Polonya-Rusya ilişkileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Polanya-Rusya ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Poland ve Russia

Polonya
Rusya

Polonya-Rusya ilişkileri, Polonya Krallığı ve Kiev Knezliği ve daha sonra Moskova Knezliği'nin sınır bölgelerinin kontrolü için mücadele edildiği Orta Çağ döneminin sonlarına kadar uzanan uzun ve genellikle çalkantılı bir tarihe sahiptir. Yüzyıllar boyunca, Polonya'nın bir zamanlar Moskova'yı işgal ettiği ve daha sonra Rusya'nın 19. ve 20. yüzyılda Polonya'nın çoğunu kontrol ettiği ve ilişkilere zarar veren birkaç Polonya-Rus Savaşı yaşandı. Polonya-Rus ilişkileri, 1989-1993 komünizmin çöküşünün ardından yeni bir aşamaya girdi. O zamandan beri, Polonya-Rus ilişkilerinde zaman zaman hem iyileşme hem de bozulma görüldü. 2013 BBC Dünya Servisi anketine göre, Polonyalıların %19'u Rusya'nın etkisini olumlu, %49'u ise olumsuz düşünüyor.

Bununla birlikte, Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesinden bu yana, Polonyalıların %60-80'inden fazlası, Rusya'nın Kaliningrad Oblastı'nda kontrolü elinde bulundurduğu gerçeği göz önüne alındığında, Rusya ile gelecekteki çatışmalardan endişe duyuyor.[1]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Polonya ve Eski Rusya[değiştir | kaynağı değiştir]

Rus-Polonya tarihinde bilinen en eski olaylardan biri, Kiev Büyük Prensi Vladimir Svyatoslavich'in Polonya Dükalığı'ndan Cherven Şehirlerini ele geçirdiği 981 yılına dayanmaktadır. O zamana kadar ikisi arasındaki ilişki, ikisi arasında ciddi bir savaş olmadığı için çoğunlukla yakın ve samimiydi.

966'da Rusya, Ukrayna ve Belarus'un atası Kiev Knezliği Konstantinopolis tarafından Hristiyanlaştırılırken Polonya'da Hristiyanlaştı. 1054'te, iç Hristiyan bölünmesi, Kilise'yi Polonyalıları Doğu Slavlarından ayıran Katolik ve Ortodoks şubelerine resmen ayırdı.

Sovyetler Birliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Polanya-Sovyetler Birliği ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Poland ve Soviet Union

Polonya
Sovyetler Birliği

Polonya'nın Rus yönetimine karşı milliyetçi muhalefeti 19. yüzyıl boyunca devam etti veRomanov hanedanının Rus Devrimi'nde yıkılmasından sonra Alman İmparatorluğu, Vladimir Lenin'in yeni Bolşevik rejimini, Rus Polonya'sının çoğunu bir Alman bağımlı devleti olarak teslim eden Brest-Litovsk Antlaşması'nı imzalamaya zorladı.[2][3] Almanya'nın düşüşünden sonra 1918'de bağımsızlığını yeniden kazandıktan hemen sonra, Polonya yeni Bolşevik Rusya ile bir savaşla karşı karşıya kaldı ve Polonya-Sovyet Savaşı sonunda Polonya zaferiyle sonuçlandı ve Lenin'in Komünizmi yaymak için Kızıl Ordusu'yu Batı'ya gönderme planlarını bozdu.[4] Ancak Polonya, Sovyetler Birliği'ne Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri olarak dahil edilen Ukrayna, Beyaz Rusya ve Litvanya gibi Sovyet işgali altındaki toprakları ilhak etme amaçlarında başarısız oldu.[5]

Önümüzdeki yirmi yıl boyunca Polonya, Sovyetler Birliği ve hem Weimar Cumhuriyeti hem de Üçüncü Reich altında Almanya ile birlikte, I. Dünya Savaşı sırasında Müttefik Güçler tarafından Almanya ve Rusya pahasına yaratılan siyasi olarak gayri meşru bir devlet olarak görüldü.[6][7] İki savaş arası dönemde Joseph Stalin, koordineli bir Polonya-Japon iki cepheli istiladan korktu. Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin çok sayıda sakini de Birinci Beş Yıllık Plan'ın kolektifleştirme politikalarını ve Holodomor'u protesto etmek için sınırı geçerek Polonya'ya kaçtı.[7] Sovyetler Birliği, Polonya Komünist Partisi, Batı Beyaz Rusya Komünist Partisi ve Batı Ukrayna Komünist Partisi'nin yıkıcı faaliyetlerini destekledi. Polonya da Sovyet yönetimine karşı isyanı teşvik etmek için sınırın ötesine gizli ajanlar gönderdi ve bu da Stalin'in Sovyetler Birliği'ndeki Polonyalıları milliyetçi muhalif ve terörist gruplarla ilişkilendirmeye başlamasına neden oldu. NKVD, Polonya Harekâtı sırasında 111.091 Polonyalıyı öldürdü ve birçok aileyi Kazakistan'a sürdü. Polonya işgali ve dış casusluk korkuları, 1930'larda Büyük Temizlik'in genel iç baskısını da haklı çıkardı. Bununla birlikte, SSCB ve Polonya, 1932'de resmi bir Saldırmazlık Paktı imzaladı.[7]

