Güzelcehisar Bazalt Sütunları
Güzelcehisar Bazalt Sütunları, Bartın, Türkiye'de bulunan bir tabiat anıtıdır. Bazalt sütunları, 80 milyon yıl önce oluşmuştur volkanik karakterdedir. Sütunlar yaklaşık 50 metre yüksekliğinde ve 5 kilometre uzunluğundadır. Alan, karasal bir ekosisteme sahiptir ve ılıman geniş yapraklı ve karma ormanlar olarak bilinen bir orman çeşidiyle kaplıdır.
Güzelcehisar Bazalt Sütunları, 14 Ağustos 2017 tarihinde tabiat anıtı olarak ilan edilmiştir. Ziyaretçilere, sütunlar çevresinde kamp yapma, manzara izleme, fotoğraf çekme ve kuş gözlemi gibi çeşitli etkinlikler sunulmakta, ayrıca 800 metre uzunluğunda bir ahşap yürüyüş yolu da bulunmaktadır. Bu alan, hem doğal güzellikleri hem de ekosistem çeşitliliği açısından bir turistik merkezdir.
Jeoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]
Güzelcehisar Bazalt Sütunları, 80 milyon yaşında olup Geç Kretase'ye tarihlenmektedir.[1][2] Sütunlardaki volkanik kayaçlar, genelde bazalt ve volkanosedimanter özellikler taşımaktadır. Bu bazaltlar, volkanik etkinlik sırasında yavaş bir şekilde soğudukları için dikey çatlaklar meydana getirerek bugünkü sütun şeklini almışlardır. Beşgen yapıya sahip olan bu sütunlar, deniz seviyesine yakın alanlarda düzenli bir geometriye sahipken, yüksek kotlarda heyelan, tektonik hareketler ve dayanım sorunları nedeniyle bu şekil bozulmaktadır.[3] Cambu Formasyonu'nda yer alan Güzelcehisar Bazalt Sütunları, lav akıntısı sonucu oluşmuştur ve traki-andezit kayaçlardan meydana gelir. Yaklaşık 50 m yüksekliğindedir.[4] Sütunlar sahil şeridi boyunca 5 km'lik uzunluğa sahiptir[5] ve 14,30 hektarlık bir alan kaplamaktadır.[3]
Doğa ve yaşam
[değiştir | kaynağı değiştir]Güzelcehisar Bazalt Sütunları'nda sadece karasal bir ekosistem yer almaktadır. Bu ekosistemin büyük bir kısmı, Ilıman Batı Karadeniz Geniş Yapraklı Karışık Ormanı olarak bilinen bir ekosistem türüdür. Bu orman, kayın, gürgen, sapsız meşe, kayacık, akçaağaç, kızılağaç, kestane, ıhlamur, orman gülü, defne, karayemiş, alıç ve üvez gibi geniş yapraklı ağaçların karışımından oluşan bir meşcere yapısı sunmaktadır. Ayrıca, bu doğal orman yapısının yanında, karasal ekosistem çeşitliliğini artıran ve alana doğal peyzaj değeri katan bir kayalık ekosistemi bulunur. Güzelcehisar Bazalt Sütunları'ndaki karasal çeşitliliğin yanı sıra, mevsimsel derelere bağlı olarak gelişen makrofitik ve riparyan sistemler de bulunur.[6]
Koruma alanının kuzey sınırlarında bulunan sahil bölümünün küçük bir kısmında yer alan kumul sistemleri ve bu bölgeyi çevreleyen Karadeniz'e ait deniz ekosisteminin varlığı da dikkate değer bir unsurdur. Ancak, bu sistemler, alan içinde bir ekosistem özelliği taşımamakta; daha ziyade, ekolojik fonksiyonlarıyla koruma alanının ekolojik bütünlüğünü destekleyen temel unsurlar olarak değerlendirilmektedir.[6]
Flora
[değiştir | kaynağı değiştir]Kayın (Fagus orientalis), gürgen (Carpinus betulus), sapsız meşe (Quercus petrae), kayacık (Ostrya carpinifolia) tabiat anıtındaki baskın geniş yapraklı ağaç türleridir. Aynı zamanda alan içerisinde sıklıkla kızılağaç (Alnus glutinosa), ova akçaağacı (Acer campestre), çınar yapraklı akçaağaç (Acer platanoides), karaağaç (Ulmus glabra), ıhlamur (Tilia argentea), kestane (Castanea sativa), defne (Laurus nobilis), karayemiş (Laurocerasus officinalis) ve orman gülü (Rhodendron ponticum) gibi ağaçlara ve çalımsı türlere de rastlanılmaktadır.[6]
