Hasköy, Muş
| Hasköy | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Muş |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mücahit ÖZTÜRK |
| • Belediye başkanı | Hikmet Karayel (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 227 km² |
| Rakım | 1850 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 25,749 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 49700 |
| İl alan kodu | 436 |
| İl plaka kodu | 49 |
Resmî site YerelNET | |
Hasköy (Ermenice: Խասգեղ Haskeğ, Kürtçe: Dêrxas), Muş ilinin bir ilçesi.
Eski adı[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı Kayıtların da Khasküğ, Khaskoy, Haskoy - Arapça.
Ermeni Piskoposluk kayıtların da Deyr Khas (Has Kilise).
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Hasköy ilçesinin tarihi, Bizans devrine kadar uzanmaktadır. 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra ilçe halkının büyük bir kısmı Basra'dan göç ederek, Sason ve Mutki ilçeleri üzerinden gelip, ilçeye yerleşmiş Araplardan oluşmaktadır. Bölge halkı eski tarihçelere göre sahra askeri olarak da bilinmektedir. Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra tarih boyunca Anadolu'da yaşadıkları bu bölgeleri haçlı seferlerinden korumuşlardır.
Halk dilinde telaffuzu bozulmuş Ermenice Derhas (yani Has Kilise) olan bu ilçenin ismi Cumhuriyetten sonra Hasköy olarak değiştirildi ve günümüzde Hasköy olarak kullanılmaktadır.
Seyid Ali soyundan gelen Bidri Aşireti 'nin genel olarak yaşadığı ilçe olan Hasköy'lüler genel olarak Yukarı Kuzey Arapçası El Cezire Belgeseli günümüzde konuşmaya ve korumaya devam ediyorlar. Osmanlı Devleti Padişahı 1.Selim'in 15 Ağustos 1514 tarihin de Çaldıran Savaşı öncesi otağını kurduğu Sason da bölgesinde İslam'a olan hizmetleri ve güveni ile Sofi Garzan Beleki soyundan olan Bidri Aşireti İslam'a olan hizmetlerine tarih boyunca sürdüregelmiştir. Osmanlı topraklarının parçalanması için Ermeni çetelerini harekete geçiren ülkeler Bidri Aşireti sayesinden muvaffak olamadılar günümüzde hâlen İslam'ı ve devleti korumaktadırlar.
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Batı ve kuzeybatıda Muş, kuzeydoğuda Korkut ilçesi, doğu ve güneyde ise Bitlis ili hudutları ile çevrilidir. Yüzölçümü bakımından ilin en küçük ilçesidir. İlçenin deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 1400 metre civarındadır. İlçenin güneyi engebeli bir alana sahip olduğundan, bu kesimde ortalama rakım 1850 metreye kadar çıkmaktadır. İlçenin kuzeyinde ise Korkut ilçesi sınırları içerisinde kuzeybatı-güneydoğu doğrultulu Otluk ve Karaçavuş dağları uzanır. İlçe alanının büyük bir bölümünü kaplayan Muş ovası bu iki yükselti arasında yer almaktadır. Hasköy ilçesinin en önemli akarsuyu Karasu ırmağıdır. Sazlıkbaşı köyünün güneyinden ilçe sınırlarına giren Karasu ırmağı, güneydoğu istikametine doğru akar ve Düzkışla beldesinin batısında ilçe hudutlarını terk eder. Ayrıca ilçenin içerisinden geçmekte olan Değirmen deresi Karasu ırmağına dökülmektedir. Otluk ve Karaçavuş dağlarının zirve bölümü ormanlık olup, bu bölümle ovaya doğru uzanan vadi tabanları örtü gizleme yapar. İklim Doğu Anadolu’nun karasal iklim özelliklerine sahiptir. Kışları çok soğuk ve kar yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak geçmektedir.
İdari yapı[değiştir | kaynağı değiştir]
İlçe köy iken, 1968 yılında kasaba, 19 Haziran 1987 Sayılı Kanunla ilçe durumuna getirilmiştir. Kuruluş yılında ilçeye 1 kasaba 47 köy bağlı iken, Korkut beldesinin 1990 yılında ilçe oluşuyla 30 köy Korkut ilçesine bağlanmıştır.
İdari yönden 1 belde, 17 köy ve 3 yerleşim birimi Hasköy ilçesine bağlı bulunmaktadır. İlçe merkezinde 3 (Kültür, Sunay, Sayanlar), Düzkışla beldesinde 3 (Yenimahalle, Kültür, Bahçelievler) olmak üzere 6 mahalle muhtarlığı vardır.
Eğitim ve kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
İlçe olmadan önce merkezde 1 lise, 3 ilkokul ile okuma-yazma oranı oldukça düşüktü. O tarihten sonra ilçede 1 YİBO, 2 İlköğretim okulunun açılması okuma oranını yükseltmiştir. Genelde kızların ilçe merkezinde okuma oranı % 76 erkeklerin ise % 91, köylerde ise kızların okuma oranı %67 ve erkeklerin ise okuma oranı % 78’dir
İlçede 1996 yılında faaliyete giren İlçe Halk Kütüphanesi'nde 3010 demirbaş kitap bulunmaktadır.