Sonunda Nazi Almanyası ile yapılan gizli bir anlaşma, Almanya ve Sovyetler Birliği'nin 1939'da İkinci Cumhuriyet'i başarılı bir şekilde işgal etmesine ve yok etmesine izin verdi.[4] Çoğunlukla Semyon Timoşenko komutasındaki Ukrayna Kızıl Ordu birimleri tarafından yürütülen Polonya'nın Sovyet işgali, Sovyetler Birliği'nin Doğu Polonya'nın çoğunu Ukrayna ve Beyaz Rusya'ya ilhak etmesine izin verdi.[8] Sovyetler Birliği tarafından yakalanan Polonya Silahlı Kuvvetleri subaylarının çoğu öldürüldü, birçok asker Gulag sisteminde tutuldu.[7] Sonraki yıllarda Polonya vatandaşlarına yönelik Sovyet baskısı, özellikle 1940'ta 20.000'den fazla Polonyalı subayın Katyn katliamı olarak bilinen vahşi toplu katliamı ve ardından 50 yıl boyunca Sovyet inkârı, Polonya-Rusya ilişkileri üzerinde kalıcı yankıları olan ek olaylar haline geldi.[4][9] Bununla birlikte, Polonya ve Sovyetler Birliği, Sovyetler Birliği'nin Alman işgalinden sonra ismen müttefik oldular. 1944'te Polonya İç Ordusu, başkentlerinin ayaklanmasını, Kızıl Ordu ve Birinci Polonya Ordusu'nun şehrin doğu banliyölerindeki Lublin-Brest Taarruzu ve Alman kuvvetlerinin geri çekilmesiyle aynı zamana denk gelecek şekilde ayarladı. Ancak Kızıl Ordu şehir sınırlarında durdu ve orada birkaç hafta hareketsiz kaldı. Ayrıca Sovyetler Birliği, Batı Müttefiklerinin birkaç hafta boyunca yakındaki havaalanlarını Varşova'ya havadan yardım için kullanmalarına izin vermedi. Bu, Alman kuvvetlerinin Polonya direnişini yenerek ve 150.000 ila 200.000 arasında sivil ölümüne neden olurken şehri yeniden gruplandırmasına ve yıkmasına izin verdi. Polonya'nın başkentinin özgürleştirildiği trajik koşullar, Polonya-Rusya ilişkilerini daha da gerginleştirdi.

Konstantin Rokossovsky, Polonya kökenli Sovyet Mareşali ve Polonya Savunma Bakanı, 1949'dan 1956'da görevden alınmasına kadar.

Şubat 1945'teki Yalta Konferansında, Joseph Stalin batılı müttefikleri Franklin Roosevelt ve Winston Churchill'i Polonya'da bir oldubittiyi kabul ettirdi. Silahlı kuvvetleri ülkeyi işgal ediyordu ve ajanları komünistler ülkenin yönetimini kontrol ediyorlardı. Sovyetler Birliği, Polonya'nın Nazi Almanyası ile işgaline ve bölünmesine katıldıktan sonra, 1939 ve 1941 yılları arasında işgal ettiği Polonya nüfusunun toplu olarak sınır dışı edilmesi de dahil olmak üzere, doğu Polonya'daki toprakları birleştirme sürecindeydi. Stalin, Polonya'nın yeni hükûmetinin Polonya'yı komünistler tarafından kontrol edilen bir Sovyet kukla devleti yapma aracı olacağına kararlıydı. 1943'te Londra'da sürgündeki Polonya hükümetiyle ilişkilerini kesmişti, ancak Roosevelt ve Churchill'i yatıştırmak için Yalta'da bir koalisyon hükümetinin kurulacağına karar verdi. Sovyetler Birliği, Polonya'nın 2-3 milyon Polonya vatandaşının sürgün edildiği eski Doğu Polonya'nın, 9 milyon Alman'ı barındıran Oder ve Lusatian Neisse nehirlerinin doğusundaki Alman toprakları tarafından kaybedilmesiyle telafi edilmesi için Polonya taleplerini destekledi. Stalin, Almanların Alman kapitülasyonundan sonra evlerine dönmesini önlemek için, yeni sınır için uluslararası rıza olmamasına rağmen, Polonyalı yetkililerin Oder-Neisse hattını sınır olarak kullanmalarına izin verdi.[10]

