Uzundere
| Uzundere | |
|---|---|
 | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Erzurum |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Hacı Arslan Uzan |
| • Belediye başkanı | Hilmi Aktoprak (MHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 840 km² (320 mil²) |
| Rakım | 1.100 m (3.600 ft) |
| Nüfus (2018, 2008) | |
| • Toplam | 8,744. 3,518 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (UDAZD) |
| Posta kodu | 25440 |
| İl alan kodu | 442 |
| İl plaka kodu | 25 |
Uzundere, Erzurum ilinin bir ilçesidir.
Eskiden Tortum ilçesine bağlı bucak merkezi olan Uzundere (eski adıyla (Azhort - Azort) 1987 yılında idari taksimatla ilçe olmuştur.İlçe Karadeniz Bölgesi'nde olup, Erzurum iline 84 km uzaklıktadır. Tortum Gölü Uzundere ilçe sınırları içerisinde kalmaktadır. Tortum Şelalesi'de bu ilçe sınırları içerisindedir. Nüfusunun büyük bölümünü Kıpçak Türkleri ve belli miktarda Poşalar oluşturur. İlçe Yusufeli-(Artvin),Tortum,Oltu ilçeleri ile komşudur. İlçe 3000 yıllık bir tarihi geçmişe sahip olup, Uzundere ilçesi tarih içerisinde Hititler, İskitler, Sakalar, Persler,Doğu Roma,Sasaniler, Bagratlı Krallığı , Vaspuragan Krallığı ve Osmanlı Devleti gibi devletlerin hakimiyeti altında kalmıştır. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı Devleti hakimiyetine girmiştir. Uzundere, Erzurum ilinin kuzey kesiminde yer almaktadır. Tarihte Roma, Ermeni ve Gürcü gibi birçok medeniyetin hakimiyeti altına giren ilçe 1458 yılında Akkoyunlu devletinin ve 1549 yılında tamamen Osmanlı hakimiyetine geçmiştir. Önceleri “Azort” olarak isimlendirilmiş olan Uzundere, merkez mahallesi ile birlikte toplam 8 mahalleye sahiptir.[1] Uzundere İlçesi Mart 2016 yılında sakin kent unvanına sahip olmuştur. Cittaslow hareketi Türkiye’ye 2009 yılında Seferihisar ilçesinin katılmasıyla gelmiş oldu. Tunç Soyer, Cittaslow hareketin Türkiye’de gelişmesine öncü olmuş, İzmir ili Seferihisar ilçesi dünyanın 129′uncu, Türkiye’nin ilk sakin şehri olmuştur. Bu üyelik Türkiye’nin tanıtımı için yeni bir vesile olmakla birlikte, sakin kent unvanı almış ilçelerin gelişimi için, kültürel ve tarihi değerlerin korunması açısından önemli bir adımdır. 1999’da İtalya’da başlayan sakin kent hareketi, toplumların sahip olduğu geleneksel değerlerin küresel güçler tarafından standartlaştırılmasına ve çevresel değerlerin kaybolmasına tepki olarak doğmuştur. Sakin kent unvanını alan şehirlerin sayısı her geçen gün artmakla birlikte 2019 Ağustos ayı itibarıyla dünyanın farklı ülkelerinden 262 kent, sakin kent olarak kabul edilmiştir. Türkiye’de ise 17 kent bu unvanı elde etmiştir.[2]
Mahalleler[değiştir | kaynağı değiştir]
Eski köy statüsünde olan 8 mahallesi ve İlçe merkezi ile çevresindeki 8 mahalle olmak üzere toplam 18 mahallesi vardır.
Mahalleler Bilgi Tablosu[değiştir | kaynağı değiştir]
| Erzurum Uzundere İlçesi Mahalleleri | ||||
| Mahalle | Eski İsmi (Gürcü) | Nüfus[3] | Merkeze km | Rakım |
| Altınçanak Mah. | İs | 185 | 10 | 1085 |
| Balıklı Mah. | Zıhik | 533 | 18 | 1026 |
| Çağlayan Mah. | Tev | 377 | 25 | 941 |
| Çamlıyamaç Mah. | Öşkvank | 437 | 17 | 1342 |
| Çaybaşı Mah. | Cala | 84 | 3 | 1075 |
| Cevizli Mah. | Hatha | 590 | 30 | 1309 |
| Cömertler Mah. | Avşen | 210 | Merkez | 1098 |
| Dikyar Mah. | Üngüzek | 523 | 7 | 1289 |
| Erikli Mah. | Öset | 341 | 2 | 1189 |
| Gölbaşı Mah. | Öşk | 380 | 13 | 1175 |
| Kirazlı Mah. | Otha | 669 | 19 | 1375 |
| Merkez Mah. | Azort | 1154 | Merkez | 1098 |
| Muratefendi Mah. | 261 | 3 | 1251 | |
| Sapaca Mah. | Eşkisor | 310 | 9 | 1268 |
| Seyitefendi Mah. | 181 | 5 | 1309 | |
| Ulubağ Mah. | Hars | 1195 | 22 | 1303 |
| Uzundere Mah. | 195 | 2 | 1202 | |
| Yayla Mah. | 151 | 12 | 2057 | |
İklim[değiştir | kaynağı değiştir]
