Ahmed Şah Dürrânî
| Ahmed Şah | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Dürranî İmparatoru | |||||
| Hüküm süresi | 1747 - 1772 | ||||
| Taç giymesi | 1747 | ||||
| Önce gelen | Hüseyin Hotak | ||||
| Sonra gelen | Timur Şah | ||||
| Doğum | 1722 Herat | ||||
| Ölüm | 16 Ekim 1772 Kandehar | ||||
| Defin | 1772 Kandehar | ||||
| Eş(ler)i | Hazret Begüm | ||||
| Çocuk(lar)ı | Timur Şah | ||||
| |||||
| Hanedan | Dürrânîler | ||||
| Babası | Muhammed Zaman Han | ||||
| Annesi | Zarghuna Alakozai | ||||
| Dini | İslam | ||||
| Meslek | Asker | ||||
| İmza |  | ||||
Ahmed Şah (Abdali) Dürranî (1722, Herat - 1773, Toba Ma'ruf), Dürranî hanedanının ilk şahıdır ve Afganistan'ın kurucusu olarak kabul edilmektedir.[1]
Sadozay soyundan, Abdal'ı ilinin reisi Muhammed zaman Han'ın oğludur. 1737 yılında esir edilerek İran'a, Nadir Şah kırklı-Avşar'ın yanına gönderildi. Kısa sürede şahın güvenini kazanarak 1745 yılında Mazenderan valisi oldu.
1747 yılında Ahmet Şah, Afşar hükümdarı Nadir Şah'ın öldürülmesinden sonra soydaşlarından (Paştunlardan) düzenlenen yerel güçlere dayanarak Afganistan'a yürüdü. Kandehar'a giderek Hacı Cemal liderliğindeki Barakzayi, Şah Veli Han liderliğindeki Bamizayi ve Cihan Han liderliğindeki Popalzayi gibi tüm Paştun kabilelerini toplayarak, Loya Jirga olarak bilinen Büyük Meclisi düzenledi ve Afganistan Şahı seçildi. Ayrıca Dürr-i Dürran (İnciler İncisi) unvanını aldı.
Kabil ve dolaylarını ele geçirdikten sonra 1747-1769 yılları arasında Hindistan'a dokuz sefer yaptı. Lahor'u ve Multan'ı işgal etti. Horasan'a doğru ilerleyerek 1750 yılında Herat ve Meşhed'i aldı. 1757 yılında Delhi seferine çıktıysa da, ordusunda veba baş gösterince geri döndü. 1758 yılından itibaren Pencap'a art arda seferler düzenleyerek bir Hint ordusunu Panipat'da yendi. Sihlerin isyanını bastırdı ama Pencap ilini kontrolü altına alamadı. 1760 yılının başında, Amu Derya'dan (Ceyhun) Hint Okyanusu'na kadar uzanan geniş bir bölgeyi fethetti.
1761 yılında Panipat Muharebesi'nde Marathalara karşı mutlak bir zafer kazandı. 1764 yılında Hindistan'a büyük bir sefer daha düzenleyerek bu toprakları yağmaladı. Son yıllarını Kandehar'da geçirdi.
Ahmet Şah, buyruk tanımaz, emir dinlemez boyları tek bir siyasi idare altında toplamayı başararak bugünkü Afganistan'ın kurucusu olmuştur. Öldükten sonra imparatorluğu, Ceyhun'dan Hindistan'a, Tibet'ten Horasan'a kadar uzanıyordu ve sağlam bir temele dayanıyordu. Devlet kontrolünde, kendi seçtiği aşiret başkanlarından oluşan dokuz kişilik bir danışma meclisi vardı.
Kişiliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Ahmed Şah, gözü pekliği ve aklıyla kısa sürede yükselerek İran Şahı'nın önemli komutanlarından biri oldu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Singh, Ganda (1959). Ahmad shah durrani, father of modern Afghanistan. Asia Publishing House, Bombay.
