Muhammed Zahir Şah

Muhammed Zahir Şah
Zahir Şah'ın portresi (1963)
Afganistan Kralı
Hüküm süresi	8 Kasım 1933 – 17 Temmuz 1973
Taç giymesi	8 Kasım 1933
Önce gelen	Muhammed Nadir Şah
Sonra gelen	Monarşi kaldırıldı
Doğum	15 Ekim 1914 Kabil, Afganistan
Ölüm	23 Temmuz 2007 (92 yaşında) Kabil, Afganistan
Defin	Maranjan Tepesi
Eş(ler)i	Hümeyra Begüm
Çocuk(lar)ı	Prens Muhammed Ekber Han Veliaht Prens Ahmed Şah Han
Hanedan	Barakzay
Babası	Muhammed Nadir Şah
Annesi	Mah Perver Begüm
Dini	Sünnilik

Muhammed Zahir Şah (15 Ekim 1914 – 23 Temmuz 2007) 8 Kasım 1933'ten 17 Temmuz 1973'teki tahttan indirilmesine kadar hüküm sürmüş olan son Afganistan kralıydı. 39 yılı aşkın bir süre hizmet etmiş olan Zahir, Durrani İmparatorluğu'nun 18. yüzyıldaki kuruluşundan bu yana ülkenin en uzun süre hizmet etmiş hükümdarıydı. Her iki Soğuk Savaş tarafı da dahil olmak üzere birçok ülke ile Afganistan'ın diplomatik ilişkilerini genişletti. 1950'lerde Zahir Şah, ülkeyi modernleştirmeye başladı ve bu da yeni bir anayasa oluşturulması ve anayasal monarşi sistemine geçilmesiyle sonuçlandı.

Yaşamı

Muhammed Nadir Şah'ın oğluydu. 1920'lerin sonlarında kargaşaya son verilmesinde ve merkezi denetimin yeniden sağlanmasında kardeşleriyle birlikte önemli rol oynadı. Ayrıca hükümette bakan olarak görev aldı. Kasım 1933'te babasının öldürülmesi üzerine 19 yaşında tahta çıktı. Ama devlet işlerini akrabalarının yönetmesi nedeniyle uzun yıllar geri planda kaldı. Döneminde Türkiye, Afganistan, Irak ve İran arasında Sadabad Paktı imzalandı. 1964'te bir anayasa çıkararak meşruti monarşiye dayalı bir düzen getirdi. Akrabalarının kamu görevleri üstlenmesini yasaklayarak iktidarını pekiştirdi. İzleyen dönemde bir dizi ekonomik kalkınma projesi gerçekleştirdi.

Sovyetler Birliği ve ABD'den aldığı dış yardımlarla sulama tesisleri ve otoyollar yaptırdı. Uluslararası ilişkilerde Afganistan'ın tarafsızlığını korumayı başardı. Bununla birlikte giriştiği reformlar Kabil çevresi dışında pek etkili olamadı. Ülke 1970'lerin başlarında kuraklık ve açlıkla karşı karşıya kaldı. Pakistan sınırındaki Peştu kabilelerinin özerklik mücadelesi daha da tırmandı. Başkentteki siyasal yapı ülkenin ekonomik sorunlarının üstesinden gelemedi. Şah'ın kayınbiraderi General Muhammed Davud Han, 17 Temmuz 1973'te kansız bir darbeyle monarşiyi devirerek cumhuriyet ilan etti. Tahttan resmen 24 Ağustos 1973'te çekilen Zahir Şah, daha İtalya'ya sürgüne gitti.

Sovyet-Afgan Savaşı sırasında sürgündeki muhalifleri örgütleme planı başarısızlığa uğradı. 18 Nisan 2002'de, ABD'nin Afganistan'daki Taliban yönetimini devirmesinden sonra ülkeye döndü. Ülkesindeki etnik grupların birliğini sağlamak için geleneksel Loya Jirga başkanlığına geçti, ancak bu hareketi, ülkede monarşinin geri dönüşüne zemin hazırlayabileceği endişesiyle yoğun tartışmalara neden oldu.

Muhammed Zahir Şah, 23 Temmuz 2007 tarihinde uzun süren hastalığının ardından, Kabil'deki başkanlık sarayında öldü. Ölümü Başkan Hamid Karzai tarafından ulusal televizyonda açıklandı. Cenazesi 24 Temmuz'da yapıldı. Maranjan Hill kraliyet türbesine defnedildi.

Kaynakça

Muhammed Zahir Şah Barakzai Hanedanı Doğumu: 16 Ekim 1914 Ölümü: 23 Temmuz 2007
Resmî unvanlar
Önce gelen Muhammed Nadir Şah	Afganistan Kralı 1933-1973	Sonra gelen Muhammed Davud Han Afganistan Devlet Başkanı olarak
Hak iddia edilen unvanlar
Makam kaybı Cumhuriyetin ilanı	— Hak olarak elde tutulan unvanlar — Afganistan Kralı 1973-2007	Sonra gelen Veliaht Prens Ahmed Şah