Marek Sobieski (1628-1652): Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
Devriyeler
542.017 değişiklik
→‎Popüler kültürdeki yeri: bu kaynak, yalnızca bu kısma yönelik...
+çeviri iyileştirmeleri
22. satır: 22. satır:
}}
}}


'''Marek Sobieski''' (24 Mayıs 1628 - 3 Haziran 1652), [[Polonyalı]] bir [[Szlachta|asilzade]], [[Krasnystaw]] ve [[Yavoriv]]'in [[starosta]]sı ve Polonya kralı [[III. Jan Sobieski]]'nin ağabeyiydi. [[Kraków]]'daki [[Bartłomiej Nowodworski Lisesi|Nowodworski Koleji]] ve [[Jagiellon Üniversitesi|Kraków Akademisi]]'nden mezun olduktan sonra [[Batı Avrupa]]'ya seyahat etti. 1648'de Polonya'ya dönmesinin ardından, [[Kazaklar (Slav)|Kazaklar]] ve [[Tatarlar|Tatarlar'a]] karşı [[Zbaraż Muharebesi|Zbaraż Kuşatması]]'nda ve [[Beresteczko Muharebesi]]'nde savaştı. 1652'de Tatarlar tarafından esir alındı ve [[Batih katliamı|Kazaklar tarafından öldürüldü]].
'''Marek Sobieski''' (24 Mayıs 1628 - 3 Haziran 1652), [[Leh]] bir [[Szlachta|asilzade]], [[Krasnystaw]] ve [[Yavoriv]]'in [[starosta]]sı ve Leh kralı [[III. Jan Sobieski]]'nin ağabeyiydi. [[Kraków]]'daki [[Bartłomiej Nowodworski Lisesi|Nowodworski Koleji]] ve [[Jagiellon Üniversitesi|Kraków Akademisi]]'nden mezun olduktan sonra [[Batı Avrupa]]'ya giderek orada öğrenim gördü. 1648'de Polonya'ya dönmesinin ardından, [[Zbaraż Muharebesi|Zbaraż Kuşatması]] ve [[Beresteczko Muharebesi]]'nde [[Kazaklar (Slav)|Kazaklar]] ve [[Tatarlar|Tatarlar'a]] karşı savaştı. 1652'de Tatarlar tarafından esir alındı ve [[Batih katliamı|Kazaklar tarafından öldürüldü]].


