Dromaeosaurus
| Dromaeosaurus | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 D. albertensis kafatası | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||||
| †Dromaeosaurus albertensis Matthew & Brown, 1922 | |||||||||||||||||
| Diğer türler | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Dromaeosaurus (koşan kertenkele), Geç Kretase devri'nde batı Amerika'da ve Kanada'da yaşamış, paravian Theropod dinozor cinsidir.[2][3]
Hakkında[değiştir | kaynağı değiştir]
Ottawa, Ontario,
Kanada Doğa Müzesi
Dromaeosaurus, kuyruğuyla birlikte yaklaşık bir kurt büyüklüğünde, 2 metre uzunluğunda ve 15 kilogram ağırlığında küçük yapılı etobur bir dinozordur.[4] Çok sayıda keskin dişi olan dinozorun her ayak parmağında orak biçimli pençeler vardır. Geç Keratese döneminde yaşadığı bilinen Dromaeosaurus'un parçaları günümüzde farklı zamanlarda toparlanmıştır.[3]
Çene kemiğinde dokuz dişi olan Dromaeosaurus, derin bir burun ve nispeten sağlam büyük bir kafaya sahiptir. Boyun kaslarından beyin arka yüzeyine devam eden iki uzun kanal hızlı bir koşucu olduğunun göstergesidir.
Keşfi[değiştir | kaynağı değiştir]
Uluslararası Doğa Tarihi Müzesi, Paris
Popüler dinozor kitapları ve dünya çapındaki müzelerde tam monte iskelet maketleri olmasına rağmen Dromaeosaurus'un şaşırtacak derecede az fosili bulunmuştur. Yakın zamanda bulunmuş diğer dromaeosauridlerin fosillerinden sonra Tyrrell Müzesi tarafından bilgi dökümü hazırlanmıştır.[5]
Morfolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Uluslararası Doğa Tarihi Müzesi, Paris
Bilinen ilk Dromaeosaurus kalıntıları paleontolog, “Barnum Brown” tarafından 1914 yılında “Amerikan Doğa Tarihi Müzesi” adına yaptığı “Red Deer River” seferi sırasında bulunmuştur.[3] Bu kalıntıların bulunduğu bölge günümüzde “Dinosaur Provincial Park”, Alberta, Kanada, müzesi sınırları içinde yer almaktadır. 24 santimetre uzunluğunda kafatası parçası, bir alt çene, iki dil kemiği, birinci metakarpal ve birkaç ayak kemiği parçası “AMNH 5356” serisi holotip sirkülerinin içeriğini oluşturmaktadır.[3] Kafatasının burun kısmı fazlaca noksandır. Diğer birkaç kafatası parçası ve otuz izole diş Alberta ve Montana bölgesinden çıkarılan diğer bulgulardır.
İsmi ve türleri[değiştir | kaynağı değiştir]
“Dromaeosaurus: Dromaeosaurus albertenis” ismini ve türünü 1922 yılında “William Languages Matthew” ve Brown vermiştir.[3] Jenerik isim koşucu anlamına gelen (Yunanca: δρομεύς) (dromeus) ve kertenkele anlamına gelen (Yunanca: σαύρος) (sauros) kelimelerinden türetilmiştir. "Albertenis", Alberta anlamına gelen özel isimdir.
Dromaeosaurus yedi farklı türle adlandırılmaktadır.
