Halil Menteşe: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
YBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.760.340 değişiklik
Arşiv bağlantısı eklendi
düzeltme AWB ile
2. satır: 2. satır:
'''Halil Menteşe''' ([[1874]] [[Milas]] - [[2 Nisan]] [[1948]]), Türk siyasetçi.
'''Halil Menteşe''' ([[1874]] [[Milas]] - [[2 Nisan]] [[1948]]), Türk siyasetçi.


[[Osmanlı Devleti]]'nin son yıllarında Hariciye Nazırı ve Meclis-i Mebusan başkanı olarak, Cumhuriyet döneminde IV. ve V. dönem bağımsız İzmir milletvekili olarak görev yapmış bir siyasetçidir.
[[Osmanlı Devleti]]'nin son yıllarında Hariciye Nazırı ve Meclis-i Mebusan başkanı olarak, Cumhuriyet döneminde IV. ve V. dönem bağımsız İzmir milletvekili olarak görev yapmış bir siyasetçidir.


[[İttihat ve Terakki Partisi]]'nin önde gelenleri arasında yer almıştır. Öyle ki [[Talat Paşa|Talat]], [[İsmail Enver|Enver]], [[Cemal Paşa|Cemal]] Paşa üçlü yönetiminin "dördüncü" veya "yarı zamanlı üyesi" olarak adı anılır<ref name=jstor/>.
[[İttihat ve Terakki Partisi]]'nin önde gelenleri arasında yer almıştır. Öyle ki [[Talat Paşa|Talat]], [[İsmail Enver|Enver]], [[Cemal Paşa|Cemal]] Paşa üçlü yönetiminin "dördüncü" veya "yarı zamanlı üyesi" olarak adı anılır<ref name=jstor/>.


Paris Hukuk Fakültesi mezunudur. Osmanlı Hürriyet Cemiyeti Kurucu Üyeliği, Çiftçilik, Osmanlı [[Meclis-i Mebusan]] I. II. ve III. Dönem Menteşe Mebusluğu, 1. Dönem [[İttihad ve Terakki Fırkası]] Meclis Grup Başkanlığı, Dâhiliye, Hariciye ve Adliye Nazırlıkları, 1. Dönem Meclis Anayasa Encümeni Reisliği, Meclis-i Mebusan II. ve III. Dönem Meclis Başkanlıkları, [[Şura-yı Devlet]] Başkanlığı, Osmanlı-Bulgar Barış görüsmeleri Türk tarafı temsilciliği, [[Batum Konferansı]] Türkiye temsilciliği, [[TBMM]] IV., V., VI. ve VII. Dönem İzmir Milletvekilliği, IV. Dönem Parlamentolar Türk Grubu Kurucu Üyeliği yapmıştır. Evli ve bir çocuk babasıdır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt1/index.html | başlık = TBMM Albümü | erişimtarihi = 23 Ocak 2012 | yayımcı = tbmm.gov.tr | tarih = 31 Ekim 2012 | yazar = | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150411082724/http://www.tbmm.gov.tr:80/TBMM_Album/Cilt1/index.html | arşivtarihi = 11 Nisan 2015}}</ref>
Paris Hukuk Fakültesi mezunudur. Osmanlı Hürriyet Cemiyeti Kurucu Üyeliği, Çiftçilik, Osmanlı [[Meclis-i Mebusan]] I. II. ve III. Dönem Menteşe Mebusluğu, 1. Dönem [[İttihad ve Terakki Fırkası]] Meclis Grup Başkanlığı, Dâhiliye, Hariciye ve Adliye Nazırlıkları, 1. Dönem Meclis Anayasa Encümeni Reisliği, Meclis-i Mebusan II. ve III. Dönem Meclis Başkanlıkları, [[Şura-yı Devlet]] Başkanlığı, Osmanlı-Bulgar Barış görüsmeleri Türk tarafı temsilciliği, [[Batum Konferansı]] Türkiye temsilciliği, [[TBMM]] IV., V., VI. ve VII. Dönem İzmir Milletvekilliği, IV. Dönem Parlamentolar Türk Grubu Kurucu Üyeliği yapmıştır. Evli ve bir çocuk babasıdır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt1/index.html | başlık = TBMM Albümü | erişimtarihi = 23 Ocak 2012 | yayımcı = tbmm.gov.tr | tarih = 31 Ekim 2012 | yazar = | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150411082724/http://www.tbmm.gov.tr:80/TBMM_Album/Cilt1/index.html | arşivtarihi = 11 Nisan 2015}}</ref>


