Hedysarum alpinum
| Hedysarum alpinum | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Hedysarum alpinum L., Sp. Pl.: 750 (1753). | |||||||||||||||
| Alt türler | |||||||||||||||
Hedysarum alpinum, Fabaceae (baklagiller) familyasından, Kuzey yarımkürede Kuzey Amerika'da Alaska, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri'nde ve Asya'da Rusya'da Sibirya, Moğolistan, Çin'de Mançurya'da, Keşmir'de yetişen, kazık kökleri yenebilen çok yıllık bitki türü.
Morfoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Caudex'ten birkaç dik sapıyle üretmek mümkündür. Boyu 70 cm gelir. Kazık kökü kalın ve odunsu olup rizomları yeni gövde üretir. Yaprakları 3.5 cm uzunluğundadır. Çiçek durumu salkımdır. Çiçekleri pembe ya da soluk mor olup 1,5 cm gelir. Çiçeklerin tozlaşması bal arısı ve Bombus cinsi arılar tarafından yapılır. Badıçları 9 bölmeli olup her bölümde tohum bulunur.
Kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]
İnsanlarca[değiştir | kaynağı değiştir]
İngilizcede Indian potato («Kızılderili patatesi») ya da wild potato («yabani patates»), wild carrot («yabani havuç»), bear root («ayı kökü») adları verilen bitkinin kökleri (Guçince trih, Aşağı Tananaca troth, Ahtnaca tsaas) bütün Alaska Atabaskları tarafından yenir.[1][2][3] Ağustosun ortasından eylül ayına kadar olan dönemde kökleri sulu ve tatlıdır. Kökün dış yüzeyi patates gibi soyulur ve çiğ yenir. Guçinler çiğ yedikleri gibi ördek ya da balık yağı ile karıştırıp da yerler. Eğer kökü sert ise o zaman haşlanarak yenir.[4] İnyupikler köklerini diyet lifi olarak yerler.[2] Yupikler fare ve lemming gibi kemirgenlerin yuvalarını eşerek onların topladığı köklerini (ugnarat neqait) yerler.[5][6][7]
Hayvanlarca[değiştir | kaynağı değiştir]
Amerika kara ayısı, Kuzey Amerika boz ayısı, Amerika bizonu, sığın, Dall yaban koyunu, rengeyiği gibi büyük memeli hayvanlarca sevilerek tüketilir. Bazı bölgelerde boz ayıların ana besinidir. Fare ve kakım gibi memelilerin de besinleri arasındadır.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "On the name Troth Yeddha'". 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2012.
- ^ a b Gucker, Corey L. 2007. Hedysarum alpinum 19 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In: Fire Effects Information System, [Online]. U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station, Fire Sciences Laboratory. Retrieved 11-22-2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2012.
- ^ Andre, Alestine and Alan Fehr, Gwich'in Ethnobotany, 2nd ed. (2002)
- ^ Ann Fienup-Riordan (1999), Yaqulget Qaillun Pilartat (What the Birds Do): Yup’ik Eskimo Understanding of Geese and Those Who Study Them[ölü/kırık bağlantı], Arctic, Vol. 52, No. 1 (March 1999), p. 1-22
- ^ Benjamin Charles Kuntz (2007), Hunters in the garden: Yup'ik subsistence and the agricultural myths of Eden 19 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Thesis, Spring 2007, University of Montana
- ^ Traditional Yup'ik Knowledge - Lessons for All of Us 25 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sharing Our Pathways, Vol. 4, Issue 4, Sept/Oct 1999
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikitür'de Hedysarum alpinum ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Wikimedia Commons'ta Hedysarum alpinum ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
