Finlandiya-Rusya ilişkileri
 | |
 Finlandiya |
 Rusya |
|---|---|
_22.jpg)
Finlandiya-Rusya ilişkileri, 18. yüzyılın başlarında İsveç ve Rusya arasındaki savaşlardan ve 19. yüzyılın başlarında Napolyon döneminde Finlandiya Büyük Dükalığı'nın Rusya İmparatorluğu içinde planlı bir şekilde kurulması ve ilhakından, Rusya'nın son çarı 1917'de tahttan indirildikten sonra Rusya ve Finlandiya arasındaki kişisel birliğin dağılmasına ve ardından Bolşevik (Sovyet) Rus hükûmetinin desteğiyle modern Finlandiya'nın doğuşuna kadar yüzyıllar boyunca yürütülmüştür. Finlandiya, Sovyet Rusya'nın küçük çaplı katılımıyla kendi iç savaşını yaşadı, daha sonra SSCB tarafından işgal edildi ve iç siyaseti ondan etkilendi. O zamandan beri ilişkiler hem sıcak hem de soğuk bir şekilde ilerledi. Rusya'nın Helsinki'de büyükelçiliği, Turku'da bir başkonsolosluğu ve Lappeenranta ve Mariehamn'da konsoloslukları bulunmaktadır. Finlandiya'nın Moskova'da bir büyükelçiliği,[1] Saint Petersburg'da bir başkonsolosluğu ve konsolosluğun iki şubesi (Murmansk ve Petrozavodsk'ta) bulunmaktadır.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Finlandiya, yüzyıllar boyunca İsveç İmparatorluğu'nun kurucu bir parçasıydı ve Rus İmparatorluğu ile en erken etkileşimlerini bu imparatorluğun himayesinde yaşadı. Rusya Finlandiya'yı birkaç kez işgal etti: Rusya'nın Finlandiya'yı işgal etmesi ve Rus İmparatorluğu'nun 1809'da Finlandiya'yı imparatorluğunun bir parçası yapmak için İsveç'i yenmesidir.[2]
Birinci Dünya Savaşı sırasında Rus İmparatorluğu'nun çöküşü ile Finlandiya, SSCB tarafından "Lenin'in ulusların kendi kaderini tayin etme ilkesi doğrultusunda" bağımsızlığını ilan etme fırsatını yakaladı.[3] Finlandiya İç Savaşı ve Ekim Devrimi'nin ardından Ruslar adeta komünistlerle eş tutulmuş ve komünizme resmi düşmanlık nedeniyle dünya savaşları arasındaki dönemde Fin-Sovyet ilişkileri gergin kalmıştır.
Finlandiya, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği'ne karşı iki savaş yaptı: Kış Savaşı ve Devam Savaşı. Finler bu savaşlar sırasında 89.108 ölü veya kayıp zayiat verdiler[4][5][6] ancak Sovyetler Birliği'ne de ciddi kayıplar verdirdiler: Kış Savaşı[7][8] sırasında 126.875 ila 167.976 arasında ölü veya kayıp, Devam Savaşı sırasında 250.000-305.000 arasında ölü veya kayıp verdirdiler.[8] Finlandiya, büyük şehir Vyborg dahil olmak üzere topraklarının %11'ini Sovyetler Birliği'ne devretti, ancak Sovyetlerin Finlandiya'yı SSCB'ye ilhak etmesini engelledi. İkinci Dünya Savaşı'nın bir parçası olarak savaşan tüm kıta Avrupası ülkeleri arasında işgal edilmeyen tek başkentler Helsinki ve Moskova'ydı.[6]
Soğuk savaş döneminde Finlandiya, başka bir savaşı önlemek ve SSCB'yi yatıştırmak için batı ve doğu blokları arasında bir orta yol bulmaya çalıştı ve hatta önceki sonuçlar SSCB için sakıncalıyken yeni seçimler düzenledi.[9]
Baltık devletlerinin Sovyetler Birliği'nden bağımsızlık peşinde koştuğu 1988-91 döneminde, Finlandiya başlangıçta "Baltık bağımsızlık hareketini alenen desteklemekten kaçındı, ancak pratikte işbirliği yaparak destekledi." Ancak, Rusya'daki başarısız 1991 Ağustos Darbesi'nden sonra Finlandiya, Baltık devletlerini tanıdı ve onlarla diplomatik ilişkileri yeniden kurdu.[10]
2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgali başladıktan sonra AB ülkelerinden biri olan Finlandiya, Rusya'ya yaptırımlar uyguladı ve Rusya, tüm AB ülkelerini "dost olmayan ülkeler" listesine ekledi.[11]
Finlandiya'da casusluk[değiştir | kaynağı değiştir]
Rusya'nın Finlandiya Dışişleri Bakanlığı'ndaki BT ağlarının büyük çapta casusluk yaptığından şüpheleniliyor. Finlandiya ile Avrupa Birliği arasındaki veri trafiğine odaklanan casusluğun dört yıl sürdüğüne inanılıyor. Casusluk 2013 baharında ortaya çıktı ve Ekim 2013 itibarıyla Finlandiya Güvenlik İstihbarat Servisi (Supo) ihlali araştırıyordu.[12]
Ekonomik ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Finlandiya şu anda Rusya'dan çok sayıda mal ve yakıt gibi temel ihtiyaçları ithal ediyor. Rusya, ahşap ürünler gibi büyük miktarda Fin malları ve iletişim teknolojisi gibi hizmetler ithal ediyor.