== Yaşamı ==
== Yaşamı ==
[[1874]] yılında [[Milas]]'ta doğdu. Babası, Kadızadelerden Salih Efendi<ref name=milasbilgi>[http://www.milasbilgi.com/milasli-unluler Milasbilgi.com sitesi, '''Milaslı Ünlüler''', ''Erişim tarihi: 26.03.2012'']</ref>, annesi Şefika Hanım<ref name=tbmm>'''TBMM Milletvekilleri Albümü''', ''TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, 2010''</ref> idi. Küçük yaşta yetim kaldı. Öğrenimine [[İzmir]]'de devam etti. Öğretmenlerinden biri de [[Halit Ziya Uşaklıgil]]'di<ref name=jstor>[http://www.jstor.org/pss/4283809 Syed Tanvir Wasti, '''Halil Menteşe, the Quadrumvir''', ''Middle Eastern Studies, Cilt 32, No:3 Temmuz 1996, sayfa: 92-105, Londra'']</ref>.
[[1874]] yılında [[Milas]]'ta doğdu. Babası, Kadızadelerden Salih Efendi<ref name=milasbilgi>[http://www.milasbilgi.com/milasli-unluler Milasbilgi.com sitesi, '''Milaslı Ünlüler''', ''Erişim tarihi: 26.03.2012'']</ref>, annesi Şefika Hanım<ref name=tbmm>'''TBMM Milletvekilleri Albümü''', ''TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, 2010''</ref> idi. Küçük yaşta yetim kaldı. Öğrenimine [[İzmir]]'de devam etti. Öğretmenlerinden biri de [[Halit Ziya Uşaklıgil]]'di<ref name=jstor>[http://www.jstor.org/pss/4283809 Syed Tanvir Wasti, '''Halil Menteşe, the Quadrumvir''', ''Middle Eastern Studies, Cilt 32, No:3 Temmuz 1996, sayfa: 92-105, Londra'']</ref>.


Ortaöğrenimini İzmir'de tamamladıktan sonra [[İstanbul]]'da Hukuk Mektebi'ne devam etti. [[1894]] yılında İstanbul'daki istibdat ortamından kaçmak için öğrenimini yarıda bırakıp önce memleketi Milas'a, ardından o devirde hürriyetseverlerin sığınağı olarak görülen [[Paris]]'e gitti. Hukuk öğrenimini Paris'te tamamladı. [[İttihat ve Terakki Partisi]]'nin Paris şubesine katıldı; [[Ahmet Rıza|Ahmet Rıza Bey]]'in kâtipliğini yaptı<ref name=boyutp>[http://www.boyutpedia.com/default~ID~1305~aID~37299~link~mentese,_hal%C4%B1l.html Boyutpedia.com, '''Halil Menteşe''', ''Erişim tarihi:26.03.2012'']</ref> .
Ortaöğrenimini İzmir'de tamamladıktan sonra [[İstanbul]]'da Hukuk Mektebi'ne devam etti. [[1894]] yılında İstanbul'daki istibdat ortamından kaçmak için öğrenimini yarıda bırakıp önce memleketi Milas'a, ardından o devirde hürriyetseverlerin sığınağı olarak görülen [[Paris]]'e gitti. Hukuk öğrenimini Paris'te tamamladı. [[İttihat ve Terakki Partisi]]'nin Paris şubesine katıldı; [[Ahmet Rıza|Ahmet Rıza Bey]]'in kâtipliğini yaptı<ref name=boyutp>[http://www.boyutpedia.com/default~ID~1305~aID~37299~link~mentese,_hal%C4%B1l.html Boyutpedia.com, '''Halil Menteşe''', ''Erişim tarihi:26.03.2012'']</ref> .
17. satır: 17. satır:
[[Balkan Savaşı]] sırasında İttihat ve Terakki'nin önde gelenlerinin tutuklanmaya başlaması üzerine Paris'e kaçtı. [[Bâb-ı Âli Baskını]]'ndan sonra ülkeye döndü.
[[Balkan Savaşı]] sırasında İttihat ve Terakki'nin önde gelenlerinin tutuklanmaya başlaması üzerine Paris'e kaçtı. [[Bâb-ı Âli Baskını]]'ndan sonra ülkeye döndü.