- Dromaeosaurus laevifrons Orijinali “Laelaps”, 1876, Edward Drinker Cope, Matthew & Brown 1922
- Dromaeosaurus cristatus 1876, Edward Drinker Cope, Matthew & Brown 1922
- Dromaeosaurus gracilis Orijinali “Coelurus”, 1888, Othniel Charles Marsh, Matthew & Brown 1922
- Dromaeosaurus explanatus Orijinali “Dryptosaurus,Laelaps”, 1876, Edward Drinker Cope, Kuhn 1939
- Dromaeosaurus falculus Orijinali “Laelaps”, 1876, Edward Drinker Cope, Olshevsky 1979
- Dromaeosaurus mongoliensis Orijinali “Velociraptor”, 1983, Barsbold, Paul 1988
- Dromaeosaurus minutus Orijinali “alvarezsaurid”, 1892, Othniel Charles Marsh, Russell 1972
Bugün daha çok benzerlik taşıdığı Dromaeosaurus, “albertensis” türünde sınıflandırılmaktadır.[6] Ayrıntılı olarak incelenen ilk dromaeosaurid olmasına rağmen yetiştiği bölgedeki diğer küçük therepodalardan ender bulunur olanıdır.[3]
Paleontolojisi ve beslenme biçimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Dromaeosaurus kısa ve ağır kemik yapısı, büyük kafatası, derin bir çene ve sağlam kalan dişleriyle kendi akrabalarının çoğundan farklıdır.[7] Familyasındaki Saurornitholestese oranla dişleri daha çok aşınmıştır ve çene yapısı etleri yırtıp parçaladığını göstermektedir. Velociraptordan üç kat daha kuvvetli olduğu, iri keskin görüşe sahip gözlere, avlarını yakalarken çenesini ve arka uzuvlarındaki orak biçimindeki pençelerini kullandığı düşünülmektedir.[8]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Dinozorlar listesi
- Aynı familyadan diğer dinozorlar
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Dromaeosaurus illist. belgesel video(İngilizce)
- Tyrrell Müzesi, Kanada Dinozor Park bölgesi jeolojisi PDF(İngilizce)
- dino profili[ölü/kırık bağlantı](İngilizce)
- 1969 tarihli tam makale PDF Dromaeosaurus(İngilizce)
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Dromaeosaurus". paleobiodb.org. 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021.
- ^ "Fossilworks: Dromaeosaurus". fossilworks.org. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2021.
- ^ a b c d e f [1] ABD Doğal Tarih Müzesi yayınları sayı 2380, 27 Haz.1969,PDF-19 Mart 2012 'da erişim.(İngilizce)
- ^ [2] 16 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. PDF, Brandon Üni.- erişim 19 Mart 2012, (İngilizce)
- ^ [3] 18 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Tyrrell Müzesi envanteri
- ^ [4] 22 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dinosaur provincial park , 24 Eylül 2011- erişim 19 Mart 2012, (İngilizce)
- ^ [5] 11 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. PDF, blm.gov- erişim 19 Mart 2012, (İngilizce)
- ^ [6] Philip J. Currie,Journal of Vertebrate Paleontology,15.sayı, No. 3 (14 Eylül 1995), syf. 576-591
- CAMP, C. L, 1930. “A study of the phytosaurs, with description of new material from North America”. Mem. Univ. California, sayı 10, syf. 1-174.
- CAMP, C. L, 1936. “A new type of small bipedal dinosaur from the Navajo sandstone of Arizona.” Univ. California Publ., Bull. Dept. Geol. Sci., sayı. 24, 48. syf. COLBERT, E. H. makalesi
- CAMP, C. L, 1961. Dinosaurs: their discovery and their world. New York, Dutton and Company, Inc.,1964. Relationships of the saurischian dinosaurs. Amer. Mus. Novitates,no. 2181, syf. 1-24.
- COLBERT, E. H., AND J. H. OSTROM, 1958. “Dinosaur stapes. Amer. Mus. Novitates”, no. 1900, sy. 1-20.
- EDGEWORTH, F. H., GEWORTH, F. H. 1935. The cranial muscles of vertebrates. Cambridge, the University Press, sayı 494
- RUSSELL, L. S. 1930. “Upper Cretaceous dinosaur faunas of North America”. Proc. Amer. Phil. Soc., sayı 69, sy. 133-159.
- RUSSELL, L. S.,1935. “Fauna of the upper Milk River beds, southern Alberta. Trans.” Roy. Soc. Canada, sayı. 29, bölüm 4, sy. 115-127.
- RUSSELL, L. S.,1948. The dentary of Troddon, a genus of theropod dinosaur. Jour. Paleont., sayı. 22, no. 5, sy. 625-629.