Ögeday Hanedanı
| Ögeday Hanedanı | |
|---|---|
 | |
| Ülke | |
| Aktif bölge(ler) | Asya, Avrupa |
| Ana hanedan | Börçigin |
| Kuruluş | 13 Eylül 1229 |
| Kurucu | Ögeday |
| Güncel durumu | Ölü hane |
| Yıkılış | 1438 |
Ögedei Hanedanı, 12. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar etkili bir Moğol ailesi ve Börçigin kabilesinin alt koludur. Kurucusu olan Ögeday (y. 1186–1241), Cengiz Han’ın oğullarından olup babasının ölümü sonrası Moğol İmparatorluğu’nun ikinci kağanı olmuştur. Ögeday, Moğol İmparatorluğu sınırlarını genişletmeyi sürdürmüştür.[1]
Möngke'nin ölümünden sonra Moğol İmparatorluğu iç savaşla parçalandığında, Ögeday Hanedanı üyeleri bölge siyasetinde etkili hale geldi. Cengiz Han’ın oğulları Ögeday, Cuci, Çağatay ve Tuluy’un soylarından gelenler arasında, Ögeday Hanedanı, ilk olarak Çağatay Hanlığı (Çağatay’ın torunları) ile müttefik olma eğilimindeydi ve Cuci Hanedanı’nın rakibiydiler. Ögeday Hanedanı, ayrıca Tuluy’un oğlu Yuan Hanedanı’nın kurucusu Kubilay Han’a karşı Altın Orda ile ittifak kurdular. Kubilay, İran’daki İlhanlıların lideri kardeşi Hülâgû ile ittifak halindeydi. Ögeday Hanedanı, Moğol İmparatorluğu’nu kendi hükmü altında birleştirmeye çalıştı ve ailenin üyeleri 14. yüzyıla kadar Yuan Hanedanı’na karşı savaşmaya devam etti.[1]
1304 yılında kısa süreliğine barış sağlandı, ancak kısa süre sonra savaş yeniden başladı. 1310’da Kaydu’nun halefi Çapar Han, Yuan imparatoru Hayişan’a teslim oldu ve Ögeday Hanedanı’nın kontrol ettiği topraklar Çağatay Hanlığı ve Yuan Hanedanı arasında paylaşıldı. Ögeday ailesi, Çağatay Hanlığı’nı ele geçiremedi, bu ailenin üyeleri sıklıkla 14. ve 15. yüzyıllarda Kuzey Yuan Hanedanı’nda (Yuan Hanedanı’nın kalıntı devleti) ve Maveraünnehir’de güçlü emirlerin ve noyanların himayesinde kukla hükümdarlar ya da nüfuzlu rakipler olarak ortaya çıktılar. Son olarak hanedan, Nogay, Özbekler ve Kazaklar ile birleşti.[1]
Bilinen üyeler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ögeday Han (1186–1241), Cengiz Han'ın oğlu ve Moğol İmparatorluğu'nun ikinci kağanı
- Güyük Han (1206–1248), Ögeday'ın oğlu, üçüncü Moğol İmparatorluğu kağanı
- Kadan, Ögeday'ın oğlu, ve 13. yüzyılda Polonya'ya saldıran Moğol kuvvetlerinin liderlerinden
- Kaydu (y. 1235 – 1301), Ögedei'nin torunu, Ögeday Hanedanı'nın lideri ve Çağatay Hanlığı'nın de facto hanı
- Kutlun (y. 1260–1306), Kaydu'nun kızı
- Ali Sultan, Çağatay Hanlığı'nın Müslüman hanı (hükümdarlığı 1342/1343)
- Danişmendi (ö. 1348), 1346'dan 1348'e kadar Çağatay Hanlığı'nın kağanı
- Soyurgatmış Han (ö. 1384), Batı Çağatay Hanlığı'nın kağanı
- Sultan Mahmud (Çağatay) (ö. 1402), Batı Çağatay Hanlığı'nın kağanı
- Örüg Temür Han, 1402'den 1408'e kadar Kuzey Yuan Hanedanı'nın kağanı
- Aday Khan, 1425'ten 1438'e kadar Kuzey Yuan Hanedanı'nın kağanı
- Melik, İrtiş bölgesi yöneticisi
- Arg Timur, Yuan Hanedanı'na karşı ayaklandı
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Saunders, John Joseph (2001). The history of the Mongol conquests. University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-1766-7.