== İlk yılları ve eğitimi ==
== Çocukluğu ve eğitim hayatı ==
Sobieski, [[Jakub Sobieski]] ve ikinci eşi [[Teofila Zofia Sobieska|Teofila Zofia Daniłłowicz]]'in en büyük çocuğuydu.{{kdş|Długosz|1999-2000|p=504}}<ref name="wilanow">{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/sobieski_marek_herbu_janina.html | başlık = Sobieski Marek, herbu Janina | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045754/http://www.wilanow-palac.pl/sobieski_marek_herbu_janina.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011 | ölüurl = no }}</ref> 24 Mayıs 1628'de [[Zoloçiv|Złoczów]]'de<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/raptularz_teofili_sobieskiej_jakom_szla_za_maz_i_jako_sie_moie_dzieci_rodzily.html | başlık = Raptularz Teofili Sobieskiej: "Jakom szła za mąż i jako się moie dzieci rodziły" | soyadı1 = Ciara | ad1 = Stefan | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045701/http://www.wilanow-palac.pl/raptularz_teofili_sobieskiej_jakom_szla_za_maz_i_jako_sie_moie_dzieci_rodzily.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011 | ölüurl = no }}</ref> ve çocukluğunu [[Jovkva]]'da geçirdi. Vatansever bir ailede büyüdü, annesi sık sık onu ve erkek kardeşini, 1620'de [[Cecora Muharebesi (1620)|Cecora Muharebesi]]'nde öldürülen büyük büyükbabası [[Hetman]] [[Stanisław Żółkiewski]]'nin mezarına götürdü. Zofia Teofila Daniłłowicz oğullarına büyük büyükbabalarının mezarının üzerindeki yazıyı öğretti: "O quam dulce et decorum est pro patria mori!" (Birinin vatanı için ölmesi ne kadar güzel ve onur verici!).<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/teofila_sobieska_z_synami_u_grobu_zolkiewskiego.html | başlık = Teofila Sobieska z synami u grobu Żółkiewskiego | soyadı1 = Widacka | ad1 = Hanna | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045731/http://www.wilanow-palac.pl/teofila_sobieska_z_synami_u_grobu_zolkiewskiego.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011 | ölüurl = no }}</ref> 29 Ekim 1639'da Sobieski, [[Yavoriv]]'in [[starostwo]]'sı oldu.{{kdş|Długosz|1999-2000|p=504}}{{kdş|Bobowski|1991|p=29}}
Sobieski, [[Jakub Sobieski]] ve ikinci eşi [[Teofila Zofia Sobieska|Teofila Zofia Daniłłowicz]]'in en büyük çocuğuydu.{{kdş|Długosz|1999-2000|p=504}}<ref name="wilanow">{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/sobieski_marek_herbu_janina.html | başlık = Sobieski Marek, herbu Janina | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045754/http://www.wilanow-palac.pl/sobieski_marek_herbu_janina.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011 | ölüurl = no }}</ref> 24 Mayıs 1628'de [[Zoloçiv|Złoczów]]'de doğdu<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/raptularz_teofili_sobieskiej_jakom_szla_za_maz_i_jako_sie_moie_dzieci_rodzily.html | başlık = Raptularz Teofili Sobieskiej: "Jakom szła za mąż i jako się moie dzieci rodziły" | soyadı1 = Ciara | ad1 = Stefan | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045701/http://www.wilanow-palac.pl/raptularz_teofili_sobieskiej_jakom_szla_za_maz_i_jako_sie_moie_dzieci_rodzily.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011 | ölüurl = no }}</ref> ve çocukluğunu [[Jovkva]]'da geçirdi. Vatansever bir ailede büyüdü. Annesi sık sık onu ve erkek kardeşini, 1620'de [[Cecora Muharebesi (1620)|Cecora Muharebesi]]'nde öldürülen büyükbüyükbabası [[Hetman]] [[Stanisław Żółkiewski]]'nin mezarına götürürdü. Zofia Teofila Daniłłowicz oğullarına büyükbüyükbabalarının mezarının üzerindeki yazıyı öğretmişti: "O quam dulce et decorum est pro patria mori!" (Birinin vatanı için ölmesi ne kadar güzel ve onur verici!).<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/teofila_sobieska_z_synami_u_grobu_zolkiewskiego.html | başlık = Teofila Sobieska z synami u grobu Żółkiewskiego | soyadı1 = Widacka | ad1 = Hanna | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045731/http://www.wilanow-palac.pl/teofila_sobieska_z_synami_u_grobu_zolkiewskiego.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011 | ölüurl = no }}</ref> 29 Ekim 1639'da Sobieski, [[Yavoriv]]'in [[starosta]]sı oldu.{{kdş|Długosz|1999-2000|p=504}}{{kdş|Bobowski|1991|p=29}}


Marek, kardeşi Jan ile birlikte 1640'tan itibaren Kraków'daki Nowodworski Lisesi'nde okudu.{{kdş|Długosz|1999-2000|p=504}}{{kdş|Korzon|1898|p=9}}{{kdş|Podhorodecki|1994|p=489}} 29 Nisan 1642'de Sobieski, Krakov piskoposu [[Jakub Zadzik]]'in cenazesi üzerine bir konuşma yaptı.{{kdş|Długosz|1999-2000|p=504}} Ertesi yıl, 2 Haziran 1643'te Sobieski, Nodworski Lisesi'ne yaptığı her şey için [[IV. Władysław Waza]]'ya teşekkür ettiği bir konuşma yaptı.{{kdş|Korzon|1898|p=10}} Nisan 1643'te Marek ve John Sobieski, [[Jagiellon Üniversitesi|Kraków Akademisi]]'nde eğitim görmeye başladı.{{kdş|Korzon|1898|p=11}}{{kdş|Podhorodecki|1994|p=490}} 1644 yılında [[Krasnystaw]]'ın [[starosta]]sı oldu.{{kdş|Bobowski|1991|p=29}}
Marek, kardeşi Jan ile birlikte 1640'tan itibaren Kraków'daki Nowodworski Lisesi'nde okudu.{{kdş|Długosz|1999-2000|p=504}}{{kdş|Korzon|1898|p=9}}{{kdş|Podhorodecki|1994|p=489}} 29 Nisan 1642'de Sobieski, Krakov piskoposu [[Jakub Zadzik]]'in cenazesi için bir konuşma yaptı.{{kdş|Długosz|1999-2000|p=504}} Ertesi yıl, 2 Haziran 1643'te Sobieski, Nodworski Lisesi'ne yaptığı her şey için [[IV. Władysław Waza]]'ya teşekkür ettiği bir konuşma yaptı.{{kdş|Korzon|1898|p=10}} Nisan 1643'te Marek ve John Sobieski, [[Jagiellon Üniversitesi|Kraków Akademisi]]'nde eğitim görmeye başladı.{{kdş|Korzon|1898|p=11}}{{kdş|Podhorodecki|1994|p=490}} 1644 yılında [[Krasnystaw]]'ın [[starosta]]sı oldu.{{kdş|Bobowski|1991|p=29}}


