Çıralar, Ardanuç

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Çıralar
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Çıralar
Çıralar
Çıralar
Çıralar'ın Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeArdanuç
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım1532 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam36
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08390

Çıralar, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Çıralar köyünün eski adı, Cara veya Çara'dır.[3][4] Artvin vilayeti üzerine 1927 tarihli Osmanlıca kaynakta da Cara (جارا) biçiminde yazılmıştır.[5] 93 Harbi'nin ardından Artvin bölgesine hakim olan Ruslar da köyü Çara (Чара) adıyla kaydetmiştir.[6] Köyün adı Gürcüce kaynaklarda da Cara (ჯარა) olarak geçer. Gürcüce "cara" kelimesi, ip eğirme çıkrığı, kara kovan ve ahşap üzüm teknesi anlamına gelir. Köyde ayrıca Gürcüce Zirkedi (ზირქედი) adını taşıyan bir yer adı bulunmaktadır. Osmanlılar köyü Gürcülerden ele geçirdiği için "Cara" adı Gürcüceden Türkçeye girmiş olabilir.[7][8][9]

Cara, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Osmanlılar Cara köyünü, birleşik Gürcü Krallığı'nın ardından bu bölgeye hakim olan Samtshe Atabeyliği'inden 1551 yılında ele geçirdi. Ardından Ardanuç bir livaya dönüştürüldü ve Cara, bu livanın Ardanuç nahiyesine bağlandı. 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Cara'da tamamı Hristiyan olan 6 hane (yaklaşık 30 kişi) yaşıyordu. Köyün bu tarihte çok küçük bir yerleşme olduğu bu kayıttan anlaşılmaktadır. Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde de köyü oluşturan bu 6 hane Hristiyan olarak kaydedilmiştir. Askere alma ve vergi toplama amacıyla Osmanlı idaresinin 1835 yılındaki tespitine göre Cara'da 16 hanede 41 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün nüfusunun 82 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[10]

Cara, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Çarlık Rusya'sının eline geçti. Rus idaresinde, 1886 yılındaki nüfus tespitine göre Cara, Artvin sancağının (okrug) Ardanuç kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kaza içinde Tanzoti nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) dört köyünden biriydi. Nüfusu açısından bu nahiyenin en küçük köyüydü ve nüfusu, tamamı "Türk" olarak kaydedilmiş olan 94 kişiden oluşuyordu.[6] Rus hakimiyetinin sona ermesinin ardından bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükûmeti Artvin ve Ardahan bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Cara Türkiye'ye bırakıldı.[11]

Cara, 1922 nüfus cetveline göre Artvin livasının (sonra vilayet) Ardanuç nahiyesine bağlı olan köyde, 5 hanede, tamamı "Türk" olarak yazılan 21 kişi yaşıyordu.[12] Cara adı, "Türkçe kökenli olmadığı" için 1925 yılında Çıralar olarak değiştirildi.[13] Beratlı, 1935 genel nüfus sayımında, Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 57 kişiden oluşuyordu.[14] Adının değişmesine rağmen köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Çıralar (Çara)" biçiminde geç döneme kadar resmi yayınlarda kullanılmıştır.[15]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Çıralar köyü, Artvin il merkezine 52 km, Ardanuç ilçe merkezine 10 km uzaklıktadır.[16]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 36[2]
2020 37[2]
2019 47[2]
2018 65[2]
2017 33[2]
2016 38[2]
2015 15[2]
2014 17[2]
2013 14[2]
2012 17[2]
2011 16[2]
2010 12[2]
2009 17[2]
2008 14[2]
2007 19[2]
2000 20[16]
1990 35[16]
1985 52[16]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Çıralar, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 28 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Çıralar Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020. 
  3. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 83, ISBN 978-605-5708-85-6.
  4. ^ "Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963, s. 72" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Haziran 2022. 
  5. ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 116". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  6. ^ a b ""Ardanuç kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  7. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 35 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  8. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 194 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9.
  9. ^ ""ჯარა" - Büyük Gürcüce-İngilizce Sözlük". 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  10. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 35, 38 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  11. ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
  12. ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  13. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 142, ISBN 978-9944-197-52-6.
  14. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 92" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  15. ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  16. ^ a b c d "Çıralar Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Çıralar,_Ardanuç&oldid=32456311" sayfasından alınmıştır