Yukarıcambaz, Çıldır
| Yukarıcambaz | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Yukarıcambaz Yukarıcambaz'ın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Çıldır |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 328 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Yukarıcambaz, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Yukarıcambaz köyü 1595 tarihli Osmanlı tahrir defteriden Canbaz-i Büzürg (جانباز بزرك) olarak geçer. Aşağııcambaz köyü ise, Canbaz-i Küçük (جانباز كوچك) adıyla kaydedilmiştir. Bu iki yerleşimin ortak adı olan Canbaz'ın Camasp'tan (ჯამასპ) değişime uğradığı tahmin edilmektedir. Samtshe-Saatabago hükümdarı II. Kaihosro ve ailesinin seyahatini anlatan bir kaynak buradaki yerleşimlerden Camasp olarak söz etmektedir.[3] Geç dönemde Canbaz-i Büzürg (Büyük Canbaz) köyünün adı Yukarıbambaz, Canbaz-i Küçük'ün (Büyük Canbaz) adı da Aşağıcambaz'a dönüşmüştür.[4]
Büyük Canbaz köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan tarihsel Çrdili'de yer alıyodur. Nitekim Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci yarısında bu bölgeyi ve köyü Gürcülerden ele geçirmiştir. Bu yerleşim 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde Çıldır livasının Canbaz nahiyesine bağlıydı. Büyük Canbaz veya Küçük Cabaz köyünden biri bu nahiyenin merkeziydi. Büyük Canbaz köyünün nüfusu 10 Hristiyan haneden oluşuyordu. İspenç vergisi vermekle yükümlü hane reisleri İoseba, Batata, İoram, Gabriel, Vardzel, Şakara, Basila, Giorgi, Misela gibi adlar taşıyordu. Bu adlardan Büyük Canbaz'ın bir Gürcü köyü olduğu anlaşılmaktadır. Köyde buğday, arpa, çavdar, keten tohumu, yonca tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz besleniyordu.[5]
Osmanlı Devleti, 93 Harbi'nin ardından 1878'de imzalanan Berlin Antlaşması'yla Ardahan bölgesini Rusya'ya bırakınca, Yukarı Canbaz köyü de Osmanlı egemenlik alanının dışında kaldı. Rus idaresinin 1886 yılında yaptığı nüfus tespitinde Yukarı Cambaz (Верхний Джамбаз) adıyla kaydedilmiş olan köy, Ardahan sancağının Çıldır kazasına (uçastok) bağlıydı. Köyün nüfusu 337 kişiden oluşuyordu. Bu nüfus içinde 17 kişi "Türk", 320 kişi "Karapapak" olarak kaydedilmiştir.[6]
Yukarı Cambaz, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre bağımsız Ermenistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Yukarı Cambaz köyü Türkiye'ye bırakıldı.[7]
Büyük Canbaz köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Canbaz-i Yukarı" (جانباز یوقاری) adıyla kaydedilmiştir. Bu sırada köy Kars vilayetinin Çıldır kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[8] 1940 genel nüfus sayımında "Yukarı Cambaz" adıyla aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 699 kişiden oluşuyordu.[9] Daha sonra Yukarıcambaz biçiminde yazılmış olan köyde 1965 genel nüfus sayımında 1.022 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 267 kişi okuma yazma biliyordu.[10]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy, Ardahan il merkezine 58 km, Çıldır ilçe merkezine ise 16 km uzaklıktadır.[11]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 328[2] |
| 2021 | 331[2] |
| 2020 | 336[2] |
| 2019 | 328[2] |
| 2018 | 318[2] |
| 2017 | 329[2] |
| 2016 | 323[2] |
| 2015 | 323[2] |
| 2014 | 343[2] |
| 2013 | 346[2] |
| 2012 | 354[2] |
| 2011 | 348[2] |
| 2010 | 378[2] |
| 2009 | 375[2] |
| 2008 | 393[2] |
| 2007 | 353[2] |
| 2000 | 357[11] |
| 1990 | 580[12] |
| 1985 | 913[13] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Yukari Cambaz, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Çıldır Yukarıcambaz Köy Nüfusu". Nufusune.com. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958) s. 384". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ 1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 223.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 262-263; III. cilt (1958) s. 384". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ ""Çıldır kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 763.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 351.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 357.
- ^ a b "Yukarıcambaz Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.