Birçok Polonyalı öldürüldü (örneğin, Augustów toplaması sırasında) veya Sovyetler Birliği'ne sürüldü. Joseph Stalin, kendisine bağlı komünist, Sovyet müttefiki Polonya devleti olan Polonya Halk Cumhuriyeti'ni yaratmaya karar verdi.[4] Böylece Polonya, Polonya Halk Cumhuriyeti olarak Doğu Bloku'nun bir parçası oldu. Sovyetler Birliği'nin hem iç hem de dış ilişkiler üzerinde büyük etkisi vardı ve Kızıl Ordu kuvvetleri Polonya'da konuşlandırıldı (1945: 500.000; 1955'e kadar: 120.000 ila 150.000; 1989'a kadar: 40.000).[11] 1945'te Sovyet generalleri ve danışmanları, Polonya Silahlı Kuvvetlerinin subay kadrosunun %80'ini oluşturuyordu. Komünistler bu yeni hükûmette kilit mevkilerin çoğunluğunu ellerinde tuttular ve Sovyet desteğiyle kısa sürede tüm seçimlerde hile yaparak ülkenin neredeyse tam kontrolünü ele geçirdiler. Polonya Sosyalist Partisi ile Polonya İşçi Partisi arasındaki Sovyet yanlısı bir koalisyon, 1947'deki hileli Polonya yasama seçimlerinden sonra ülkenin kontrolünü ele geçirdi.[12] Muhaliflerinin çoğu ülkeyi terk etmeye karar verdi ve diğerleri aşamalı mahkemelere çıkarıldı ve uzun yıllar hapis veya idam cezasına çarptırıldı. 1947'de iktidardaki Polonya İşçi Partisi, Sovyet Kominform'a katılarak Doğu Bloku'na girmeye başladı ve Polonya hükûmetinin Sovyet egemenliğini artırdı.[13]

Polonya Halk Cumhuriyeti üzerindeki Sovyet kontrolü, Stalin'in ölümü ve Gomulka'nın Çözülmesinden sonra azaldı ve 1989 sonlarında Polonya'daki komünist hükümetin düşmesinden sonra tamamen sona erdi, ancak Sovyet-Rus Kuzey Kuvvetler Grubu 1993 yılına kadar Polonya topraklarından ayrılmadı. Devam eden Sovyet askeri varlığı, Sovyetler Birliği'nin Polonya siyasetini yoğun bir şekilde etkilemesine izin verdi. Polonya Halk Ordusu, Varşova Paktı aracılığıyla Sovyetler Birliği tarafından yönetildi ve Polonya, Çekoslovakya'daki Prag Baharı reformlarını bastırmak için 1968 Varşova Paktı'nın Çekoslovakya işgaline katıldı.[14] Sovyet Politbürosu, 1970'lerin sonlarında Polonya'da siyasi muhalefetin yükselişini ve 1980 Lenin Tersanesi grevinden sonra komünizm karşıtı Dayanışma sendikasının yükselişini yakından izledi.[15] Sovyet devlet gazetesi Pravda, Polonya hükûmeti ile Dayanışma arasındaki Gdańsk Anlaşmasını, Prag Baharı sırasında Alexander Dubček hükûmetinin devlet medyasında yer almasına benzer şekilde kınadı.[16] Ardından, iktidardaki Polonya Birleşik İşçi Partisi'ne ve Wojciech Jaruzelski hükûmetine sıkıyönetim ilan etmesi için baskı yaptı.[17] Polonya'daki Sovyet etkisi nihayet Polonya'da serbest seçimleri garanti eden 1989 Yuvarlak Masa Anlaşması'nın yapılması, Doğu Bloku'ndaki Sovyet destekli Komünist hükûmetlere karşı 1989 Devrimleri'nin gerçekleşmesi ve nihayet Varşova Paktı'nın resmi olarak feshedilmesiyle sona erdi.[18]

Komünizm sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

2002 yılında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Polonya Başbakanı Leszek Miller

Modern Polonya-Rus ilişkileri komünizmin çöküşüyle başlar - 1989'da Polonya'da (Dayanışma ve Polonya Yuvarlak Masa Anlaşması) ve 1991'de Rusya'da (Sovyetler Birliği'nin dağılması). 1989 seçimlerinden sonra yeni bir demokratik hükûmetle Polonya tam egemenliğini geri kazandı[4] ve Sovyetler Birliği yerini Rusya Federasyonu da dahil olmak üzere 15 yeni bağımsız devlet aldı. Modern Polonya ve Rusya arasındaki ilişkiler sürekli iniş ve çıkışlardan muzdarip.[9] Polonya'nın Rusya'nın etki alanından uzaklaşması (NATO ve Avrupa Birliği'ne katılması)[4][19] ve Sovyet sonrası devletlerle önemli ilişkiler kurmak da dahil olmak üzere bağımsız bir siyaset izlemesi;[19] örneğin, Polonya Ukrayna'nın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkeydi ve Ukrayna'da 2004'te Rusya yanlısı başkan adayı Viktor Yanukoviç'e karşı demokrasi yanlısı Turuncu Devrim'e destek verdi ve bu Polonya-Rusya ilişkilerinde geçici bir krize yol açtı.[19]

