Ballı, Ardanuç
| Ballı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Ballı Ballı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 134 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Ballı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Ballı köyünün eski adı Gulice veya Gulica'dır. Nitekim çeşitli kaynaklarda Gulica / Gulice (كولیجە) olarak geçer.[3] Gulica (გულიჯა) adının Tbeti Kilisesi bağışçıları kitabı olan Gürcüce elyazması Tbetis Sulta Matiane'de geçen "Glirca"dan (გლირჯა) geldiği ve zaman içinde değişime uğradığı tahmin edilmektedir.[4][5]
Gulica, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Klarceti'deki yerleşim yerlerinden biridir. Nitekim Osmanlı Devleti bu bölgeyi, 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir.
Komşusu Zekeriyaköy (Zağaria) 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan ve 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterinde yer almasına karşın, Gulica'nın adı bu kayıtlarda geçmemektedir.[6]
Gulica köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus sayımında Gülica (Гюлиджа) şeklinde kaydettiği köy, Artvin sancağının Ardanuç kazasına bağlı Longothevi nahiyesinin yedi köyünden biriydi. Nüfusu, 148'i erkek ve 149'u kadın olmak üzere, 48 hanede yaşayan 297 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[7]
Gulica köyü, Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda Rus ordusunun bölgeden çekilmesinden bir süre sonra bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde yer aldı. 7 Mayıs 1920'de Gürcistan ve Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya Artvin bölgesini Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak ertesi yıl Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla Gulica köyünün de içinde yer aldığı Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[8][9]
Gulica, 1922 nüfus cetveline göre Artvin livasının (sonra vilayet) Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve köyde 10 hanede 39 kişi yaşıyordu. Bu tarihte de köyün nüfusu "Türk" olarak kaydedilmiştir.[10] Gulica'nın adı 1925 yılında Ballı olarak değiştirildi.[11] 1935 genel nüfus sayımında, Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve köyün nüfusu 307 kişiye çıkmıştı.[12] Ballı köyünde 1965 genel nüfus sayımında 494 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 244 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Ballı köyünün 2 km kuzeyinde, Ardanuç Çayı'nın sağ kıyısındaki dik bir kayada, önüne duvar örülmüş doğal bir mağara ile bu mağaranın tam karşısında, Ardanuç Çayı'nın sol kıyısındaki dik kayanın tepesinde, muhtemelen bir kaleye ait su sarnıcı kalıntısı bulunmaktadır.[14]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Ballı köyü, Artvin il merkezine 65 km, Ardanuç ilçe merkezine 30 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 134[2] |
| 2020 | 129[2] |
| 2019 | 136[2] |
| 2018 | 101[2] |
| 2017 | 157[2] |
| 2016 | 162[2] |
| 2015 | 160[2] |
| 2014 | 169[2] |
| 2013 | 147[2] |
| 2012 | 141[2] |
| 2011 | 176[2] |
| 2010 | 175[2] |
| 2009 | 169[2] |
| 2008 | 173[2] |
| 2007 | 194[2] |
| 2000 | 220[15] |
| 1990 | 267[15] |
| 1985 | 329[15] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ballı, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Ballı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 116". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 126, ISBN 9786055708856.
- ^ "Tbetis Sulta Matiane (Tbeti Manastırı Bağışçı Kayıtları), (Yayıma hazırlayan) Tina Enukidze, Tiflis, 1977, s. 118". 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2021.
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 34-36 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1396". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2024.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 142, ISBN 978-9944-197-52-6.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 43" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s 86.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 77-79 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ a b c d "Ballı Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.