1645'te, Marek ve Jan'ın babası Jakub Sobieski, yurt dışına çıkmak üzere olan oğulları için özel talimatlar ve bir rehber kitap hazırladı.<ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Instrukcya jw. jm. pana wojewody ruskiego ichmościom panom synom do cudzych krajów jadạcym |soyadı=Sobieski |ad=Jakub|yazarlink=Jakub Sobieski |yıl=1865|yayıncı=Drukarnia Józefa Ungra |konum=Warszawa |url=http://www.mdz-nbn-resolving.de/urn/resolver.pl?urn=urn:nbn:de:bvb:12-bsb10470010-8 }}</ref> Romalı yazarlardan ilham alan Jakub Sobieski, yabancı dil öğrenmenin ve fiziksel egzersizin önemini vurguladı. Oğullarını politikacı ve diplomat olmaya hazırlamak istiyordu.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/jakuba_sobieskiego_praecepta_ad_filios.html | başlık = Jakuba Sobieskiego praecepta ad filios | soyadı1 = Strycharczyk | ad1 = Barbara | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 22 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045922/http://www.wilanow-palac.pl/jakuba_sobieskiego_praecepta_ad_filios.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011 | ölüurl = no }}</ref>
Marek ve Jan'ın babası Jakub Sobieski, 1645 yılında yurt dışına çıkmak üzere olan oğulları için özel talimatlar ve bir rehber kitap hazırladı.<ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Instrukcya jw. jm. pana wojewody ruskiego ichmościom panom synom do cudzych krajów jadạcym |soyadı=Sobieski |ad=Jakub|yazarlink=Jakub Sobieski |yıl=1865|yayıncı=Drukarnia Józefa Ungra |konum=Warszawa |url=http://www.mdz-nbn-resolving.de/urn/resolver.pl?urn=urn:nbn:de:bvb:12-bsb10470010-8 }}</ref> Romalı yazarlardan ilham alan Jakub Sobieski, yabancı dil öğrenmenin ve fiziksel egzersizin önemini vurguladığı yazılarıyla oğullarını politikacı ve diplomat olmaya hazırlamak istiyordu.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/jakuba_sobieskiego_praecepta_ad_filios.html | başlık = Jakuba Sobieskiego praecepta ad filios | soyadı1 = Strycharczyk | ad1 = Barbara | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 22 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045922/http://www.wilanow-palac.pl/jakuba_sobieskiego_praecepta_ad_filios.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011 | ölüurl = no }}</ref>


Eğitimlerini tamamladıktan sonra iki kardeş 1646 yılında, [[Sebastian Gawrecki]]'nin himayesinde Avrupa'yı dolaşmaya başladılar. Jovkva'dan 21 Şubat{{kdş|Korzon|1898|p=11}} veya 25 Mart{{kdş|Podhorodecki|1994|p=490}} 1646'da ayrıldılar. [[Berlin]], [[Wittenberg]], [[Leipzig]], [[Halle, Saksonya-Anhalt|Halle]] ve [[Amsterdam]] ziyaretlerinin ardından 9 Haziran 1646'da [[Paris]]'e ulaştılar.{{kdş|Podhorodecki|1994|p=490}} Daha sonraki 16 ayı [[Fransa]]'da geçirdiler. Ekim 1647'de Marek ve Jan Sobieski [[İngiltere]]'ye gitti, daha sonra [[Hollanda]]'da matematik okudular.{{kdş|Podhorodecki|1994|p=490}}{{kdş|Korzon|1898|p=13-14}} Kardeşler, [[Türkiye]]'ye de gitmeyi planlamışlardı, ancak [[Hmelnitski Ayaklanması]]'nı duyduktan sonra Polonya'ya dönmeye karar verdiler.{{kdş|Podhorodecki|1994|p=490}} Marek ve Jan Sobieski, 24 Temmuz 1648'de [[Brüksel]]'den ayrıldı.{{kdş|Korzon|1898|p=14}}
İki kardeş 1646 yılında Jovkva'daki öğrenimlerini tamamladılar ve şehirden 21 Şubat{{kdş|Korzon|1898|p=11}} veya 25 Mart{{kdş|Podhorodecki|1994|p=490}} 1646'da ayrılarak [[Sebastian Gawrecki]]'nin himayesinde Avrupa'yı dolaşmaya başladılar. [[Berlin]], [[Wittenberg]], [[Leipzig]], [[Halle, Saksonya-Anhalt|Halle]] ve [[Amsterdam]] ziyaretlerinin ardından 9 Haziran 1646'da [[Paris]]'e ulaştılar.{{kdş|Podhorodecki|1994|p=490}} Daha sonraki 16 ayı [[Fransa]]'da geçirdiler. Ekim 1647'de [[İngiltere]]'ye gittiler. Sonrasında ise [[Hollanda]]'da matematik okudular.{{kdş|Podhorodecki|1994|p=490}}{{kdş|Korzon|1898|p=13-14}} Kardeşler [[Türkiye]]'ye de gitmeyi planlamışlardı, ancak [[Hmelnitski Ayaklanması]]'nı duyduktan sonra Lehistan'a dönmeye karar verdiler.{{kdş|Podhorodecki|1994|p=490}} Marek ve Jan Sobieski, 24 Temmuz 1648'de [[Brüksel]]'den ayrıldı.{{kdş|Korzon|1898|p=14}}


