Aşağıcambaz, Çıldır
| Aşağıcambaz | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Aşağıcambaz Aşağıcambaz'ın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Çıldır |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 214 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Aşağıcambaz, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Aşağıcambaz köyü 1595 tarihli Osmanlı tahrir defteriden Canbaz-i Küçük (جانباز كوچك) olarak geçer. Yukarıcambaz köyü ise, Canbaz-i Büzürg (جانباز بزرك) adıyla kaydedilmiştir. Bu iki yerleşimdeki Canbaz adının Camasp'tan (ჯამასპ) değişime uğradığı tahmin edilmektedir. Samtshe-Saatabago hükümdarı II. Kaihosro ve ailesinin seyahatini anlatan bir kaynak buradaki yerleşimlerden Camasp olarak söz etmektedir.[3] Geç dönemde Canbaz-i Küçük (Küçük Canbaz) köyünün adı Aşağıbambaz, Canbaz-i Büzürg'ün (Büyük Canbaz) adı da Yukarıcambaz'a dönüşmüştür.[4]
Küçük Canbaz köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan tarihsel Çrdili'de yer alıyodur. Nitekim Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci yarısında bu bölgeyi ve köyü Gürcülerden ele geçirmiştir. Bu yerleşim 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde Çıldır livasının Canbaz nahiyesine bağlıydı. Küçük Canbaz veya Büyük Cabaz köyünden biri bu nahiyenin merkeziydi. Küçük Canbaz köyünün nüfusu 4 Hristiyan haneden oluşuyordu. İspenç vergisi vermekle yükümlü hane reisleri Roseb, Revaza, Mamula ve Papula adları taşıyordu. Bu adlardan Küçük Canbaz'ın bir Gürcü köyü olduğu anlaşılmaktadır. Köyde buğday, arpa, çavdar, yonca tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.[5]
Osmanlı Devleti, 93 Harbi'nin ardından 1878'de imzalanan Berlin Antlaşması'yla Ardahan bölgesini Rusya'ya bırakınca, Aşağı Canbaz köyü de Osmanlı egemenlik alanının dışında kaldı. Rus idaresinin 1886 yılında yaptığı nüfus tespitinde Aşağı Cambaz (Нижний Джамбаз) adıyla kaydedilmiş olan köy, Ardahan sancağının Çıldır kazasına (uçastok) bağlıydı. Köyün nüfusu 264 kişiden oluşuyordu. Bu nüfus içinde 258 kişi "Karapapak", 6 kişi "Kürt" olarak kaydedilmiştir.[6]
Aşağı Cambaz, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre bağımsız Ermenistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Aşağı Cambaz köyü Türkiye'ye bırakıldı.[7]
Küçük Canbaz köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Canbaz-i Aşağı" (جانباز آشاغی) adıyla kaydedilmiştir. Bu sırada köy Kars vilayetinin Çıldır kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[8] 1940 genel nüfus sayımında köy "Aşağı Canbaz" adıyla aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 395 kişiden oluşuyordu.[9] Daha sonra Aşağıcambaz biçiminde yazılmış olan köyde 1965 genel nüfus sayımında 670 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde sadece 74 kişi okuma yazma biliyordu.[10]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy, Ardahan il merkezine 57 km, Çıldır ilçe merkezine ise 15 km uzaklıktadır.[11]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 214[2] |
| 2021 | 217[2] |
| 2020 | 210[2] |
| 2019 | 204[2] |
| 2018 | 212[2] |
| 2017 | 221[2] |
| 2016 | 228[2] |
| 2015 | 231[2] |
| 2014 | 242[2] |
| 2013 | 264[2] |
| 2012 | 273[2] |
| 2011 | 289[2] |
| 2010 | 294[2] |
| 2009 | 303[2] |
| 2008 | 299[2] |
| 2007 | 291[2] |
| 2000 | 305[11] |
| 1990 | 413[12] |
| 1985 | 648[13] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Asagi Cambaz, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Çıldır Aşağıcambaz Köy Nüfusu". Nufusune.com. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958) s. 384". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ 1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 223.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 262-263; III. cilt (1958) s. 384". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ ""Çıldır kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 763.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 351.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 357.
- ^ a b "Aşağıcambaz Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.