[[18 Haziran]] [[1913]] - [[27 Mayıs]] [[1914]] tarihleri arasında [[Şura-yı Devlet]] reisliği, 24 Ekim 1915 - Şubat 1917 arasında [[Hariciye Nazırlığı]], Şubat 1917 - Ekim 1918 ayları arasında Adalet Nazırlığı yaptı<ref>[http://www.imprescriptible.fr/turquie-memoire/Halil_Mentese.html Halil (Menteşe)]</ref>. Osmanlı Devleti’nin [[Almanya]]'nın yanında [[I. Dünya Savaşı]]'na katılmasına etkili oldu.
[[18 Haziran]] [[1913]] - [[27 Mayıs]] [[1914]] tarihleri arasında [[Şura-yı Devlet]] reisliği, 24 Ekim 1915 - Şubat 1917 arasında [[Hariciye Nazırlığı]], Şubat 1917 - Ekim 1918 ayları arasında Adalet Nazırlığı yaptı<ref>[http://www.imprescriptible.fr/turquie-memoire/Halil_Mentese.html Halil (Menteşe)]</ref>. Osmanlı Devleti’nin [[Almanya]]'nın yanında [[I. Dünya Savaşı]]'na katılmasına etkili oldu.


[[İstanbul'un işgali]]'den sonra 10 Mart 1919 tarihinde tutuklandı ve 28 Mayıs 1919 tarihinde [[Malta sürgünleri|Malta'ya sürüldü]] (Kayıt Numarası: 2760). 30 Nisan 1921 tarihinde serbest bırakıldıktan sonra İtalya ve Almanya'da bir süre kaldı<ref>İsmail Arar, '''Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe'nin anıları / giriş''', ''İstanbul : Hürriyet Vakfı Yayınları, 1986''</ref>.
[[İstanbul'un işgali]]'den sonra 10 Mart 1919 tarihinde tutuklandı ve 28 Mayıs 1919 tarihinde [[Malta sürgünleri|Malta'ya sürüldü]] (Kayıt Numarası: 2760). 30 Nisan 1921 tarihinde serbest bırakıldıktan sonra İtalya ve Almanya'da bir süre kaldı<ref>İsmail Arar, '''Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe'nin anıları / giriş''', ''İstanbul : Hürriyet Vakfı Yayınları, 1986''</ref>.


[[Kurtuluş Savaşı]] bittikten sonra yurda döndü; 1924 yılında [[Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası]]'nın kurulması çalışmalarına katıldı. [[1926]] yılında [[İzmir Suikastı]] nedeniyle sorgulandı ama gözaltına alınmadı.
[[Kurtuluş Savaşı]] bittikten sonra yurda döndü; 1924 yılında [[Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası]]'nın kurulması çalışmalarına katıldı. [[1926]] yılında [[İzmir Suikastı]] nedeniyle sorgulandı ama gözaltına alınmadı.


[[Cumhuriyet Halk Partisi]]'nin bağımsız adaylar için ayırdığı kontenjandan yararlanarak İzmir milletvekili seçildi; IV., V., VI. ve VII. dönemde mecliste İzmir milletvekili olarak görev yaptıktan sonra 1946 yılında siyasi hayattan çekildi.
[[Cumhuriyet Halk Partisi]]'nin bağımsız adaylar için ayırdığı kontenjandan yararlanarak İzmir milletvekili seçildi; IV., V., VI. ve VII. dönemde mecliste İzmir milletvekili olarak görev yaptıktan sonra 1946 yılında siyasi hayattan çekildi.


[[1948]] yılında hayatını kaybetti. Cenazesi Milas'ta defnedildi<ref name=jstor/>.
[[1948]] yılında hayatını kaybetti. Cenazesi Milas'ta defnedildi<ref name=jstor/>.


== Kaynaklar ==
== Kaynaklar ==

Sayfanın 21.37, 30 Mart 2016 tarihindeki hâli

Halil Menteşe

Halil Menteşe (1874 Milas - 2 Nisan 1948), Türk siyasetçi.

Osmanlı Devleti'nin son yıllarında Hariciye Nazırı ve Meclis-i Mebusan başkanı olarak, Cumhuriyet döneminde IV. ve V. dönem bağımsız İzmir milletvekili olarak görev yapmış bir siyasetçidir.

İttihat ve Terakki Partisi'nin önde gelenleri arasında yer almıştır. Öyle ki Talat, Enver, Cemal Paşa üçlü yönetiminin "dördüncü" veya "yarı zamanlı üyesi" olarak adı anılır[1].

