Kasım Hanlığı
Касыйм ханлыгы, Qasím xanlığı Касимовское ханство Kasım Hanlığı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1452-1681 | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | Kasimov | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Tatarca | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Han | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Makale serilerinden |
 |
Kasım Hanlığı (Tatarca: Qasím xanlığı/Касыйм ханлыгы, Qasím patşalığı/Касыйм патшалыгы, Rusça: Касимовское ханство / Kasimov Hanlığı, Касимовское царство / Kasimov Çarlığı; 1452-1681), Oka Nehri'nın kuzey kıyısında Ryazan kenti yakınında bugünkü Kasimov'da Kasım Han tarafından kurulmuş Tatar hanlığı.[1] Hanlık adını, ilk hanı olan Kasım Han'dan almıştır.[2]
Altın Orda eski başkanı Uluğ Muhammed, 1436'da tahtından indirildikten sonra 1437'de Kazan Hanlığı'nı kurdu. 1445'te, Moskova Knezi II. Vasili ile yaptığı savaşı kazanarak, onu esir almış ve yapılan antlaşma ile Kasım, Yılatom, Şatsk ve Temnik illerini içine alan bölgenin verilmesi koşuluyla prensi serbest bıraktı.
Fakat güçlü hükümdar Uluğ Muhammed Han'ın, kısa bir süre sonra ölümü, oğulları arasında taht kavgalarına yol açtı.
Fırsatı değerlendiren Moskova Büyük Knezi, Kasım Han'ı destekledi. Rus yardımcı güçleriyle desteklenen Kasım Han, kardeşi İbrahim’e karşı harekete geçti ama başarı kazanamayarak geri döndü. Bu olaydan sonra, Kasım Moskova Knezliğine sığınmak zorunda kalmış ve 1452'de Moskova Kasım'a söz konusu bölgeyi vererek Kasım Hanlığını kurdurmuştur. Moskova Knezleri, Moskova knezliği ile Kazan Hanlığı arasında tampon bölgesini oluşturan Kasım Hanlığı'nı Kazan Hanlığı'nı karıştırmak için bir âlet olarak kullanmıştır.
Kasım'ın oğlu Daniyal'ın ölümünden sonra hanlığına Kırım Hanlığı ve Astrahan Hanlığı sülalesinden getirilmiştir. Ancak, hiçbiri, Rusların denetiminden çıkamadı.
1574'te Moskova Büyük Knezi IV. İvan Büyük Knezliğinden çekilerek Kasım Hanlarından Simeon Bekbulatoviç (Симеон Бекбулатович)i Büyük Knezi tahtına oturtturarak Simeon'u "Bütün Rusi'nin Knezi" unvanı vermiştir. Ancak 1575'te Simeon Knezliğini IV. İvan'a geri vermiştir.
Rusların çeşitli bölgelere düzenledikleri seferlere, Kasım Hanları da iştirak ettiler. Gittikçe zayıflayıp benliğini kaybeden Kasım Hanlığı, 1681 yılında tamamen ortadan kaldırıldı.
Kasım halkı arasında kalan müslümanlar, daha sonra İslam illerine göçtüler. Bir kısmı ise orada kaldı. Devletin merkezi olan Kasım şehri, Oka Nehrinin sol sahili yamacında Oka'ya dökülen iki küçük derenin arasında kurulmuştu. Kasım Han, burada bir cami yaptırdı. Yıkılıp dökülen bu caminin yerine, 1768 senesinde iki katlı başka bir cami yapıldı. Eski minaresi ise ayakta kalmıştır. Hanlık döneminde yapılmış birçok eser, Ruslar tarafından yakılıp yıkıldı.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ ""Kasım Hanlığı ve Sayın Bulat (Simeon Begbulatoviç) Han" Modern Türk Araştırmaları Dergisi, cilt: 2, sayı: 3, yıl: Eylül 2005" (PDF). 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.
- ^ ""KĀSIM HANLIĞI" TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 24, sayfa: 543-544, yıl: 2001". 8 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.
