Ziyaretli, Tortum
| Ziyaret | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Ziyaret Ziyaret'in Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Tortum |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 8,44 km² |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 188 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25430 |
Ziyaret, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Ziyaretli'nin eski adı Türkçe kaynaklarda Hosbirik'tir. Bu yer adının Gürcüce Hoz(o)birka'dan (ხოზ(ო)ბირკა) değişime uğradığı tahmin edilmektedir. "Hozo" (ხოზო) kelimesi bir cins buğdaya, "birka" (ბირკა) ise bazı bitkilerin başağına verilen isimdir. Bu yer adı zaman içinde Hozbirik ve Hosbirik'e dönüşmüş olmalıdır.[5][6][7] Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde bu şekilde geçer.[8]
Hosbirik köyü, ortaçağda Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Bugünkü köyün sınırları içinde tespit edilen megalit yapı kalıntısı buranın çok eski bir yerleşim alanı olduğuna işaret etmektedir. Köylülerin verdiği bilgiye göre ortadan kalkmış olan kilise de köyün eski nüfusunun Hristiyanlardan oluştuğunu göstermektedir.[9]
Hosbirik köyü, 1835 Osmanlı nüfus defterine göre Erzurum eyaletine bağlı Tortum kazasının köylerinden biriydi. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusunun tespit ettiği bu sırada köydeki 16 hanede 52 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince köyün toplam nüfusunun yaklaşık 104 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[8][10]
Hosbirik köyü, 1940 genel nüfus sayımında Erzurum vilayetinin Tortum kazasının merkez nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 411 kişiden oluşuyordu.[11] Hosberik veya Hosbirik Türkçe olmadığı için köyün adı 1950'lerin ilk yarısında Ziyaretli şeklinde değiştirilmiştir. Ardından köye Ziyaret adı verilmiştir. Ziyaret köyünün nüfusu 1965 genel nüfus sayımında 529 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 182 kişi okuma yazma biliyordu.[12] Mahallenin adı "Ziyaret" iken, 2014 yılında "Ziyaretli" olarak değiştirildi.[2]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Tortum Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[13]
Ziyaretli köyünün batı tarafında megalit bir yapının kalıntıları bulunmaktadır. Bu yapının iri ve orta büyüklükte taşlardan örülmüş olan duvarların bazı kısımları günümüze ulaşmıştır. Bununla birlikte bu kalıntılar bir taş yığını görünümündedir. Köylülerin verdiği bilgiye göre köyde eski bir kilise bulunuyordu. Ancak kiliseden geriye bir şey kalmamıştır.[9]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 82 km, Tortum ilçe merkezine 30 km uzaklıktadır.[14] Mahalle, Tortum'un güneybatısında olup, 
numaralı Artvin-Erzurum (Uzundere-Tortum) devlet yoluna Yağcılar, Yellitepe, Alapınar, Esendurak ve Tortumkale mahalleleri üzerinden 19,7 km.lik bir köy yoluyla ulaşmaktadır.[15]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 188[1] |
| 2021 | 213[1] |
| 2020 | 226[1] |
| 2019 | 234[2] |
| 2018 | 239[2] |
| 2017 | 191[2] |
| 2016 | 192[2] |
| 2015 | 196[2] |
| 2014 | 238[2] |
| 2013 | 207[2] |
| 2012 | 210[2] |
| 2011 | 235[2] |
| 2010 | 217[2] |
| 2009 | 208[2] |
| 2008 | 226[2] |
| 2007 | 236[2] |
| 2000 | 264[2] |
| 1990 | 345[16] |
| 1985 | 392[17] |
| 1965 | 529[18] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d "Erzurum Tortum Ziyaret Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 19 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ziyaret alan". Ziyaret alan. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "Ziyaret, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "ხოზო" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 10 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "ბირკა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 10 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 788. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ a b Yunus Özger, "XIX. Yüzyılda Tortum'un Nüfus Durumu", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2006, Sayı: 2, s. 113-128
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 183 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 95. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 251.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 263.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Ziyaret Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "Ziyaret to D 950". Ziyaret to D 950. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.