Bazen, Polonyalı politikacıların Rusya'nın '39 işgali, Katyn katliamı (birçok Polonya vatandaşı ve politikacının soykırım olarak gördüğü, ancak Rus yetkililer soykırımdan ziyade savaş suçu olarak adlandırıyorlar) için özür dilemesi konusunu gündeme getirmesi gibi, huzursuz tarihsel olayların ve yıldönümlerinin hatırlanması nedeniyle ilişkiler daha da kötüleşiyor.[9][19] Sovyet işgalinin ardından gelen on yıllar için;[19] buna karşılık Ruslar, Polonyalıların Nazi işgalinden kurtuluş için şükran duymadıklarını eleştiriyor.[9] 1990'larda, Polonya hükûmeti ve sivil kurumlar tarafından Çeçen ayrılıkçı hareketinin üyelerine verilen yardım, Rus makamları tarafından eleştiriyle karşılandı.[20] 1930'ların başında Sovyetler Birliği ve Nazi Almanyası ile saldırmazlık paktları imzalayan Polonya'nın, Münih Anlaşması'ndan sonra Çekoslovakya'nın bölünmesinde rol oynadığına ve bu anlaşmanın ardından Rusya Federasyonu'na karşı savaşmama paktları imzalayan Polonya'nın 2009'da Rus hükümeti ve devlet medyasında çıkan iddialar üzerine tartışmalar yaşanmıştı. Nazi Almanyası, Japonya İmparatorluğu ve İkinci Polonya Cumhuriyeti, İkinci Dünya Savaşı'ndan önce Sovyetler Birliği'ne karşı ittifak kurmuş veya müttefik olmayı amaçlamıştı.[21][22][23] Bu iddialar, Polonyalı politikacılar ve diplomatlar tarafından tarihi bir revizyon girişimi olarak kınandı.[24][25][26]

Son Polonya-Rusya ilişkilerinde önemli olan diğer konular arasında Rus vatandaşları için vizelerin belirlenmesi,[9] NATO'nun Polonya'da bir füzesavar sahası kurma planları,[27] Kuzey Akım boru hattı[19][27] (Petrolün yüzde 90'ından fazlasını ve gazın yüzde 60'ını Rusya'dan ithal eden Polonya,[28] boru hattını zayıflatmakla tehdit ettiği enerji güvenliği konusunda endişe duymaya devam ediyor.), Polonya'nın AB-Rusya ilişkileri üzerindeki etkisi[19][27] ve çeşitli ekonomik sorunlar (örneğin, Polonya gıda ithalatına yönelik Rusya yasağı).[27][28] Sovyetler Birliği'nin dağılmasından, Litvanya, Ukrayna ve Beyaz Rusya'nın bağımsızlığını kazanmasından bu yana, Polonya-Rusya sınırının yerini çoğunlukla ilgili ülkelerle sınırlar aldı, ancak Polonya ile Kaliningrad Oblastı arasında hala 210 km'lik bir sınır var.[29]

2010 uçak kazası[değiştir | kaynağı değiştir]

Dmitry Medvedev ve ardından Polonya Başbakanı Donald Tusk, 6 Aralık 2010

BBC News, 2010 Polonya Hava Kuvvetleri Tu-154 kazasının ana etkilerinden birinin Rusya-Polonya ilişkileri üzerindeki etkisi olacağını bildirdi.[30] Kazayla ilgili soruşturmanın şeffaf olmamasının Polonya'da Rusya'ya yönelik şüpheleri artıracağı düşünülüyordu.[30] Wall Street Journal, Başbakan Vladimir Putin ve Donald Tusk'ın Katyn hakkında kazanın eşiğinde yaptığı ortak açıklamanın sonucunun ve sonrasında Rusya'nın tepkisinin iki ülkeyi birleştirdiğini ve yüzyıllarca süren rekabetin yeni bir başlangıç için eşsiz bir fırsat sunduğunu belirtiyor.[31]

2011 diyalog merkezleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusya Devlet Başkanı Dmitry Medvedev ve Polonya Devlet Başkanı Bronislaw Komorowski, Katyn katliamı anıt kompleksine çelenk bırakırken, 11 Nisan 2011

Devlet Başkanı Medvedev'in Aralık 2010'daki Polonya ziyareti sırasında paralel Polonya ve Rus diyalog merkezlerinin oluşturulmasına karar verildi.[32] Polonya Polonya-Rus Diyalog ve Anlayış Merkezi, her iki ülkeden gençlerin işbirliğini desteklemektedir.

Rusya, Polonya Merkezi ile tam olarak işbirliği yapmayan Rus-Polonya Diyalog ve Anlayış Merkezi[33] adlı paralel bir vakıf kurdu. Direktörü Juri Bondarenko, Rusya-Polonya ilişkileri hakkında tartışmalı görüşler sunuyor.[34] Vakıf, Polonyalı öğrenciler için Rusya'nın ilhak ettiği Kırım'a[35] bu ziyaretin Polonya yasalarını çiğnediğinin farkında olarak bir gezi düzenledi.[36]

2014 uçak vuruşu[değiştir | kaynağı değiştir]

Malezya Havayolları Uçuş 17'nin Doğu Ukrayna'da ayrılıkçı Donetsk Halk Cumhuriyeti'nce Temmuz 2014'te vurulmasının ardından, Polonya hükûmeti 24 Temmuz'da 2015 için planlanan "Rusya'da Polonya Yılı" ve "Polonya'da Rus Yılı"nı iptal etti.[37][38]

