Ihlamur

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Tilia
Tilia tomentosa
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Şube: Spermatophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Malvales
Familya: Malvaceae
Cins: Tilia
L.
Türler
30 tür; metne bakınız
Ihlamur çiçeği

Ihlamur (Tilia), Malvaceae (ebegümecigiller) familyasına bağlı, Kuzey Yarımküre'nin ılıman ve yarı tropik bölgelerinde yetişen ağaç cinsidir.

Morfolojik özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

30'a yakın farklı türü bulunur ve boyları 20 ila 40 m (65 ila 130 ft) yüksekliğe varır. Yaprakları kalp biçiminde, genel olarak asimetrik ve 6 ila 20 cm (2+14 ila 7+34 in)'dir.

Çiçekleri hermafroditik yapıya sahip olduğundan hem dişi hem de erkeği böcekler tarafından polenlenebilir.

Odunları hafif, yumuşak, az parçalı, yoğunluğu 560 kg/m3 olduğundan kereste işlemleri için elverişlidir.

Ekolojik özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Serin, verimli, kireçli toprakları severler. Tabansuyu yüksek, bol humuslu kumlu topraklarda yetiştiği gibi az derin ve kireçli topraklarda da yetişir. Genellikle kayınların toprak isteklerinin andırırlar. Hızlı büyürler. Sürgün verme özellikleri vardır. Gölgeye dayanırlar.

Türkiye'de çoğunlukla Karadeniz, Ege, Marmara Bölgesi ve Antalya çevresinde yetişmekte olup ılıman iklimleri sevmektedir. Bu ağacın üretimi çoğunlukla tohum ile yapılmaktadır.[kaynak belirtilmeli]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Avrupa'da eskiden birçok köyde ıhlamur vardı. Merkezde bulunur buluşma noktası olarak kullanılırdı. Ayrıca burada haber alış verişinde bulunulur, gelinler kendilerini gösterirlerdi. Mayıs başında dans festivalleri bu ağacın altında düzenlenirdi. Bunlarla beraber köy mahkemeleri genelde yine burada kurulurdu. Bu yüzden ıhlamur, mahkeme ağacı ya da mahkeme ıhlamuru olarak da bilinir.[1] Germen ve Slav halklarında ıhlamur kutsal bir ağaçtır.

1000 yaşına kadar yaşayabilen ıhlamurlar görülmüştür. Türkiye'de de 500 yaşını geçmiş çok sayıda ıhlamur ağacı vardır.[1]

Kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kokulu çiçeklerinden dolayı gölge ağacı olarak yetiştirilir.[2] Çiçekleri kurutularak çay olarak tüketilmektedir. Çiçek verdiği dönemlerde, güneşli bir zamanda çiçeklerinin toplanması, çiçeklenmesini artırır. Doğramacılıkta kıymetli olan beyaz ve hafif bir odun verir. Hava kurusu ağırlığı 0,40 gr/cm³'tür. Ihlamur kabuğundaki lifler ip ve kaba dokumalarda kullanılır. Arıcılıkta da önemli bir nektar kaynağıdır. Çiçekleri çay olarak içilir. Çiçek durumları tıbbi olarak kullanılır. Ihlamur çiçeği yatıştırıcı, idrar verici ve balgam söktürücü olarak çay halinde kullanılır. Ihlamur çiçeği banyosunun da yatıştırıcı bir özelliği vardır. Oymacılık ve mobilyacılıkta, oyuncak sanayinde, müzik aletleri yapımında, kâğıt ve kibrit üretiminde kullanılırlar.Tıbbi olarak T.rubra , T.platyphyllos , T.cordata türleri kullanılır.[3]

Taksonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Melezler[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Tilia × moltkei (Tilia americana × T. petiolaris)
  • Tilia × europaea (T. cordata × T. platyphyllos)
  • Tilia × flavescens (T. americana × T. cordata)
  • Tilia × euchlora (T. cordata × T. dasystyla)
  • Tilia × petiolaris (T. tomentosa × T. ?)

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel
Özel
  1. ^ a b Betül Rüveyda AY AK (29 Haziran 2020). "Türkiye'de Yetişen Ihlamur Ağacı Özellikleri ve Türleri". Peyzax Mimarlık Dergisi. 8 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021. 
  2. ^ Keeler, Harriet L. (1900). Our Native Trees and How to Identify Them. New York: Charles Scribner's Sons. ss. 24-31. 
  3. ^ "Ihlamur". atib.ogm.gov.tr. 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023.