IV. Henri
| IV. Henry | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Frans Pourbus le Jeune tarafından portresi (1610) | |||||
| Fransa Kralı | |||||
| Hüküm süresi | 2 Ağustos 1589 – 14 Mayıs 1610 | ||||
| Taç giymesi | 27 Şubat 1594 Chartres Katedrali | ||||
| Önce gelen | III. Henry | ||||
| Sonra gelen | XIII. Louis | ||||
| Navarra Kralı | |||||
| Hüküm süresi | 9 Haziran 1572 – 14 Mayıs 1610 | ||||
| Önce gelen | III. Jeanne | ||||
| Sonra gelen | II. Louis | ||||
| Doğum | 13 Aralık 1553 Pau, Navarra Krallığı | ||||
| Ölüm | 14 Mayıs 1610 (56 yaşında) Paris, Fransa Krallığı | ||||
| Defin | 1 Temmuz 1610 Paris, Fransa | ||||
| Eş(ler)i | Fransa Prensesi Margaret (e. 1572; b. 1599) Marie de' Medici (e. 1600) | ||||
| Çocuk(lar)ı | |||||
| |||||
| Hanedan | Bourbon | ||||
| Babası | Navarra Kralı Antonie | ||||
| Annesi | Navarra Kraliçesi III. Jeanne | ||||
| Dini | Protestanlık 1553-1595 Katoliklik 1595-1610 | ||||
| İmza |  | ||||
Bearn Prensi ve Fransa Kralı IV. Henri (13 Aralık 1553, Pau, Bearn, Navarre - 14 Mayıs 1610, Paris, Fransa), 1589-1610 yılları arasında Fransa kralı, 1572-1610 yılları arasında Naverra Kralı.
Burbon hanedanından gelen ilk kraldır. Nantes Fermanı'nı yayımlayarak (1598) Fransa'da din ayrımcılığına geçici de olsa son vermiştir. 1610'da akıl hastası bir papaz tarafından bıçaklanarak öldürülmüştür.
Hayatı
IV. Henri 13 Aralik 1553'te Bearn Viskontlugu merkezi olan Pau'da, daha önce Navarra hükümdarı olan anneannesinin şatosu olan, "Pau Şatosu"'da doğdu. Babası Vendome Dükü Antoine de Bourbon ve annesi Jeanne d'Albert'ın (1555'ten sonra Navarra kraliçesi) idi. Navarra Kralı olan II. Henri (Navarra) uzun zamandır kendi tahtını veliahtı olan Jeanne d'Albert'den sonra miras bırakacağı bir erkek torun beklemekte idi. Gelecekte Fransa Kralı olacak Henri 4 Mart 1554'te Pau Satosu Sapeli'nde Armagnac Kardinali tarafından Katolik Kilisesi mensubu olarak vaftiz edildi. Vaftiz babaları, büyük babası olan Navarra Kralı II. Henri ve Fransa Kralı Henri idi ve vaftiz anneleri Fransa Kraliçesi Catherine de Médicis1 ve Rohan Kontunun dul karisi teyzesi "Isabeau d'Albret" idi. Ama vaftize istirak etmeyen Fransa Kralı yerine Henri'nin amcasi (yani babasi Vendome Kontu'nun erkek kardeşi olan) Vandome Kardinali tarafından temsil edilmekteydi.
Henri çocukluğunu Coarraze'de bulunan kırsal şatoda geçirdi. Burada köylülerle birlikte avlara katildi. Eğitimini Protestan Kalvinci dinsel inançlı olan annesi Jeanne d'Albert sağladı ve oğlunu gayet sıkı olan Protestan Reformcu Kalvinci ahlak kaideleri ve inançları ile yetiştirdi. Henri 1560'ta annesi Kalvinci olarak vaftiz edilince Protestan oldu.
1560'ta olen kardeşi Fransa Kralı II. François yerine tahta cikan genç IX. Charles annesi {{Catherine de Medici]] naipliginde Fransa'yi yönetime başladı. Naip Catherine de Medici, Navarra Krallığı'nin düşman olmasını önlemek için kral veliahti olan Jeanne d'Albert'in kocası olan Antoine de Bourbon'un Paris'te sarayda yaşamasını istedi. Bunun için oğlu Henri de 1561'de Fransa kralı IX. Charles'ın Paris'teki sarayına gitti ve burada kendi yaşında olan saraylı prens ve asillerle yaşadı. Ailesi Henri'nin hangi din eğitimi alacağından çakışmakta olup annesi onun siki Protestan Kalvinist ve babasi ise Katolik olarak eğitilmesini istemekteydi.
1562-1563'teki Birinci Fransa Din Savaşı sırasında Henri, Farrere Dusesi "Renee de France" veliligi altında Montagris bölgesinde korunma altında yaşadı. Bu savaş sırasında 1562'de babası Vendome Dükü Antoine de Bourbon Protestanların Rouen kuşatması sırasında savunmacı Katolik ordusu içinde bir tüfek kursunu yarası alarak 17 Kasım'da öldü.
