İçeriğe atla

Cauchy dağılımı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Cauchy-Lorentz
Olasılık yoğunluk fonksiyonu
Cauchy dağılımı için olasılık yoğunluk fonksiyonu
Yeşil çizgi standart Cauchy fonksiyonunu gösterir.
Yığmalı dağılım fonksiyonu
Cauchy dağılımı için yığmalı dağılım fonksiyonu
Renkler yukarıdaki olasılık yoğunluk fonksiyonu eğrilerinin aynıdır.
Parametreler konum (reel)
olcek (reel)
Destek
Olasılık yoğunluk fonksiyonu (OYF)
Birikimli dağılım fonksiyonu (YDF)
Ortalama tanımlanmamış
Medyan
Mod
Varyans tanımlanmamış
Çarpıklık tanımlanmamış
Fazladan basıklık tanımlanmamış
Entropi
Moment üreten fonksiyon (mf) {{{mf}}}
Karakteristik fonksiyon

Olasılık kuramı ve istatistik bilim dallarında Cauchy-Lorentz dağılımı bir sürekli olasılık dağılımı olup, bu dağılımı ilk ortaya atan Augustin Cauchy ve Hendrik Lorentz anısına adlandırılmıştır. Matematik istatistikçiler genel olarak Cauchy dağılımı adını tercih edip kullanmaktadırlar ama fizikçiler arasında Lorentz dağılımı veya Lorentz(yen) fonksiyon veya Breit-Wigner dağılımı olarak bilinip kullanılmaktadır.

Fizik biliminde Cauchy-Lorentz dağılımının kullanıldığı alanların bazıları şöyle anılabilir: Zorlanan rezonans fenomenini açıklayan deferensiyel eşitliğine çözüm sağlaması, spektroskopi alanında bir doğruşekil ile ayrım gösteren frekans aralığında aynı şekilde tüm atomlar birbirleriyle karşılıklı etkilemekteyken homojen genişlemeye tabi olmaları sonucu ortaya çıkan spektral doğrularının şeklinin tanımlanması, birçok mekanizmanın (özellikle çarpışmadan genişlemede) homojen genişleme göstermesinin açıklanması.

Karakterizasyon

[değiştir | kaynağı değiştir]

Olasılık yoğunluk fonksiyonu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cauchy dağılımı için olasılık yoğunluk fonksiyonu şudur:

Burada x0 dağılımın doruğunu tanımlayan konum parametresi ve γ ise yarı-maksimumda yarı-genişliği tanımlayan ölçek parametresidir.

Lorentziyen fonksiyonun genliği şöyle verilir:

Fizikte üç parametreli Lorentziyen fonksiyon çok kere şu türde verilir:

Burada I doruktaki yüksekliktir.

x0 = 0 ve γ = 1 olduğu zamanki özel hale standart Cauchy dağılımı adı verilir ve bunun olasılık yoğunluk fonksiyonu şöyle ifade edilir:

Yığmalı dağılım fonksiyonu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yığmalı dağılım fonksiyonu şudur:

Cauchy dağılımı için ters yığmalı dağılım fonksiyonu şu olur:

Cauchy dağılımı, tanımlanan hiçbir ortalaması, varyansı veya daha yüksek derecede momenti olmayan bir dağılıma örnektir. Mod değeri ve medyan değeri çok kesinlikle tanımlanmıştır ve her ikisi de x0a eşittirler.

Eğer U ve V iki tane bağımsız 0 beklenen değerli ve 1e eşit varyanslı normal dağılım gösteren rassal değişkenlerse, U/V oranı standart Cauchy dağılımı gösterir.

