after minister calls war '2023 Nakba'". The Jerusalem Post | JPost.com. 12 Kasım 2023. 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2023. 
  112. ^ Zureiq 1948.
  113. ^ a b c Ghanim, Honaida (2009). "Poetics of Disaster: Nationalism, gender, and social change among Palestinian poets in Israel after Nakba". International Journal of Politics, Culture, and Society. 22 (1): 23-39. doi:10.1007/s10767-009-9049-9. JSTOR 40608203. 
  114. ^ Antonius, George (1979) [1946], The Arab awakening: the story of the Arab national movement, Putnam, s. 312, ISBN 978-0-399-50024-4, 14 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 22 Nisan 2021, 1920 yılının Arap tarihlerinde kötü bir adı vardır: Felaket Yılı (cĀm al-Nakba) olarak anılır. Bu yıl, Müttefikler tarafından Arap ülkelerine dayatılan savaş sonrası anlaşmayı protesto etmek amacıyla meydana gelen ilk silahlı ayaklanmalara sahne oldu. O yıl Suriye, Filistin ve Irak'ta ciddi salgınlar meydana geldi 
  115. ^ Masalha 2012, s. 213-214.
  116. ^ Webman 2009, s. 30: 2004'te Azmi Bishara'dan alıntı: "Bu bizim Sisifos taşımızdır ve onu itme görevi bir hareketten diğerine devredilmiştir ve her durumda bir hareketin ideologları 'Buldum!' diye haykırır haykırmaz taş yankılanan bir gürültüyle aşağı yuvarlanır... Nakba tanımımız her yeni ideoloji ve araçlarda değişiklik gerektiren her yeni tanımla birlikte değişmiştir."
  117. ^ a b c Allan 2007, ss. 253-254.
  118. ^ Allan 2007, ss. 253–254.
  119. ^ Trigano, Shmuel (2019). "Deconstructing the Three Stages of the Nakba Myth". Jewish Political Studies Review. 30 (3/4): 45-54. JSTOR 26801117. 
  120. ^ Daud Abdullah (2019). "A century of cultural genocide in Palestine". Jeffrey S. Bachman (Ed.). Cultural Genocide. Law, Politics, and Global Manifestations. London; New York: Routledge. s. 239. doi:10.4324/9781351214100-10. ISBN 978-1-351-21410-0. 
  121. ^ Gordon, Neve (15 Mayıs 2023). "Israel Denies the Nakba While Perpetuating It". CounterPunch. 19 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2023. 
  122. ^ "Israeli and US officials push to stop Nakba events". Mondoweiss. 15 Mayıs 2023. 19 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2023. 
  123. ^ Rekhess, Elie (2014). "The Arab Minority in Israel: Reconsidering the "1948 Paradigm"". Israel Studies. 19 (2): 193. doi:10.2979/israelstudies.19.2.187. 
  124. ^ "Budget Foundations Law (Amendment No. 40) 5771 – 2011" (PDF). 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. , translation by Adalah
  125. ^ a b c Kapshuk & Strömbom 2021.
  126. ^ "חוק הנכבה" [Nakba law] (İbranice). 4 Mayıs 2011. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2016. 
  127. ^ Vescovi 2015, s. 13.
  128. ^ Shenhav 2019, s. 49.
  129. ^ a b Masalha 2009, ss. 39, 43.
  130. ^ Pappé, Ilan (1998). "Fifty Years Through the Eyes of "New Historians" in Israel". Middle East Report (207): 14-23. doi:10.2307/3013159. ISSN 0899-2851. JSTOR 3013159. 30 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2023. 
  131. ^ Mori 2009, s. 89.
  132. ^ Sa'di 2007, s. 303.
  133. ^ Nassar 2023.
  134. ^ "Abbas signs decree criminalizing 'Nakba' denial". The Times of Israel. 30 Mayıs 2023. 21 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2023. 
  135. ^ Sela, Avraham; Kadish, Alon (2016). "Israeli and Palestinian Memories and Historical Narratives of the 1948 War—An Overview". Israel Studies. 21 (1): 9-12. doi:10.2979/israelstudies.21.1.1. JSTOR 10.2979/israelstudies.21.1.1. 
  136. ^ Arria, Michael (6 Aralık 2022). "Netflix faces Israeli backlash over Nakba film". Mondoweiss. 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022. 
  137. ^ "خسائر كبيرة في قطاع الثقافة الفلسطينية جراء العدوان الإسرائيلي على غزة". 18 Ekim 2023. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2023. 
  138. ^ "استهداف البشر والحجر والكلمة. قصص تدمير أشهر المؤسسات الثقافية في غزة - البوابة نيوز". 18 Ekim 2023. 18 Ekim 2023 tarihinde net/a/917847 kaynağından |url= değerini kontrol edin (yardım) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2023. 

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış Bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nakba&oldid=32584419" sayfasından alınmıştır