Ukrayna devrimi sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Polonya, Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesinin ve ardından doğu Ukrayna'daki Rus yanlısı ayrılıkçılara desteğinin ardından, Polonya'ya NATO askeri varlıklarının ek kalıcı olarak konuşlandırılmasını defalarca talep etti.[39] Polonya, bu olaylara yanıt olarak AB'nin Rusya'ya karşı daha sert yaptırımlarının sadık bir destekçisi oldu. Polonya'nın yeni Ukrayna hükümetine verdiği desteği sürdürmesi ve Rusya'nın müdahalesini eleştirmesi Rusya'yı kızdırdı ve iki ülke arasındaki gerilimi artırdı. 30 Temmuz 2014'te Rusya, Ukrayna'nın yaptırım savaşı sırasında Polonya meyve ve sebze ithalatını yasakladı. Rusya'nın gıda hijyeni yetkilileri, ithalatın kabul edilemez düzeyde pestisit kalıntısı ve nitrat içerdiğini söyledi. Rusya, Polonya'nın elma için en büyük pazarı. Hareket, AB'nin Rusya'ya Ukrayna üzerinden uyguladığı yaptırımları takip ediyor.[40]

2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgali başladıktan sonra AB ülkelerinden biri olan Polonya, Rusya'ya yaptırımlar uyguladı ve Rusya, tüm AB ülkelerini "dost olmayan ülkeler" listesine ekledi.[41]

Tarihsel revizyonizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Hem Polonya hem de Rusya, tarihsel revizyonizmleri nedeniyle birbirlerini suçladılar. Moskova'nın, ünlü bir Sobibor imha kampının bulunduğu Sobibór'daki bir II. Dünya Savaşı müzesini yenilemek için uluslararası bir çabaya katılmasına izin verilmedikten sonra Rusya, Polonya'yı, özellikle 2017'de, Polonya için II. Dünya Savaşı'nda ölen Sovyet Kızıl Ordu askerlerini onurlandırmadığı için defalarca suçladı.[42] Bu arada Polonya da Rusya'yı sınırsız tarihsel çarpıklığıyla suçluyor, bilhassa Putin'in Nazilerle Sovyet savaş suçları karşılaştırmasını ceza olarak kullanan bir yasa tasarısını imzaladığı 2014 yılına kadar; Polonyalılara da Sovyetler tarafından acımasızca davranıldığı için; Rusya'nın tarihsel revizyonizmi Polonyalı Andrzej Duda'yı Nazi savaş suçu yasaları üzerinde etkilemiş olsa da[43] Polonya ayrıca Rusya'nın siyasi ve tarihsel revizyonizminin Polonya'yı riske atabileceğinden endişe ediyor.[44]

2017'den sonra, Polonya Hukuk ve Adalet (PiS) hükûmeti Polonya'daki Sovyet Savaş Anıtlarının çoğunu yok etti.[45][46]

Polonya-Rusya gaz anlaşmazlıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

Polonya'nın önümüzdeki yıllarda enerjisinin Rusya'dan tamamen bağımsız hale getirilme planlarının bir parçası olarak, devlet kontrolündeki petrol ve gaz şirketi PGNiG'nin başkanı Piotr Wozniak Şubat 2019'da şunları söyledi: "Şirketin stratejisi sadece Doğulu tedarikçileri ve özellikle Gazprom'u unutmak."[47] 2020'de Stockholm Tahkim Mahkemesi, PGNiG'nin Gazprom ile petrol fiyatlarına bağlı uzun vadeli sözleşme gaz fiyatının, PGNiG'nin sözleşme kapsamında bir fiyat incelemesi talep ettiği 1 Kasım 2014 tarihli Batı Avrupa gaz piyasası fiyatına yaklaşık olarak değiştirilmesi gerektiğine karar verdi. Gazprom, PGNiG'ye yaklaşık 1,5 milyar dolar geri ödemek zorunda kaldı. 1996 Yamal boru hattı ile ilgili sözleşme, 2022'de sona erene kadar yıllık minimum 8,7 milyar metreküp olmak üzere yılda 10,2 milyar metreküp gaz için geçerlidir.[48][49] 2021 küresel enerji krizinin ardından PGNiG, 28 Ekim 2021'de ek bir fiyat inceleme talebinde bulundu. PGNiG, doğal gaz fiyatlarındaki son zamanlardaki olağanüstü artışların "Yamal Sözleşmesi kapsamında gaz satın aldığımız fiyat koşullarını yeniden müzakere etmek için bir temel oluşturduğunu" belirtti.[50][51]

2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgali[değiştir | kaynağı değiştir]

Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali öncesinde, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Rus İmparatorluğu'nu yeniden inşa etmeye çalıştığı konusunda uyardı ve Avrupa'yı birleşmeye ve Putin'in hayallerini gerçekleştirmesini engellemeye çağırdı.[52] 22 Şubat'ta, Putin'in Ukrayna'nın Donetsk ve Luhansk bölgelerinin bağımsızlığını tanımasının ardından, Başbakan Morawiecki eylemi "Ukrayna'ya karşı bir saldırganlık eylemi" olarak[53] ve Polonyalı liderler Avrupalı güçleri Rusya'ya karşı güçlü mali yaptırımlar uygulamaya çağırdılar. Morawiecki, Almanya'nın Rusya'dan gelen Kuzey Akım 2 doğalgaz boru hattını "zararlı ve tehlikeli" olarak nitelendirdi.[54]