Finlandiya'nın NATO üyeliği sorunu[değiştir | kaynağı değiştir]
Aralık 2021'de Rusya Dışişleri Bakanlığı Finlandiya ve İsveç'e NATO'ya katılmaktan kaçınmaları için baskı yaptı. Rusya, NATO'nun iki ülkeyi askeri ittifaka katılmaya yönelik ısrarlı davetlerinin, İskandinav bölgesinde istikrarı tehdit edecek önemli siyasi ve askeri sonuçları olacağını iddia ediyor. Ayrıca Rusya, Finlandiya'nın NATO'ya dahil edilmesini Rusya'nın ulusal güvenliğine bir tehdit olarak görüyor, çünkü ülke NATO'ya katılırsa ABD muhtemelen Finlandiya'da askeri teçhizat konuşlandırabilecek.[13]
Ancak 1 Ocak 2022'de Finlandiya cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, Finlandiya hükûmetinin NATO üyeliğine başvurma hakkını saklı tuttuğunu belirterek Finlandiya egemenliğini yeniden ilan etti. Ayrıca Niinistö, Rus taleplerinin "Avrupa güvenlik düzenini" tehdit ettiğini söyledi. Ek olarak, Finlandiya dahil bazı AB üye devletlerinin egemenliğinin ve güvenliğinin korunması için transatlantik işbirliğinin gerekli olduğuna inandığını belirtti.[14] 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı istila etmesinin ardından Finlandiya halkı arasında NATO üyeliğine destek arttı.[15][16]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Site of Embassy of Finland in Russia". 5 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022.
- ^ Wuorinen, John H. "Appendix A: Alexander I's Act of Assurance, Porvoo Diet, March, 1809, and Decree of April 4, 1809." in A History of Finland (Columbia University Press, 1965) pp. 483-484.
- ^ Jutikkala, Eino and Pirinen, Kauko. A History of Finland. Dorset Press, 1988 p. 216. 0880292601
- ^ Kurenmaa and Lentilä (2005), p. 1152
- ^ Kinnunen, Tiina; Kivimäki, Ville (1 Ocak 2012). Finland in World War II. BRILL. ISBN 978-90-04-20894-0.
- ^ a b Karvinen, Kristo (Ocak 2017). "Book Review: Finland At War: The Continuation and Lapland Wars 1941–45 by Vesa Nenye, Peter Munter, Toni Wirtanen, and Chris Birks". War in History. 24 (1): 125-127. doi:10.1177/0968344516679751i. ISSN 0968-3445.
- ^ Krivosheyev (1997), pp. 77–78
- ^ a b Petrov (2013)
- ^ Jutikkala, Eino and Pirinen, Kauko. A History of Finland. Dorset Press, 1988 p. 252. 0880292601
- ^ Ritvanen (12 Haziran 2020). "The change in Finnish Baltic policy as a turning point in Finnish-Soviet relations. Finland, Baltic independence and the end of the Soviet Union 1988-1991". Scandinavian Journal of History: 1-20. doi:10.1080/03468755.2020.1765861. ISSN 0346-8755.
- ^ Lee (8 Mart 2020). "Here are the nations on Russia's 'unfriendly countries' list". CTV News. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022.
- ^ MTV3: Large-scale network spying uncovered at MFA 16 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. YLE 31.10.2013
- ^ "Russia warns NATO against inclusion of Finland, Sweden". WION (İngilizce). 26 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2022.
- ^ MacDiarmid (1 Ocak 2022). "Finland says it could join Nato despite Russian pressure". The Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2022.
- ^ Kauranen (3 Mart 2022). "Finns warm to NATO in alarmed reaction to Russian invasion of Ukraine". Reuters (İngilizce). 11 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
- ^ "Ylen kysely: Nato-jäsenyyden kannatus vahvistuu – 62 prosenttia haluaa nyt Natoon". Yle Uutiset (Fince). 14 Mart 2022. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