== Yetişkinlik dönemi ==
== Yetişkinlik dönemi ==
Polonya'ya döndükten sonra Marek ve Jan, o sırada Kazaklar tarafından kuşatılan [[Zamość]]'a geldi.{{kdş|Kosman|1996|p=129}} 1648, 1649 ve 1650 yıllarında Sobieski, [[Lehistan-Litvanya Birliği]] parlamentosu ([[Sejm (Lehistan-Litvanya Birliği)|''sejm walny'']]) üyeliğine seçildi.{{kdş|Prochaska|1909|p=35}} 1649'da Polonya kralı olarak [[II. Jan Kazimierz Waza]]'ya oy veren seçmenler arasındaydı.<ref name="wilanow"/> Daha sonra [[Jeremi Wiśniowiecki]]'nin ordusuna katılan genç ''starosta'' Marek, 100 süvariye sahip bir [[Chorągiew|''chorągiew'']] [[Hüssar|''husarska'']]'nın (Hüssarlar tarafından oluşturulan askeri birim) başına geçti.<ref name="wilanow"/>
Marek ve Jan, Lehistan'a döndükten sonra o sırada Kazakların kuşatması altında olan [[Zamość]]'a geldi.{{kdş|Kosman|1996|p=129}} Marek Sobieski; 1648, 1649 ve 1650 yıllarında [[Lehistan-Litvanya Birliği]] parlamentosu ([[Sejm (Lehistan-Litvanya Birliği)|''sejm walny'']]) üyeliğine seçildi.{{kdş|Prochaska|1909|p=35}} 1649'da Lehistan Kralı olması için [[II. Jan Kazimierz Waza]]'ya oy veren seçmenler arasındaydı.<ref name="wilanow"/> Daha sonra [[Jeremi Wiśniowiecki]]'nin ordusuna katılan genç starosta, 100 süvariye sahip bir [[Chorągiew|''chorągiew'']] [[Hüssar|''husarska'']]nın başına geçti.<ref name="wilanow"/>


[[Dosya:Massacre_of_Polish_captives_after_the_battle_of_Batoh_1652.jpg|266px|thumb|sağ|[[Batih katliamı|Batoh Muharebesi'nden sonra Leh tutsakların katliamı]].]]
[[Dosya:Massacre_of_Polish_captives_after_the_battle_of_Batoh_1652.jpg|266px|thumb|sağ|[[Batih katliamı|Batoh Muharebesi'nden sonra Leh tutsakların öldürülmesi]].]]


Sobieski, 10 Temmuz - 22 Ağustos 1649 tarihleri ​​arasında [[Zbaraż Muharebesi]]'nde Kazaklar tarafından kuşatılan Polonya savunmasında görev aldı.{{kdş|Korzon|1898|p=23}}{{kdş|Serczyk|1998|p=235-236}}{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}} 1650'de [[Kamyanets-Podilski]]'de Kazaklara karşı savaştı.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}} 28-30 Haziran 1651'de [[Beresteczko Muharebesi]]'ne de katıldı. Polonya zaferinden sonra, cesaretinden dolayı savaşta öldürülen [[Toğay Bey]]'in kılıçlarından biriyle ödüllendirildi.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Serczyk|1998|p=339}} Eylül 1651'de [[Bila Tserkva Muharebesi]]'nde yer aldı. Lehler, Kazaklar ve Tatarlar müzakerelere başladığında Marek Sobieski, Polonya kampında bulunan Kazak lideri [[Bohdan Hmelnitski]] için kefil olarak Kazak kampına gönderildi.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}}
Sobieski, 10 Temmuz ila 22 Ağustos 1649 ​​arasında [[Zbaraż Muharebesi]]'nde Kazaklar tarafından kuşatılan Leh savunma kuvvetlerinde görev yaptı.{{kdş|Korzon|1898|p=23}}{{kdş|Serczyk|1998|p=235-236}}{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}} 1650'de [[Kamyanets-Podilski]]'de Kazaklara karşı savaştı.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}} 28-30 Haziran 1651 tarihleri arasında [[Beresteczko Muharebesi]]'ne de katıldı. Lehistan zaferinden sonra, cesaretinden dolayı kendisine savaşta öldürülmüş olan [[Toğay Bey]]'in kılıçlarından biri ödül olarak verildi.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Serczyk|1998|p=339}} Eylül 1651'de [[Bila Tserkva Muharebesi]]'nde yer aldı. Lehler, Kazaklar ve Tatarlar müzakerelere başladığında, Leh kampında bulunan Kazak lideri [[Bohdan Hmelnitski]]'nin güvenliğinin teminatı olarak Kazak kampına gönderildi.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}}