Eğer X1, …, Xn her biri bir standart Cauchy dağılımı gösteren bağımsız ama aynı dağılımlı rassal değişkenlerse, örneklem aritmetik ortalaması yani

(X1 + … + Xn)/n

ifadesi de aynı dağılımı gösterir (Uçsal değerlerden etkilenmeyen örneklem medyanı merkezsel konum ölçüsü olarak kullanılır.) Bunun doğru olduğunu ispatlamak için örneklem ortalamasının karakteristik fonksiyonu şöyle hesaplanabilir:

Burada örneklem ortalamasıdır. Bu örneğin göstermektedir ki merkezsel limit teoremini daha basitleştirmek için kabul edilmesi gereken sonlu varyans hipotezinin bir kenara bırakılması uygun değildir . Bu sonuç, aynı zamanda Cauchy dağılımının özel bir hali olduğu Levy çarpık alfa-durağan dağılımları için de geçerli olan merkezsel limit teoreminin alışılmış olandan daha genelleştirilmiş bir şekline bir örnek sağlamaktadır.

Cauchy dağılımı bir sonsuza kadar bölünebilir olasılık dağılıma örnektir. Ayrıca kesinlikle dengelilik gösteren bir dağılımdır.

Standart Cauchy dağılımı 1 serbestlik derecesi bulunan Student'in t-dağılımı ile aynıdır.

Cauchy dağılımının ait olduğu konum-ölçek ailesi tipte dağılımlara lineer kesirsel dönüşümler altında kapalı olma karakterini taşırlar.

Karakteristik fonksiyon

[değiştir | kaynağı değiştir]

X Cauchy dağılım gösteren bir rassal değişken olsun. Cauchy dağılımı için karakteristik fonksiyon şöyle verilir:

Neden ortalama tanımlanmaz?

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eğer bir olasılık dağılımı f(x) ile ifade edilen bir olasılık yoğunluk fonksiyonu gösteriyorsa, ortalama veya beklenen değeri şudur:

Burada sorun bunun şu ifade ile aynı olup olmadığıdır:

Verilen (2) ifadesinin en çok bir terimi sonsuz ise bu iki ifade birbirine aynıdır. Fakat Cauchy dağılımı halinde (2) ifadesi için (sırayla pozitif ve negatif olan) her iki terim de sonsuzdur. Bu demektir ki (2) tanımlanamamaktadır. Ayrıca eğer (1) bir Lebesque integrali olarak kabul edilirse, bu halde (1) de tanımlanamamaktadır; çünkü o zaman (1) ifadesinin (")nin pozitif ve negatif terimleri arasındaki fark olduğu görülür. Buna karşılık (1) ifadesi bir bir Lebesque integrali olacak yerde bir has olmayan integral olarak kabul edilirse, o halde (1)'in mutlaka her zaman iyi-tanımlanma karakteri bulunmayacaktır ama zaten (2) tanımlamamaktadır. O zaman (1) ifadesi şöyle yazılabilir:

ve bu sıfıra eşit olan Cauchy ana değeridir. Fakat (1) ifadesi değişik şekilde şöyle de yazılabilir:

Bu integral hesaplanınca açıkça görülür ki bu sıfır değerde değildir.

Beklenen değer için olasılık kuramında ortaya çıkarılan çeşitli sonuçlar (örneğin güçlü büyük sayılar yasası), beklenen değeri bulunmayan Cauchy dağılımı için uygun olmamaktadır.

Neden ikinci moment sonsuzdur?

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ortalama anlamsız olduğu için bir standart Cauchy dağılımı için varyans veya standart sapma kavramları da anlamsızdır. Ancak ortalama etrafında ikinci momentin ele alınması imkân dahilindedir. Su ifadeye göre

görülmektedir ki Cauchy dağılım için ortalama etrafındaki ikinci moment sonsuzdur.

İlişkili dağılımlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • İki bağımsız standart normal dağılım gösteren rassal değişkenin birbirine oranı bir standart Cauchy dağılımı gösterir. Cauchy dağılımının bir oran dağılımı olduğu böylece açığa çıkar.
  • Standart Cauchy dağılımı, yani Cauchy(0,1) 1 serbestlik derecesi gösteren Student'in t dağılımına eşit olup Student'in t-dağılımının bir özel halidir.
  • Levy çarpık alfa-durağan dağılım ile ilişki şöyle verilir: Eğer ise, o halde olur.

Relativistik Breit-Wigner dağılımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nükleer fizikte ve parçacık fiziğinde, bir rezonansın enerji profili relativistik Breit-Wigner dağılımı ile belirtilir.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]