Beratlı, Ardanuç

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Beratlı
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Beratlı
Beratlı
Beratlı
Beratlı'nın Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeArdanuç
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım1532 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam57
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08390

Beratlı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Beratlı köyünün eski adı, Vartalia veya Vartalya'dır. Nitekim 1835 tarihli nüfus defterinde Vardalya, Artvin vilayeti üzerine 1927 tarihli Osmanlıca kaynakta Vartalya (وارطایا) olarak geçer.[3] Rusça ise, Vartelia (Вартелиа) biçiminde kaydedilmiştir.[4] Gürcüce kaynaklarda Vardalia, Vartalia ve Vartelia (ვარდალია, ვარტალია, ვართელია) biçiminde geçer.[5] Bu yer adının Gürcüce "vardi" (ვარდი: gül) kelimesinden türediği ve "gül yeri" anlamına geldiği tahmin edilmektedir.[6]

Vartalia, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde günümüze kadar korunmuş olan Vanati (ვანათი), Sahre (სათხე), Klditavi (კლდითავი), Nakapi (ნაკაფი) gibi yer adları da buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.[7]

Vartalia, 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre, Ardanuç livasına bağlı Ardanuç nahiyesinin 58 köyünden biriydi. Nüfus açısından bu nahiyenin en küçük yerleşimiydi ve köyde sadece 2 Hristiyan hane yaşıyordu. Osmanlıların eline geçmesi sırasında köyün nüfusunun büyük ölçüde boşaldığı anlaşılmaktadır. Nitekim 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine göre köy tamamen boşalmış ve Ardanuç nahiyesinin boşalmış olan 11 köyünden biri haline gelmişti.[8]

Vartalia, Osmanlı idaresinin vergi ve askere alama amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında "Vardalya" adıyla Çıldır Eyaleti'ne bağlı Ardanuç sancağının köylerinden biriydi. Köyde 31 hanede 82 erkek tespit edilmişti. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyünün nüfusunun yaklaşık 164 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[9]

Vartalia, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde köy, Artvin sancağının Ardanuç kazasına bağlıydı. Bu kazada yer alan Unishevi nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) yedi köyünden biriydi. 1886 tarihli nüfus tespitinde, 129'u erkek ve 119'u kadın olmak üzere, Vartalia'da 34 hanede 248 kişi yaşıyordu. Nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmişti.[4]

Birinci Dünya Savaşı sonlarında Ruslar bölgeden çekilince, Vartalia köyünün de yer aldığı Artvin sancağı bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihli Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya da Gürcistan'ı Artvin bölgesini de kapsayacak biçimde tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgalinin ardından Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla Vartalia köyü yeniden Türkiye'ye katıldı.[10]

Vartalia köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde "Vardalya" adıyla Ardanuç nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte köyde 31 hanede 122 kişi yaşıyor ve nüfusun tamamı Türklerden oluşuyordu.[11] Vartalia veya Vardalya Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Beratlı olarak değiştirildi.[12] Beratlı köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 211 kişiden oluşuyordu.[13] 1965 genel nüfus sayımında Beratlı köyünün nüfusu 334 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 178 kişi okuma yazma biliyordu.[14]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Beratlı köyü, Artvin il merkezine 50 km, Ardanuç ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.[15]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 57[2]
2020 62[2]
2019 56[2]
2018 65[2]
2017 41[2]
2016 34[2]
2015 31[2]
2014 34[2]
2013 42[2]
2012 43[2]
2011 36[2]
2010 40[2]
2009 41[2]
2008 44[2]
2007 35[2]
2000 65[15]
1990 115[15]
1985 167[15]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Beratlı, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Beratlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 13 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020. 
  3. ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 116". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  4. ^ a b "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1414". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  5. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 35, 602 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  6. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 264, ISBN 978-605-5708-85-6.
  7. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 181 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  8. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 35 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  9. ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s. 128-130, ISBN 978-605-288-814-8
  10. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022. 
  11. ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  12. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 142, ISBN 978-9944-197-52-6.
  13. ^ 1940 Gelen Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 166.
  14. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 86.
  15. ^ a b c d "Beratlı Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Beratlı,_Ardanuç&oldid=32493536" sayfasından alınmıştır