1652'de Sobieski, [[Bila Tserkva]] seferi sırasında [[Bratslav]] yakınlarında Kazaklara karşı savaştı. [[Jan Odrzywolski]] ile birlikte ilerleyen, ancak kendi süvarilerinin sancağı olmayan Sobieski ve beraberindekiler, 31 Mayıs'ta hetman Kalinowski'nin Batih'deki kampına geldi.{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}} Marek Sobieski ve Odrzywolski, sonraki savaşta süvari sancaklarının komutanı olarak atandı ve bu sıfatla 1 ve 2 Haziran'da savaşa öncülük ettiler.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}}
Sobieski 1652 yılında gerçekleşen [[Bila Tserkva]] seferi sırasında [[Bratslav]] yakınlarında Kazaklara karşı savaştı. [[Jan Odrzywolski]] ile birlikte hareket eden ama kendi hüssar sancağına sahip olmayan Sobieski ve beraberindekiler, 31 Mayıs'ta hetman Kalinowski'nin Batih'deki kampına geldi.{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}} Marek Sobieski ve Odrzywolski, sonraki savaşta süvari sancaklarının komutanı olarak atandı ve 1-2 Haziran'da bu görevi yerine getirdiler.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}} '''2 Haziran günü, Leh süvariler kendi kamplarının önünde yer alan savaş alanında yenilgiye uğradı. Sobieski bunun ardından yaralı hetman Kalinowski'nin de olasılıkla içinde bulunduğu bir süvari grubuna komuta etti. Leh kampının doğusundaki bir [[tabya]]ya çekilen Lehler, Kazakların topçu birliklerini getirmesiyle kesin bir yenilgiye uğradı.{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}} Leh asker [[Wespazjan Kochowski]]'nin yazılarına göre Sobieski, Leh kampını Kazak-Tatar ordusuna karşı savunan son Leh komutan olabilirdi.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Kosman|1996|p=129}} Genç komutan Tatarlar ve Kazaklar tarafından fidye için kullanılmak üzere esir alındı.{{kdş|Ciesielski|2007|p=30-32}} Savaştan sonra Kazaklar, Tatarlara mahkumların onlara teslim edilmesi için ödeme yaptı ve Chmielnicki'nin Berestechko'daki yenilgisine misilleme olarak Leh tutsakları öldürdü. Katledilen 8.000 Leh asker arasında Marek Sobieski de vardı.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Kosman|1996|p=129}}<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.staropolska.pl/barok/W_Kochowski/Klimakter.html | başlık = Klimaktery (wybór) | soyadı = Kochowski | ad = Wespazjan | yazarlink = Wespazjan Kochowski | yayıncı = Staropolska on-line | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20091007124834/http://www.staropolska.pl/barok/W_Kochowski/Klimakter.html | arşivtarihi = 7 Ekim 2009 | ölüurl = yes }}</ref> Ciesielski'ye (2007) göre burada öldürülenlerin sayısı net değildir ve öldürülen Leh sayısı 15.000'e kadar çıkmış olabilir.{{kdş|Ciesielski|2007|p=37}}