Birinci Fransa Din savaşı sona erdikten ve babasının ölümünden sonra Henri, hükümdar olan annesinin yönetimde olan Navarra Krallığı'nin Fransa'ya dost olmasını garanti etmek nedeniyle, bir rehine olarak Fransa sarayında tutuldu. Henri'nin bir Katolik olarak eğitimi ile naip ve ana kralice olan Catherine de Medicis gayet yakından ilgilendi ve onu nominal olarak 1563'te Guyenne bölgesi valisi yaptırdı. 1564-1566 döneminde Fransa Kralı IX. Charles ülkesini yakından tanımak için tüm Fransa'yi gezmek hedefi ile bir Grand Tur'a çıktı ve bu turda Henri kraliyet ailesinin yanında tüm Fransa'yı gezdi.
Henri iki yıl boyunca hiç görmediği Navarra Kraliçesi olan annesinin yanına Bearn'a 1566 geri döndü. Burada Henri de Navarra ismini taşıyan Henri, Protestan bir eğitim gördü. 1568'de annesinin onu İkinci Fransız Din Savaşları'na sokmaya karar verdi ve önce Navarra'daki ilk askeri kampanyaya "gözlemci" olarak katildi. Sonra Üçüncü Fransız Din savaşları sırasında La Rochelle'e geçip ve Protestanların önderi olan amcası Conde 1. Prensi Louis de Bourbon'un yanında karargâh subayı oldu. Kısa süre sonra Huguenot'lar (yani Fransız Protestanları), Jarnac (13 Mart 1569) ve Moncontour'da (3 Ekim 1569) yenilgilere uğradılar. Jarnac Muharebesinde protestan ordusu komutanı olan Conde 1. Prensi Louis de Bourbon' oldu. Henri, annesi tarafından Protestan birliklerin başkomutanı ilan edildi; ancak asıl komuta Fransız ünlü komutan Amiral Gaspard de Coligny'deydi. Bu yüzden Henri, 26 Haziran 1570 tarihli Katoliklere karşı Protestan ordusunun galip geldiği Arney-le Duc Muharebesi'ne değin bir savaş deneyimi kazanamadı.
Ağustos 1570'te imzalanan Saint-Germain Anlaşması'yla Huguenot'lara geniş özgürlükler verildi.
Fransa Ana Kraliçesi Catherine de Medicis, Henri'nin Fransız prensesi Marguerete de Valois'la evlenmesinin barışı güçlendireceğini umuyordu. Bu amaçla Henri annesine başvurdu. Henri'yle Marguerete de Valois'ın evlenmesine karar verildi. 9 Haziran 1572'de annesi Navarra Kraliçesi Jeanne Paris'te ölünce Henri Navarre Kralı oldu ve bu Krallık için III. Henri ismini taşımaya başladı. Ama Fransa'da Henri de Navarre ismiyle bilinmekteydi
Henri de Navarre ile Margeret de Valois'in evlilik toreni 18 Agustos 1572'de Paris'te Notre Dame Katedrali'nde yapıldı. Ancak bu evlenmenin hemen ardından Paris'ten başlayarak 24 Ağustos 1572'de Saint Barthelemy Katliamı gerçekleşti. Bu katliamda Paris'te binlerce Protestan katledildi ve sonraki günlerde Paris dışındaki bölgelerde yaşayan binlerce Protestan da olduruldu. Henri'nin evlenme törenine iştirak için gelmiş olan birkaç bin Protestan davetliler bile bu katliamdan kurtulamadan öldürüldüler. Henri Katolik'lige dönüşmeyi kabul ettiğini bildirdi ve yeni karısının da ona destek sağlaması ile hayatini gayet kıl payı olarak kurtardı.
Bundan sonra Paris'te Krallık sarayında yaşaması şart koşuldu. Burada politikaya katılıp Fransa Kralı IX. Charles'in kardeşi olan François d'Alençon ile işbirliğine başladı. 1573'te Krallık ordusunun başlattığı Protestan ordusunun merkezi olan la Rochelle kalesinin kuşatmasına katolik Krallık ordusu ile katildi. Fakat François d'Alençon Fransa Kralı IX. Charles ve Ana Kraliçe Catherine de Médicis'in yönetiminden hoşnutsuzdu ve bu "Hoşnutsuzlar (Malcontents)" bir klik kurup devlet idaresini ele alıp Fransız protestanlara daha toleransli bir devlet yönetim politikası uygulamaya karar verdiler. İlk komplo Mart 1574'te uygulanacaktı ama bu bastırıldı İkinci komplo 10 Nisan'da uygulanmaya karar verildi. Ama bu da başarısız kaldı. Henri ve Francois d'Alencon Nisan 1574'te Vincenne Satosu'nda tutuklamaya alındılar. Kral bu komplo organize edenlere karşı gayet merhametli davrabn=ndi ve komplocuların idam edilmelerini önledi. Fakat yine sarayda kalmaları ve yasamaları şart koşuldu.