24 Şubat'ta Rus istilası başladıktan sonra Morawiecki, "Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik canice saldırganlığına derhal yanıt vermeliyiz Avrupa ve özgür dünya Putin'i durdurmalıdır." dedi.[55]

26 Şubat'ta Polonya Futbol Federasyonu, Moskova'daki Rus takımına karşı planlanan 24 Mart Dünya Kupası eleme maçına katılmayacağını açıkladı.[56]

Polonya'da Rus istihbarat ve nüfuz operasyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

Tartışmalı bir Rus sosyolog ve filozof Aleksandr Dugin'in 1997 tarihli Jeopolitik Temeller ders kitabı, diğer şeylerin yanı sıra Avrasyacılık üzerinde durmaktadır ve Dugin'in planları dahilinde Polonya (ve Letonya ve Litvanya) Avrasya-Rus etki alanı içinde "özel bir statüye" sahip olacaktır.[57] 1996 yılında Polonya Başbakanı Józef Oleksy, Rus Dış İstihbarat Teşkilatı ajanı Vladimir Alganov ile olan bağlantıları nedeniyle istifa etti.[58] 2004'te Polonya istihbaratı Vladimir Alganov'un üst düzey Polonyalı politikacılara rüşvet vermekten bahsettiğini kaydetti.[59][60]

Rus askeri tatbikatları Polonya'ya saldırı düzenledi. Eylül 2009'da Zapad Tatbikatı, Polonya'ya karşı simüle edilmiş bir nükleer saldırı, Belarus'taki Polonyalı azınlığın ayaklanmasının bastırılması ve saldırgan nitelikte birçok operasyon gerçekleştirdi.[61]

Yerleşik diplomatik misyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Polonya Büyükelçiliği Moskova
    Polonya Büyükelçiliği Moskova
  • Polonya'nın Irkutsk Başkonsolosluğu
    Polonya'nın Irkutsk Başkonsolosluğu
  • Polonya'nın Kaliningrad Başkonsolosluğu
    Polonya'nın Kaliningrad Başkonsolosluğu
  • Petersburg'daki Polonya Başkonsolosluğu
    Petersburg'daki Polonya Başkonsolosluğu
  • Rusya'nın Varşova Büyükelçiliği
    Rusya'nın Varşova Büyükelçiliği
  • Rusya'nın Gdansk Başkonsolosluğu
    Rusya'nın Gdansk Başkonsolosluğu
  • Rusya'nın Krakov Başkonsolosluğu
    Rusya'nın Krakov Başkonsolosluğu
  • Poznan'daki Rusya Başkonsolosluğu
    Poznan'daki Rusya Başkonsolosluğu

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Dąbrowski, Stanislaw. "Riga Barış Antlaşması." Polonya İncelemesi (1960) 5#1: 3-34. İnternet üzerinden 29 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Dabrowski, Patrice M. "Rus-Polonya İlişkileri Yeniden Ziyaret Edildi veya Çarlık Yönetimi Altında 'İhanet'in ABC'si", Kritika: Rus ve Avrasya Tarihinde Keşifler – Cilt 4, Sayı 1, Kış 2003, s. 177-199 ilham perisi 2 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Goldman, Minton F., "Polonya-Rus ilişkileri ve 2004 Ukrayna başkanlık seçimleri", East European Quarterly, 22 Aralık 2006
  • Halecki, Oscar. "Polonya-Rus İlişkileri: Dünü ve Bugünü", The Review of Politics, Cilt. 5, No. 3 (Temmuz 1943), s. 322–338, JSTOR
  • Harding, Luke, The Guardian . 1 Eylül 2009 [1] 30 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Klatt, Malgorzata. "Polonya ve Doğu komşuları: Dış politika ilkeleri." Çağdaş Avrupa Araştırmaları Dergisi 7.1 (2011): 61–76. internet üzerinden 3 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Kuźniar, R. ed. Polonya'nın Güvenlik Politikası 1989-2000 (Varşova: Scholar Publishing House, 2001).
  • Kongre Kütüphanesi, 1990'ların başında Polonya-Sovyet ilişkileri üzerine 3 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Mastny, Vojtech. "Polonya'nın 1980-1981'de Sovyetler tarafından işgal edilmemesi ve Soğuk Savaş'ın Sonu." Avrupa-Asya Çalışmaları 1999 51(2): 189-211. internet üzerinden 29 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Materski, Wojciech. "Sovyet Dış Politikasında İkinci Polonya Cumhuriyeti (1918-1939)." Polonya İncelemesi 45.3 (2000): 331–345. internet üzerinden 29 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Ochmann, Cornelius, Alexey Ignatiev, Petr Shopin, "Polonya-Rus İlişkileri", Koszalin Karşılaştırmalı Avrupa Çalışmaları Enstitüsü, çalışma kağıdı
  • Ouimet, Matthew J. "Ulusal Çıkar ve Polonya'da Sovyet Müdahalesi Sorunu, 1980-1981: 'Brezhnev Doktrini'nin Çöküşünü Yorumlamak." Slavonik ve Doğu Avrupa İncelemesi 2000 78(4): 710-734. ISSN 0037-6795.
  • Unge ve diğerleri., Doğu Boyutu Bağlamında Polonya-Rus İlişkileri[ölü/kırık bağlantı][ <span title="Dead link tagged March 2018">kalıcı ölü bağlantı</span> ]
  • Zięba, Ryszard. Polonya'nın Dış ve Güvenlik Politikası Springer, 2020) çevrimiçi 10 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Lubecki, J. "Ayının Gölgesinde: Polonya-Rusya İlişkileri 1999–2005" Midwest Siyaset Bilimi Derneği'nin yıllık toplantısında sunulan bildiri, Palmer House Hilton, Chicago, Illinois. 8 Mayıs 2008 allacademic