⚫
Sobieski'nin annesi, ölen oğlunun naaşını geri getirtti<ref name="wilanow"/> ve oğlunun anısına Jovkva'da 1653 ila 1655 yıllarında [[Meryem Ana Kilisesi, Jovkva|Meryem Ana Kilisesi]]'ni yaptırdı.{{kdş|Rąkowski|2007|p=125}} Sobieski, 1655'te kilisenin [[Kutsama|kutsandığı]] gün buraya gömüldü.{{kdş|Rąkowski|2007|p=125}} Kardeşi [[III. Jan Sobieski]], [[Andreas Schlüter]]'e siyah mermerden yapılmış bir mezar taşı yaptırdı, ancak bu taş 1945'ten sonra parçalandı.<ref name="wilanow"/> Sobieski'nin mezarı 1946 yılında Kraków'daki [[Dominik Kutsal Üçlü Bazilikası]]na taşındı.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}}
2 Haziran'da, Leh süvarilerin Polonya kampı önündeki savaş alanında yenilgiye uğratılmasının ardından [[Batih Muharebesi]]'nin ikinci gününde Sobieski, Polonya kampından doğudaki Leh [[tabya]]sına çekilen, yaralı hetman Kalinowski'nin de olasılıkla içlerinde bulunduğu bir süvari grubuna komuta etti; Kazaklar, topçu birliklerini getirdikten sonra süvari birliğini yok etti.{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}} Polonyalı asker [[Wespazjan Kochowski]]'nin yazılarına göre Sobieski, Leh kampını Kazak-Tatar ordusuna karşı savunan son Leh komutan olabilirdi.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Kosman|1996|p=129}} Genç komutan, Tatarlar ve Kazaklar tarafından fidye istenilmek üzere esir alındı.{{kdş|Ciesielski|2007|p=30-32}} Savaştan sonra Kazaklar, Tatarlara mahkumların onlara teslim edilmesi için ödeme yaptı ve Chmielnicki'nin Berestechko'daki yenilgisine misilleme olarak Polonyalı tutsakları öldürdü. Katledilen 8.000 Leh asker arasında Marek Sobieski de vardı,<ref name="wilanow"/>{{kdş|Kosman|1996|p=129}}<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.staropolska.pl/barok/W_Kochowski/Klimakter.html | başlık = Klimaktery (wybór) | soyadı = Kochowski | ad = Wespazjan | yazarlink = Wespazjan Kochowski | yayıncı = Staropolska on-line | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20091007124834/http://www.staropolska.pl/barok/W_Kochowski/Klimakter.html | arşivtarihi = 7 Ekim 2009 | ölüurl = yes }}</ref> ya da sayı çok daha yüksek olabilirdi, 15.000 kadar Leh, katliam sırasında öldürüldü.{{kdş|Ciesielski|2007|p=37}}

⚫
Sobieski'nin annesi, ölen oğlunun naaşını evlerine getirtti<ref name="wilanow"/> ve oğlunu anmak için Jovkva'da 1653 ile 1655 arasında inşa edilen [[Meryem Ana Kilisesi, Jovkva|Meryem Ana Kilisesi]]'ni yaptırdı.{{kdş|Rąkowski|2007|p=125}} Sobieski, 1655'te kilisenin [[Kutsama|kutsandığı]] gün gömüldü.{{kdş|Rąkowski|2007|p=125}} Kardeşi [[III. Jan Sobieski]], [[Andreas Schlüter]] tarafından inşa edilen, 1945'ten sonra yıkılan siyah mermerden yapılmış bir mezar taşı yaptırdı.<ref name="wilanow"/> 1946'da Sobieski'nin mezarı, Kraków'daki [[Dominik Kutsal Üçlü Bazilikası]]'na taşındı.<ref name="wilanow"/>{{kdş|Długosz|1999-2000|p=505}}


== Popüler kültürdeki yeri ==
== Popüler kültürdeki yeri ==

Sayfanın 23.06, 15 Ekim 2020 tarihindeki hâli

Başlığın diğer anlamları için Marek Sobieski sayfasına bakınız.
Marek Sobieski
Doğum24 Mayıs 1628(1628-05-24)
Zoloçiv, Lehistan-Litvanya Birliği
Ölüm3 Haziran 1652 (24 yaşında)
Batoh, Ukrayna
Defin1655
Jovkva, Lehistan-Litvanya Birliği
HanedanSobieski
BabasıJakub Sobieski
AnnesiTeofila Zofia Sobieska
MeslekKrasnystaw ve Yavoriv starostası

Marek Sobieski (24 Mayıs 1628 - 3 Haziran 1652), Leh bir asilzade, Krasnystaw ve Yavoriv'in starostası ve Leh kralı III. Jan Sobieski'nin ağabeyiydi. Kraków'daki Nowodworski Koleji ve Kraków Akademisi'nden mezun olduktan sonra Batı Avrupa'ya giderek orada öğrenim gördü. 1648'de Polonya'ya dönmesinin ardından, Zbaraż Kuşatması ve Beresteczko Muharebesi'nde Kazaklar ve Tatarlar'a karşı savaştı. 1652'de Tatarlar tarafından esir alındı ve Kazaklar tarafından öldürüldü.