İlçeyi Muş Amatör Kümede Hasköy Spor Kulübü, Yıldız Spor Kulübü ve Dağdibi Spor Kulübü temsil etmektedir. İlçe merkezinde küçük bir stadyum bulunmaktadır.
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarım ve hayvancılık ilçe ekonomisinde önemli yer tutmaktadır. İlçede otobüs işletmeciliği ve yurt dışında işçi olarak çalışan halkın çokluğu ilçenin ekonomik gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Domates, biber, patlıcan, soğan, fasulye ve kavun-karpuz yetiştirilmektedir. Tütün, şeker pancarı ve buğday halkın başlıca geçim kaynağını teşkil etmektedir. 3 yerleşim yerinde (İlçe merkezi, Büvetli ve Dağdibi köylerinde) arıcılık yapılmaktadır. 450 kovan mevcuttur. İlçede Holştain, Brown, Swis ve melez olmak üzere süt ve et hayvancılığı yapılmaktadır. İlçede yıllık olarak büyük baş hayvanlardan 3.950 ton, küçükbaş hayvanlardan 93,5 ton süt elde edilmektedir. Hayvansal ürünler genellikle üreticilerin kendi ihtiyaçları için üretilmekte, fazla kısmı ise çevre pazarlarında satılmaktadır.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990[1] | 23.662 | 10.532 | 13.130 |
| 2000[2] | 39.915 | 21.342 | 18.573 |
| 2007[3] | 32.385 | 16.978 | 15.407 |
| 2008[4] | 30.134 | 14.480 | 15.654 |
| 2009[5] | 28.818 | 13.389 | 15.429 |
| 2010[6] | 28.732 | 13.309 | 15.423 |
| 2011[7] | 28.322 | 13.007 | 15.315 |
| 2012[8] | 27.613 | 12.822 | 14.791 |
| 2013[9] | 27.589 | 12.941 | 14.648 |
| 2014[10] | 27.240 | 13.052 | 14.188 |
| 2015[11] | 26.639 | 12.366 | 14.273 |
| 2016[11] | 26.245 | 12.393 | 13.852 |
| 2017[11] | 25.837 | 12.312 | 13.525 |
| 2018[11] | 25.749 | 12.238 | 13.511 |
| 2019[11] | 26.190 | 12.434 | 13.756 |
| 2020[11] | 26.278 | 14.869 | 11.409 |
Ulaştırma ve altyapı[değiştir | kaynağı değiştir]
İlçe merkezi; Muş ilimizi Doğu Anadolu Bölgesi'nin diğer illerine bağlayan karayolu ağı üzerinde bulunmaktadır. İlçe merkezi Muş iline 18 km uzaklıkta olup yol asfaltla kaplıdır. Ayrıca ilçemiz sınırları içerisinden Muş-Tatvan demiryolu hattı geçmektedir. Köy yollarımızın 1998 yılı içinde valilikçe yapılan çalışmalarda 14 köyümüze asfalt kaplama tamamlanmış, diğer yollarımız stabilize kaplamadır. 1985 yılında faaliyete giren posta işletmesi merkezde 1300, Gökyazı köyünde 228, Umurca köyünde 254 kapasiteli telefon santrali ile hizmet vermektedir.
Mahalli idareler[değiştir | kaynağı değiştir]
İlçe merkezi Sunay, Kültür ve Sayanlar mahallelerinden oluşmaktadır.
Köyler[değiştir | kaynağı değiştir]
Köylerimizin geçim kaynakları tarım ve hayvancılıktır. Elektrik, yol ve telefon gibi hizmetler köylerimizin tamamına ulaşmıştır. Köylerimizde en büyük eksiklik içme suyunun giderilmemiş olmasıdır.
17 köy, 3 yerleşim yeri vardır. Dağdibi ve Gökyazı köylerinde köy konakları vardır. Dağdibi, Gökyazı, Otaç ve Sarıbahçe köylerinde sağlık evi mevcuttur.
Belediyeler[değiştir | kaynağı değiştir]
İlçede Hasköy merkez ve Düzkışla kasabasında belediye teşkilatı mevcuttur.
Düzkışla belediyesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Düzkışla belediyesi 1992 yılında kurulmuştur. Bahçeli evler (yerel dille "Barakalar"), Kültür (yerel dille "Bakkalcının mahallesi") ve Yeni mahalle (yerel dille "Rıbatolar mahallesi") olmak üzere 3 mahalleye hizmet vermektedir.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Hasköy Kaymakamlığı 11 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- YerelNET
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Hasköy Nüfusu - Muş". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Muş Hasköy Nüfusu". nufusune.com.