Fauna
[değiştir | kaynağı değiştir]Kirpi, yarasa, kaplumbağa, kurbağa, kertenkele, sincap, çakal, tilki, gelincik, kaya sansarı, yaban domuzu, karaca, tavşan ve kurt gibi çeşitli hayvan türleri, tabiat anıtı alanında yaşamaktadır.[6]
Turizm
[değiştir | kaynağı değiştir]Güzelcehisar Bazalt Sütunları, 14.08.2017 tarihinde Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından bir tabiat anıtı ilan edildi.[7] 2020 tarihli bir habere göre, sütunları ziyaret etmek için bölgeye üç yılda 200 bin turist gelmiştir.[8]
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Tabiat anıtına ulaşmak için, Bartın il merkezinden Bartın Limanı istikametinde ayrılan yol kullanılarak batıya doğru yaklaşık 8 km ilerlenmelidir. Ardından, yol üzerindeki güneybatıya yönelen Güzelcehisar yol ayrımından saparak yaklaşık 11 km daha devam edildiğinde anıta varılmaktadır.[7]
Tesisler ve faaliyetler
[değiştir | kaynağı değiştir]Sütunların olduğu bölgede kamp yapılabilmektedir. İki farklı manzara seyir terasında, fotoğraf çekme, etkinliklere katılma ve manzarayı izleme fırsatları sunulmaktadır. Ayrıca, ilkbahar ve sonbahar aylarında kuş gözlemi de yapılabilmektedir. 800 metre uzunluğundaki ahşap yürüyüş yolu, ziyaretçilere yürüyüş yapma olanağı sağlamaktadır.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Türkiye'nin En Önemli Jeolojik Mirasları / Jeositleri Listesi ve Sıralaması" (PDF). Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü. 29 Mart 2024. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ekim 2024.
- ^ Özdemir Öge, Tuba; Özdemir, Firdevs Banu; Öge, Mecit (1 Nisan 2021). "Assessment of environmental radioactivity in soil samples from Bartın Province, Turkey". Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry (İngilizce). 328 (1): 149-162. doi:10.1007/s10967-021-07629-8. ISSN 1588-2780. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2024.
- ^ a b "Zonguldak-Bartın-Kastamonu İlleri Bütünleşik Kıyı Alanları Planı Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD) Kapsam Belirleme Raporu (Taslak)" (PDF). Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü. Nisan 2022. ss. 43-44. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ekim 2024.
- ^ Keskİn, Mehmet; Tüysüz, Okan (2018). "Stratigraphy, petrogenesis and geodynamic setting of Late Cretaceous volcanism on the SW margin of the Black Sea, Turkey". Geological Society, London, Special Publications (İngilizce). 464 (1): 95-130. doi:10.1144/SP464.5. ISSN 0305-8719.
- ^ Cengiz, Canan; Şahin, Şükran; Cengiz, Bülent; Başkır, Mükerrem Bahar; Keçecioğlu Dağlı, Pelin (2021). "Evaluation of the Visitor Understanding of Coastal Geotourism and Geoheritage Potential Based on Sustainable Regional Development in Western Black Sea Region, Turkey". Sustainability (İngilizce). 13 (21): 11812. doi:10.3390/su132111812. ISSN 2071-1050. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2024.
- ^ a b c d "Bartın-Güzelcehisar Bazalt Sutünları Tabiat Anıtı". bolge10.tarimorman.gov.tr. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2024.
- ^ a b c "Doğa Turizmi Web Uygulaması - Güzelcehisar Bazalt Sütunları Tabiat Anıtı". ekotaban.tarimorman.gov.tr. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2024.
- ^ "Bartın'ın 80 milyon yıllık bir doğa harikası: Güzelcehisar Lav Sütunları". www.ntv.com.tr. 21 Temmuz 2020. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2024.