İlçede iklim şartları, kökeni bölge dışında olan hava kütleleri ile yükseklik, bakı, dağların uzanışı gibi doğal çevre faktörlerinin etkisi altındadır. Bu nedenle, ilçenin iklim elemanlarını analiz etmeye geçmeden önce, bölge ölçüsünde etkili olan hava kütlelerini kısaca gözden geçirmek faydalı olacaktır. İlçede kış mevsiminde kuzeyde bulunan kontinental ve maritim polar hava kütlesi ile güneyden sokulan kontinental tropikal hava kütlesinin etkisi altındadır. Kuru olan bu hava kütleleri, bölgede sıcaklığın yükselmesine ve buharlaşmanın şiddetlenmesine neden olmaktadır. Bu devrenin bir diğer özelliği de, yerel olarak hava kütlesinin ısınarak yükselmesi sonucunda konveksiyonal yağışların meydana gelmesidir. Geçiş mevsimlerinde (ilkbahar-sonbahar) kuzeybatıdan sokulan maritim polar hava kütlesi ile güneyden sokulan tropikal hava kütlesinin karşılaşmasıyla cepheler teşekkül etmekte ve sık sık frontal yağışlar görülmektedir. İlçemizin iklim tipinin belirlenmesinde, genel olarak büyük hava durumları etkili olurken; yeryüzü şekilleri de bu iklim tipinin değişikliğe uğramasına neden olmaktadır. Ortalama sıcaklık 11 C dir. İlçede yükseltinin 1000 m ye kadar düştüğü Balıklı, Gölbaşı, Çağlayanlı, Altınçanak köylerinde donlu gün sayısında azalma görülmektedir. Bir yıl içerisinde güney yönünden esen rüzgârların oranı %41.2 olup, ikinci derecede etkili olan kuzey ve kuzeybatı yönlü rüzgârların oranı ise %21.2 dir. En az etkili olan rüzgâr; kuzeydoğu yönünden esen rüzgârlar olup, etkisi %3.9 dur. Uzundere'de fırtınalar şeklinde rüzgâr görülmemesi, yerleşimlerin vadi içerisinde bulunmasıyla yakından ilgilidir
Yağışlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Uzundere'de yıllık ortalama yağış miktarı 304.4 mm dir. Uzundere'ye az yağış düşmesinin nedeni alçakta yer alması ve sahanın topografik yapısıyla ilgilidir. Uzundere'nin yıllık ortalama kar yağışlı günleri sayısı 11 gün, karın yerde kalma süresi ise 35 gündür
Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]
Eğitim Durumu Tablosu[4][değiştir | kaynağı değiştir]
| Eğitim Durumu (İlçe Nüfusu 7473 kişi ) -2015- | Sayı | % |
| Okuma Yazma Bilmeyen | 743 | 9,94 |
| Okuma Yazma Bilen Fakat Bir Okul Bitirmeyen | 1059 | 14,17 |
| İlkokul | 2519 | 33,71 |
| İlköğretim/Ortaokul Veya Dengi Meslek Ortaokul | 1405 | 18,80 |
| Lise Ve Dengi Meslek Okulu | 1161 | 15,54 |
| Yüksekokul Veya Fakülte | 535 | 7,16 |
| Yüksek Lisans (5 Veya 6 Yıllık Fakülteler Dahil) | 22 | 0,29 |
| Doktora | 3 | 0,04 |
| Bilinmeyen | 26 | 0,35 |
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990[5] | 12.249 | 3.499 | 8.750 |
| 2000[6] | 11.556 | 4.815 | 6.741 |
| 2007[7] | 9.338 | 3.716 | 5.622 |
| 2008[8] | 9.209 | 3.518 | 5.691 |
| 2009[9] | 8.686 | 3.231 | 5.455 |
| 2010[10] | 8.311 | 3.096 | 5.215 |
| 2011[11] | 8.255 | 3.139 | 5.116 |
| 2012[12] | 8.190 | 3.001 | 5.189 |
| 2013[13] | 8.347 | 8.347 | veri yok |
| 2014[14] | 8.465 | 8.465 | veri yok |
| 2015[15] | 8.058 | 8.058 | veri yok |
| 2016[16] | 7.776 | 7.776 | Veri yok |
Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]
Vaftizci Yahya Katedrali[değiştir | kaynağı değiştir]
Öşkvank veya Oshki (Gürcüce: ოშკი) Manastır'ı, Erzurum- Artvin karayoluna 4 kilometre uzaklıkta,Uzundere ilçesine bağlı Çamlıyamaç mahallesindedir.Öşvank manastırı'ndan bugün sadece kilise, üç şapel, yemekhane, el yazmalarının kopya edildiği ve korunduğu kütüphane binası ayakta duruyor. Manastır üzerindeki yazıtlara göre 963-973 yılları arasında Gürcü Kralı Kuropalat Adarnese’nin oğulları Kral David ve Prens Bagrat tarafından inşa ettirilmiş ve Vaftizci Yahya’ya adanmış. 1022 yılında bölgenin Bizans İmparatorluğu denetimine geçmesinden sonra manastırın yıkılan kubbesi Bizans İmparatorları 2. Basileos ve 8. Konstantin tarafından onarılmış. Bölgedeki piskoposluk merkezlerinden biri olan Öşkvank manastırı'nın 11. yüzyılda el yazmalarıyla ünlü önemli bir kültür merkezi konumunda olduğu ve bu önemini 15. yüzyıla kadar koruduğu tarihi kaynaklarda yer alıyor.
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Şen Uğur ve Ateş Şuayp (2016). Uzundere Tarih, Turizm ve Kültür. Uzundere Belediyesi Yayınları.
- ^ Küçükali, Adnan, & Şen, Uğur (2017). SAKİN KENT HAREKETİNİN ÇALIŞANLARA ETKİSİ: UZUNDERE ÖRNEĞİ. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(15), 259-279
- ^ TÜİK 31 Ocak 2017 Verileri
- ^ TUİK
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- ^ "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 7 Mart 2017.