Paris Hukuk Fakültesi mezunudur. Osmanlı Hürriyet Cemiyeti Kurucu Üyeliği, Çiftçilik, Osmanlı Meclis-i Mebusan I. II. ve III. Dönem Menteşe Mebusluğu, 1. Dönem İttihad ve Terakki Fırkası Meclis Grup Başkanlığı, Dâhiliye, Hariciye ve Adliye Nazırlıkları, 1. Dönem Meclis Anayasa Encümeni Reisliği, Meclis-i Mebusan II. ve III. Dönem Meclis Başkanlıkları, Şura-yı Devlet Başkanlığı, Osmanlı-Bulgar Barış görüsmeleri Türk tarafı temsilciliği, Batum Konferansı Türkiye temsilciliği, TBMM IV., V., VI. ve VII. Dönem İzmir Milletvekilliği, IV. Dönem Parlamentolar Türk Grubu Kurucu Üyeliği yapmıştır. Evli ve bir çocuk babasıdır.[2]

Yaşamı

1874 yılında Milas'ta doğdu. Babası, Kadızadelerden Salih Efendi[3], annesi Şefika Hanım[4] idi. Küçük yaşta yetim kaldı. Öğrenimine İzmir'de devam etti. Öğretmenlerinden biri de Halit Ziya Uşaklıgil'di[1].

Ortaöğrenimini İzmir'de tamamladıktan sonra İstanbul'da Hukuk Mektebi'ne devam etti. 1894 yılında İstanbul'daki istibdat ortamından kaçmak için öğrenimini yarıda bırakıp önce memleketi Milas'a, ardından o devirde hürriyetseverlerin sığınağı olarak görülen Paris'e gitti. Hukuk öğrenimini Paris'te tamamladı. İttihat ve Terakki Partisi'nin Paris şubesine katıldı; Ahmet Rıza Bey'in kâtipliğini yaptı[5] .

II. Meşrutiyetin ilanından sonra yurda döndü; 1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı ve 1914-1918 Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda Muğla mebusu ve meclis başkanı olarak görev yaptı.

Balkan Savaşı sırasında İttihat ve Terakki'nin önde gelenlerinin tutuklanmaya başlaması üzerine Paris'e kaçtı. Bâb-ı Âli Baskını'ndan sonra ülkeye döndü.

18 Haziran 1913 - 27 Mayıs 1914 tarihleri arasında Şura-yı Devlet reisliği, 24 Ekim 1915 - Şubat 1917 arasında Hariciye Nazırlığı, Şubat 1917 - Ekim 1918 ayları arasında Adalet Nazırlığı yaptı[6]. Osmanlı Devleti’nin Almanya'nın yanında I. Dünya Savaşı'na katılmasına etkili oldu.

İstanbul'un işgali'den sonra 10 Mart 1919 tarihinde tutuklandı ve 28 Mayıs 1919 tarihinde Malta'ya sürüldü (Kayıt Numarası: 2760). 30 Nisan 1921 tarihinde serbest bırakıldıktan sonra İtalya ve Almanya'da bir süre kaldı[7].

Kurtuluş Savaşı bittikten sonra yurda döndü; 1924 yılında Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurulması çalışmalarına katıldı. 1926 yılında İzmir Suikastı nedeniyle sorgulandı ama gözaltına alınmadı.

Cumhuriyet Halk Partisi'nin bağımsız adaylar için ayırdığı kontenjandan yararlanarak İzmir milletvekili seçildi; IV., V., VI. ve VII. dönemde mecliste İzmir milletvekili olarak görev yaptıktan sonra 1946 yılında siyasi hayattan çekildi.

1948 yılında hayatını kaybetti. Cenazesi Milas'ta defnedildi[1].

Kaynaklar

  1. ^ a b c Syed Tanvir Wasti, Halil Menteşe, the Quadrumvir, Middle Eastern Studies, Cilt 32, No:3 Temmuz 1996, sayfa: 92-105, Londra
  2. ^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012. 
  3. ^ Milasbilgi.com sitesi, Milaslı Ünlüler, Erişim tarihi: 26.03.2012
  4. ^ TBMM Milletvekilleri Albümü, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, 2010
  5. ^ Boyutpedia.com, Halil Menteşe, Erişim tarihi:26.03.2012
  6. ^ Halil (Menteşe)
  7. ^ İsmail Arar, Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe'nin anıları / giriş, İstanbul : Hürriyet Vakfı Yayınları, 1986
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Halil_Menteşe&oldid=16863176" sayfasından alınmıştır