Ahmed Şah Dürrânî

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ahmed Şah
Portrait of Ahmad Shah Durrani.jpg
Dürranî İmparatoru
Hüküm süresi 1747 - 1772
Taç giymesi 1747
Önce gelen Hüseyin Hotak
Sonra gelen Timur Şah
Doğum 1722
Herat
Ölüm 16 Ekim 1772
Kandehar
Defin 1772
Kandehar
Eş(ler)i Hazret Begüm
Çocuk(lar)ı Timur Şah
Tam adı
Ahmed Şah Abdali Durr-î -Durran
Hanedan Dürrânîler
Babası Muhammed Zaman Han
Annesi Zarghuna Alakozai
Dini İslam
Meslek Asker
İmza Ahmed Şah Dürrânî imzası

Ahmed Şah (Abdali) Dürranî (1722, Herat - 1773, Toba Ma'ruf), Dürranî hanedanının ilk şahıdır ve Afganistan'ın kurucusu olarak kabul edilmektedir.

Sadozay soyundan, Abdal'ı ilinin reisi Muhammed zaman Han'ın oğludur. 1737 yılında esir edilerek İran'a, Nadir Şah kırklı-Avşar'ın yanına gönderildi. Kısa sürede şahın güvenini kazanarak 1745 yılında Mazenderan valisi oldu.

1747 yılında Ahmet Şah, Afşar hükümdarı Nadir Şah'ın öldürülmesinden sonra soydaşlarından (Paştunlardan) düzenlenen yerel güçlere dayanarak Afganistan'a yürüdü. Kandehar'a giderek Hacı Cemal liderliğindeki Barakzayi, Şah Veli Han liderliğindeki Bamizayi ve Cihan Han liderliğindeki Popalzayi gibi tüm Paştun kabilelerini toplayarak, Loya Jirga olarak bilinen Büyük Meclisi düzenledi ve Afganistan Şahı seçildi. Ayrıca Dürr-i Dürran (İnciler İncisi) unvanını aldı.

Kabil ve dolaylarını ele geçirdikten sonra 1747-1769 yılları arasında Hindistan'a dokuz sefer yaptı. Lahor'u ve Multan'ı işgal etti. Horasan'a doğru ilerleyerek 1750 yılında Herat ve Meşhed'i aldı. 1757 yılında Delhi seferine çıktıysa da, ordusunda veba baş gösterince geri döndü. 1758 yılından itibaren Pencap'a art arda seferler düzenleyerek bir Hint ordusunu Panipat'da yendi. Sihlerin isyanını bastırdı ama Pencap ilini kontrolü altına alamadı. 1760 yılının başında, Amu Derya'dan (Ceyhun) Hint Okyanusu'na kadar uzanan geniş bir bölgeyi fethetti.

1761 yılında Panipat'ta Marathalara karşı mutlak bir zafer kazandı. 1764 yılında Hindistan'a büyük bir sefer daha düzenleyerek bu toprakları yağmaladı. Son yıllarını Kandehar'da geçirdi.

Ahmet Şah, buyruk tanımaz, emir dinlemez boyları tek bir siyasi idare altında toplamayı başararak bugünkü Afganistan'ın kurucusu olmuştur. Öldükten sonra imparatorluğu, Ceyhun'dan Hindistan'a, Tibet'ten Horasan'a kadar uzanıyordu ve sağlam bir temele dayanıyordu. Devlet kontrolünde, kendi seçtiği aşiret başkanlarından oluşan dokuz kişilik bir danışma meclisi vardı.

Kişiliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Ahmed Şah, gözü pekliği ve aklıyla kısa sürede yükselerek İran Şahı'nın önemli komutanlarından biri oldu.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Ahmed Şah Dürrânî
Doğumu: 1722 Ölümü: 16 Ekim 1772
Resmî unvanlar
Önce gelen
Nadir Şah
İran Şahı olarak
Afganistan Kralı
1747-1772
Sonra gelen
Timur Şah Dürrani