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Samuel Osborne. "Russia could invade Poland 'overnight'" – The Independent
  2. ^ "Treaty of Brest Litovsk". Seventeen Moments in Soviet History (İngilizce). 17 Haziran 2015. 3 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  3. ^ A people's tragedy : the Russian Revolution, 1891-1924. Londra: Pimlico. 1997. ISBN 0-7126-7327-X. OCLC 37648457. 
  4. ^ a b c d e f Andrzej Nowak, The Russo-Polish Historical Confrontation 28 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sarmatian Review, January 1997 Issue
  5. ^ Bloodlands: Europa mellem Hitler og Stalin. 1. E-bogsudgave. Peter Dürrfeld. Jyllands-Posten. 2011. ISBN 978-87-400-0302-4. OCLC 857892148. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  6. ^ All hell let loose : the world at war 1939-45. Londra: HarperPress. 2011. ISBN 978-0-00-733809-2. OCLC 752772437. 
  7. ^ a b c d Bloodlands : Europe between Hitler and Stalin. New York: Basic Books. 2010. ISBN 978-0-465-02290-8. OCLC 688506397. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  8. ^ "Soviet Territorial Annexations". Seventeen Moments in Soviet History (İngilizce). 18 Haziran 2015. 21 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  9. ^ a b c d e Peter Cheremushkin, "Russian-Polish relations: A long way from stereotype to reconciliation" 3 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Intermarium, vol. 5, no. 3. (2003), School of International and Public Affairs, Columbia University
  10. ^ Eberhardt (2015). "The Oder-Neisse Line as Poland's Western Border: As Postulated and made a reality". Geographia Polonica. 88 (1): 77-105. doi:10.7163/GPol.0007. 
  11. ^ Rao, B. V. (2006), History of Modern Europe Ad 1789-2002: A.D. 1789-2002, Sterling Publishers Pvt. Ltd.
  12. ^ "Cold War". Seventeen Moments in Soviet History (İngilizce). 19 Haziran 2015. 22 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  13. ^ "Cominform and the Soviet Bloc". Seventeen Moments in Soviet History (İngilizce). 19 Haziran 2015. 12 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  14. ^ "Milestones: 1961–1968 - Office of the Historian". history.state.gov. 9 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  15. ^ "Solidarity in Poland". Seventeen Moments in Soviet History (İngilizce). 22 Haziran 2015. 22 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  16. ^ "Soviet Evaluation of Polish Solidarity Crisis". Seventeen Moments in Soviet History (İngilizce). 2 Eylül 2015. 23 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  17. ^ "Soviet Letter to the Polish United Workers' Party". Seventeen Moments in Soviet History (İngilizce). 2 Eylül 2015. 23 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  18. ^ "Warsaw Pact Dissolves". Seventeen Moments in Soviet History (İngilizce). 22 Haziran 2015. 21 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  19. ^ a b c d e f g Richard Bernstein, After Centuries of Enmity, Relations Between Poland and Russia Are as Bad as Ever 21 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, 3 July 2005.
  20. ^ The Garden Times, Associated Press, "Information center a thorn in Polish-Russian relations" 29 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 31 May 1995.
  21. ^ Traynor, I. (3 Eylül 2009). "Remembrance of things past puts Russia at odds". Brisbane Times. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  22. ^ "Russian Premier Calls Nazi-Soviet Pact Immoral". The New York Times. 31 Ağustos 2009. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  23. ^ "Vladimir Putin Brings Judo Tactics To Poland". Radio Free Europe/Radio Liberty. 7 Eylül 2009. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  24. ^ "Russian TV accuses Poland of secret Nazi pact". Euranet. 24 Ağustos 2009. 20 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  25. ^ Harding, Luke (1 Eylül 2009). "Fury as Russia presents 'evidence' Poland sided with Nazis before war". The Guardian. 30 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  26. ^ Brisbane Times, Traynor, I., and Harding, L., "Survivor denounced pact as blaming the victim", 3 September 2009
  27. ^ a b c d Breaking the Ice? 30 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Warsaw Voice, 20 February 2008. Retrieved 16 May 2008.
  28. ^ a b Adam Grzeszak, Polish-Russian Relations: Bones of Contention Piling Up Webarşiv şablonunda hata: |url= value. Boş., Polityka, (PDF), 2006.
  29. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  30. ^ a b "Looking beyond Poland's "unprecedented disaster"". BBC News. 10 Nisan 2010. 30 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2010. 
  31. ^ "Poles and Russians unite". The Wall Street Journal. 12 Nisan 2010. s. 1. [ölü/kırık bağlantı]
  32. ^ "Wprost, Stworzenie Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu ma poparcie sejmowej większości". 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  33. ^ Foundation "Russian-Polish Center for Dialogue and Concord" (Фонд «Российско-польский центр диалога и согласия»), 2014, archived homepage.