Çocukluğu ve eğitim hayatı

Sobieski, Jakub Sobieski ve ikinci eşi Teofila Zofia Daniłłowicz'in en büyük çocuğuydu.[1][2] 24 Mayıs 1628'de Złoczów'de doğdu[3] ve çocukluğunu Jovkva'da geçirdi. Vatansever bir ailede büyüdü. Annesi sık sık onu ve erkek kardeşini, 1620'de Cecora Muharebesi'nde öldürülen büyükbüyükbabası Hetman Stanisław Żółkiewski'nin mezarına götürürdü. Zofia Teofila Daniłłowicz oğullarına büyükbüyükbabalarının mezarının üzerindeki yazıyı öğretmişti: "O quam dulce et decorum est pro patria mori!" (Birinin vatanı için ölmesi ne kadar güzel ve onur verici!).[4] 29 Ekim 1639'da Sobieski, Yavoriv'in starostası oldu.[1][5]

Marek, kardeşi Jan ile birlikte 1640'tan itibaren Kraków'daki Nowodworski Lisesi'nde okudu.[1][6][7] 29 Nisan 1642'de Sobieski, Krakov piskoposu Jakub Zadzik'in cenazesi için bir konuşma yaptı.[1] Ertesi yıl, 2 Haziran 1643'te Sobieski, Nodworski Lisesi'ne yaptığı her şey için IV. Władysław Waza'ya teşekkür ettiği bir konuşma yaptı.[8] Nisan 1643'te Marek ve John Sobieski, Kraków Akademisi'nde eğitim görmeye başladı.[9][10] 1644 yılında Krasnystaw'ın starostası oldu.[5]

Marek ve Jan'ın babası Jakub Sobieski, 1645 yılında yurt dışına çıkmak üzere olan oğulları için özel talimatlar ve bir rehber kitap hazırladı.[11] Romalı yazarlardan ilham alan Jakub Sobieski, yabancı dil öğrenmenin ve fiziksel egzersizin önemini vurguladığı yazılarıyla oğullarını politikacı ve diplomat olmaya hazırlamak istiyordu.[12]

İki kardeş 1646 yılında Jovkva'daki öğrenimlerini tamamladılar ve şehirden 21 Şubat[9] veya 25 Mart[10] 1646'da ayrılarak Sebastian Gawrecki'nin himayesinde Avrupa'yı dolaşmaya başladılar. Berlin, Wittenberg, Leipzig, Halle ve Amsterdam ziyaretlerinin ardından 9 Haziran 1646'da Paris'e ulaştılar.[10] Daha sonraki 16 ayı Fransa'da geçirdiler. Ekim 1647'de İngiltere'ye gittiler. Sonrasında ise Hollanda'da matematik okudular.[10][13] Kardeşler Türkiye'ye de gitmeyi planlamışlardı, ancak Hmelnitski Ayaklanması'nı duyduktan sonra Lehistan'a dönmeye karar verdiler.[10] Marek ve Jan Sobieski, 24 Temmuz 1648'de Brüksel'den ayrıldı.[14]

Yetişkinlik dönemi

Marek ve Jan, Lehistan'a döndükten sonra o sırada Kazakların kuşatması altında olan Zamość'a geldi.[15] Marek Sobieski; 1648, 1649 ve 1650 yıllarında Lehistan-Litvanya Birliği parlamentosu (sejm walny) üyeliğine seçildi.[16] 1649'da Lehistan Kralı olması için II. Jan Kazimierz Waza'ya oy veren seçmenler arasındaydı.[2] Daha sonra Jeremi Wiśniowiecki'nin ordusuna katılan genç starosta, 100 süvariye sahip bir chorągiew husarskanın başına geçti.[2]

Batoh Muharebesi'nden sonra Leh tutsakların öldürülmesi.

Sobieski, 10 Temmuz ila 22 Ağustos 1649 ​​arasında Zbaraż Muharebesi'nde Kazaklar tarafından kuşatılan Leh savunma kuvvetlerinde görev yaptı.[17][18][19] 1650'de Kamyanets-Podilski'de Kazaklara karşı savaştı.[2][19] 28-30 Haziran 1651 tarihleri arasında Beresteczko Muharebesi'ne de katıldı. Lehistan zaferinden sonra, cesaretinden dolayı kendisine savaşta öldürülmüş olan Toğay Bey'in kılıçlarından biri ödül olarak verildi.[2][20] Eylül 1651'de Bila Tserkva Muharebesi'nde yer aldı. Lehler, Kazaklar ve Tatarlar müzakerelere başladığında, Leh kampında bulunan Kazak lideri Bohdan Hmelnitski'nin güvenliğinin teminatı olarak Kazak kampına gönderildi.[2][19]