30 Mayıs 1574'te kral IX. Charles oldu ve yeni kral olarak en yaşlı olan kardeşi III. Henri Frnsa Krallığı tahtına geçirildi. III. Henri Polonya Krallık adayı olduğu Polonya'da bulunmaktaydı ve uzun bir seyahatten sonra Fransa'ya dondu. 2 Eylul'da Chambery kardeşi Francois d'Alencon ve kuzeni Navarra Kralı olan Henri tarafından karşılandı. Bu yeni kral kafilesi Lyon'a varmış iken yeni kral III. Henri komplocuları af ettiğinin ilan etti. 3 Şubat 1575'te Reims Katedrali'nde yapılan III. Henri'nin Guise Kardinali tarafından kutsal tac giydirilmesi törenine katıldılar.
Üç yıl Paris'te sarayda rehine kaldıktan sonra, Besinci Fransa Din savaşı nedeni ile çıkan kargaşalıktan faydalanan Henri de Navarra 1576 başlarında Paris'teki saraydan kaçıp Batı Fransa'ya kaçtı. Orada Protestan gerilla birliklerine katildi. 5 Şubat 1576'da Tours'ta katliamdan kurtulmuş olan Protestanlar önünde Katoliklikten ayrılıp tekrar Protestan olduğunu ilan etti.
Evlilik ve meşru çocukları
IV. Henri 18 Ağustos 1572'de ikinci derece kuzeni olan Margaret Valois'lı ile evlilik yaptı. Bu evlilik çocuksuz oldu. 1599'da bu nedenle evlilik resmen sona erdirildi. 17 Aralık 1600'da Kral IV. Henri Mari de' Medici ile evlendi. Bu evlilikten 6 tane çocukları oldu:
| İsim | Doğum | Ölüm | Notlar |
|---|---|---|---|
| XIII. Louis, Fransa Kralı | 27 Eylül 1601 | 14 Mayıs 1643 | Evlilik: Anne Avusturyalı 1615'te |
| Elisabeth Bourbon, İspanya Kraliçesi | 22 Kasım 1602 | 6 Ekim 1644 | Evlilik: IV. Felipe, İspanya Kralı, 1615'te |
| Christine Marie Fransalı, Savoya Düşesi | 10 Şubat 1606 | 27 Aralık 1663 | Evlilik : I. Victor Amadeus, Savoya Dükü, 1619'de |
| Nicolas Henri, Orleans Dükü | 16 Nisan 1607 | 17 Kasım 1611 | - |
| Gaston, Orleans Dükü | 25 Nisan 1608 | 2 Şubat 1660 | 1. evlilik: Marie de Bourbon, Montpensier Düşesi, 1626'de 2. evlilik: Marguerite Lorraineli 1632'de |
| Henrietta Maria, İngiltere, İskoçya ve İrlanda Kralı | 25 Kasım 1609 | 10 Eylül 1669 | Evlilik: I. Charles, İngiltere, İskoçya ve İrlanda Kralı, 1625'te |
Armaları
Kral IV. Henri'nin armaları hayatı boyunca yeni yüksek asalet rütbesi ve hükümdarlık yüklenince aldığı değişik armalar:
-
1562'den itibaren ,
Bearn Prensi ve Vendome Dükü -
From 1572'den itibaren,
Navarre Kralı -
1589-1789,
Fransa ve Navarre Kralı
Sonraki Fransa kralları tarafından da kullanılmıştır> -
1589-1789,
IV. Henri ve Bourbon Henedanı Fransa Kralları için Büyük Kraliyet Arması )
.svg)
Resimler galerisi
-
IV. Henri ailəsi ile birliktə -
1589'de basılmış bir yarım ekü sikkesi üzərində IV. Henri resmi. -
IV. Henri at üzerinde. -
IV. Henri otoportresi 1575 -
IV. Henri portresi Ressam: Frans Pourbus der Jüngere . -
Paris'te Sen Nehri üzerinde Pont-Neuf köprüsünde IV. Henri bronz heykeli. İlk kurulma: Yeniden konulmasi: 1818 -
IV. Henri Pont-Neuf'deki heykelinin diğer bir görünümü -
IV. Henri'nin doğum yeri olan Pau'da heykeli. -
IV. Henri otoportresi -
IV. Henri'nin bir tablosu. Tabloda Henri antik Roma mitolojisi tanrısı Mars olarak gösterilmekter.
.jpg)
Kaynakça
Dış kaynaklar
- Baird, Henry M. (1886). The Huguenots and Henry of Navarre (2 cilt) (İngilizce). New York: Charles Scribner's Sons. 2 cilt (online [1] Cilt 1 & [2] Cilt 2) Google Books.
- Buisseret, David (1990). Henry IV, King of France (İngilizce). New York: Routledge. ISBN 0-04-445635-2.
- Cameron, Keith, (Ed.) (1989). From Valois to Bourbon: Dynasty, State & Society in Early Modern France (İngilizce). Exeter: University of Exeter. ISBN 0-85989-310-3.
Dış bağlantılar
- Henri IV - Le Règne interrompu29 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Fransa Kültür ve İletişim Bakanlığı tarafından hazırlanıp yayımlanan websitesinde