  34. ^ Niezalezna.pl (15 April 2015), "Katyń was not a genocide. Read Marx and Lenin" (Katyń to nie ludobójstwo. Wystarczy poczytać Marksa i Lenina). Internet Archive.
  35. ^ "The Russian-Polish Center for Dialogue and Understanding: Announcements". 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2016. 
  36. ^ Wschodnik.pl (25 September 2015), Polish students' trip to Crimea sponsored by the Russian foundation 29 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Polscy uczniowie pojechali na Krym na koszt rosyjskiej fundacji).
  37. ^ Polish Year in Russia cancelled following MH17 catastrophe 30 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Thenews.pl, 24 July 2014.
  38. ^ "Poland Cancels Year of Bilateral Celebration With Russia Over Ukraine". The Moscow Times. 24 Temmuz 2014. 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014. 
  39. ^ "Ukraine crisis: Poland asks Nato to station 10,000 troops on its territory". The Telegraph. 1 Nisan 2014. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  40. ^ "Russia bans Polish fruit and veg amid sanctions war". BBC News. 1 Ağustos 2014. 1 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2014. 
  41. ^ Lee (8 Mart 2020). "Here are the nations on Russia's 'unfriendly countries' list". CTV News. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  42. ^ "Russia warns Poland not to touch Soviet WW2 memorials". BBC News. 31 Temmuz 2017. 1 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  43. ^ Ganieva (3 Aralık 2018). "Russia's Revisionist History". The New York Times. 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2020. 
  44. ^ "An unpredictable Russia: the impact on Poland". European Council on Foreign Relations. 15 Temmuz 2016. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2020. 
  45. ^ "Poland plans to tear down hundreds of Soviet memorials". Deutsche Welle. 13 Nisan 2016. 26 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  46. ^ "Then And Now: Soviet Monuments Disappear Across Poland". Radio Free Europe/Radio Liberty. 23 Ekim 2020. 30 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  47. ^ Reed (26 Şubat 2019). "Burned by Russia, Poland Turns to U.S. for Natural Gas and Energy Security". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 25 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  48. ^ Barteczko (31 Mart 2020). "Poland's PGNiG to take immediate steps to receive $1.5 billion from Gazprom". Reuters. 2 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  49. ^ "Victory for PGNiG: the Arbitral Tribunal in Stockholm rules to lower the price of the gas sold by Gazprom to PGNiG". PGNiG (Basın açıklaması). 20 Mart 2020. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  50. ^ "Polish PGNiG asks Gazprom to reduce gas prices under Yamal contract". Moskova. TASS. 28 Ekim 2021. 1 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  51. ^ "PGNiG files request for price reduction under Yamal Contract". PGNiG (Basın açıklaması). 28 Ekim 2021. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  52. ^ "Polish PM warns against Russia's aggressive actions". The First News (İngilizce). 29 Ocak 2022. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022. 
  53. ^ "Polish PM condemns Russia's recognition of breakaway Ukraine regions". Polskie Radio. 22 Şubat 2022. Erişim tarihi: 19 Mart 2022. 
  54. ^ "Poland says heavy sanctions should be inflicted on Russia" (İngilizce). ABC News. Associated Press. 22 Şubat 2022. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022. 
  55. ^ "'Unprovoked and unjustified:' world reacts to attack on Ukraine". France 24. 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  56. ^ "Poland, Sweden refuse to play World Cup qualifier with Russia" (İngilizce). Al Jazeera. 26 Şubat 2022. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022. 
  57. ^ "Aleksandr Dugin's Foundations of Geopolitics" (PDF). Princeton University. August 2003. 24 Aralık 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  58. ^ "Polish PM forced to resign over links with KGB man". The Independent. Londra. 25 Ocak 1996. 21 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2009. 
  59. ^ Barnett (8 Ocak 2006). "From Poland to Hungary, Gazprom takes stealth route to domination". The Independent. Londra. 27 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2009. 
  60. ^ Fleishman (5 Aralık 2004). "Oil scandal rocks Polish leadership – Some fear Moscow gaining influence". The Boston Globe. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2009. 
  61. ^ "Intel Brief: Poland On Edge Over Russian Drills". ISN ETH Zurich. 18 Kasım 2009. 14 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  62. ^ "Embassy of Poland in Moscow". 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  63. ^ "Embassy of Russia in Warsaw". 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Polonya-Rusya_ilişkileri&oldid=30482703" sayfasından alınmıştır