Sobieski 1652 yılında gerçekleşen Bila Tserkva seferi sırasında Bratslav yakınlarında Kazaklara karşı savaştı. Jan Odrzywolski ile birlikte hareket eden ama kendi hüssar sancağına sahip olmayan Sobieski ve beraberindekiler, 31 Mayıs'ta hetman Kalinowski'nin Batih'deki kampına geldi.[19] Marek Sobieski ve Odrzywolski, sonraki savaşta süvari sancaklarının komutanı olarak atandı ve 1-2 Haziran'da bu görevi yerine getirdiler.[2][19] 2 Haziran günü, Leh süvariler kendi kamplarının önünde yer alan savaş alanında yenilgiye uğradı. Sobieski bunun ardından yaralı hetman Kalinowski'nin de olasılıkla içinde bulunduğu bir süvari grubuna komuta etti. Leh kampının doğusundaki bir tabyaya çekilen Lehler, Kazakların topçu birliklerini getirmesiyle kesin bir yenilgiye uğradı.[19] Leh asker Wespazjan Kochowski'nin yazılarına göre Sobieski, Leh kampını Kazak-Tatar ordusuna karşı savunan son Leh komutan olabilirdi.[2][15] Genç komutan Tatarlar ve Kazaklar tarafından fidye için kullanılmak üzere esir alındı.[21] Savaştan sonra Kazaklar, Tatarlara mahkumların onlara teslim edilmesi için ödeme yaptı ve Chmielnicki'nin Berestechko'daki yenilgisine misilleme olarak Leh tutsakları öldürdü. Katledilen 8.000 Leh asker arasında Marek Sobieski de vardı.[2][15][22] Ciesielski'ye (2007) göre burada öldürülenlerin sayısı net değildir ve öldürülen Leh sayısı 15.000'e kadar çıkmış olabilir.[23]

Sobieski'nin annesi, ölen oğlunun naaşını geri getirtti[2] ve oğlunun anısına Jovkva'da 1653 ila 1655 yıllarında Meryem Ana Kilisesi'ni yaptırdı.[24] Sobieski, 1655'te kilisenin kutsandığı gün buraya gömüldü.[24] Kardeşi III. Jan Sobieski, Andreas Schlüter'e siyah mermerden yapılmış bir mezar taşı yaptırdı, ancak bu taş 1945'ten sonra parçalandı.[2] Sobieski'nin mezarı 1946 yılında Kraków'daki Dominik Kutsal Üçlü Bazilikasına taşındı.[2][19]

Popüler kültürdeki yeri

Sobieski, 1884'de Henryk Sienkiewicz tarafından yazılan Ateş ve Kılıç romanında,[25] Antoni Euzebiusz Balicki'nin 1936'da yazdığı Z żaka król adlı eserinde ve Jacek Komuda'nın 2006'da yazdığı Bohun adlı romanında yer almıştır.

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c d Długosz & 1999-2000, s. 504.
  2. ^ a b c d e f g h i j k l "Sobieski Marek, herbu Janina". Muzeum Pałac w Wilanowie. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2011. 
  3. ^ Ciara, Stefan. "Raptularz Teofili Sobieskiej: "Jakom szła za mąż i jako się moie dzieci rodziły"". Muzeum Pałac w Wilanowie. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2011. 
  4. ^ Widacka, Hanna. "Teofila Sobieska z synami u grobu Żółkiewskiego". Muzeum Pałac w Wilanowie. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2011. 
  5. ^ a b Bobowski 1991, s. 29.
  6. ^ Korzon 1898, s. 9.
  7. ^ Podhorodecki 1994, s. 489.
  8. ^ Korzon 1898, s. 10.
  9. ^ a b Korzon 1898, s. 11.
  10. ^ a b c d e Podhorodecki 1994, s. 490.
  11. ^ Sobieski, Jakub (1865). Instrukcya jw. jm. pana wojewody ruskiego ichmościom panom synom do cudzych krajów jadạcym. Warszawa: Drukarnia Józefa Ungra. 
  12. ^ Strycharczyk, Barbara. "Jakuba Sobieskiego praecepta ad filios". Muzeum Pałac w Wilanowie. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2011. 
  13. ^ Korzon 1898, s. 13-14.
  14. ^ Korzon 1898, s. 14.
  15. ^ a b c Kosman 1996, s. 129.
  16. ^ Prochaska 1909, s. 35.
  17. ^ Korzon 1898, s. 23.
  18. ^ Serczyk 1998, s. 235-236.
  19. ^ a b c d e f g Długosz & 1999-2000, s. 505.
  20. ^ Serczyk 1998, s. 339.
  21. ^ Ciesielski 2007, s. 30-32.
  22. ^ Kochowski, Wespazjan. "Klimaktery (wybór)". Staropolska on-line. 7 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2011. 
  23. ^ Ciesielski 2007, s. 37.
  24. ^ a b Rąkowski 2007, s. 125.
  25. ^ Sienkiewicz, H (1992). Fire in the Steppe. Hippocrene Books. ISBN 0-7818-0025-0. 
Genel
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Marek_Sobieski_(1628-1652)&oldid=23788885" sayfasından alınmıştır