Yellitepe, Tortum
| Yellitepe | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Yellitepe Yellitepe'nin Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Tortum |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 10,54 km² |
| Rakım | 2162 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 92 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25430 |
Yellitepe, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Yellitepe'nin eski adı Kasiriki (ქასირიკი) veya Kasirik'tir. Nitekim 1574 tarihli Osmanlı tahrir defterinde "Kazirik", 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde de Kasirik olarak geçer.[5][6]
Kasirik köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün 4 kilometre güneydoğusunda eski br kaleye ait kalıntılar buranın eski bir yerleşim alanı oluğunu göstermektedir.[7]
Kasirik veya Kasriki köyü, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde "Kazirik" adıyla, Tortum sancağının Ahçirik nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu deftere göre nüfusu, tamamı Hristiyan olan 18 haneden oluşuyordu.[5] 1835 Osmanlı nüfus defterine göre ise, bu yerleşim Erzurum eyaletinin Tortum kazasına bağlıydı. Köyde Müslüman nüfus ile Hristiyan nüfus bir arada yaşıyordu. Bu nüfus tespitinde, 17'si Müslüman ve 3'ü Hristiyan olmak üzere, 6 hanede 20 erke tespit edilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince köyün toplam nüfusunun yaklaşık 40 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[6][8]
Kasirik köyü, 1940 genel nüfus sayımında Erzurum vilayetinin Tortum kazasının merkez nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 224 kişiden oluşuyordu.[9] Kasirik Türkçe olmadığı için köyün adı 1950'lerin ilk yarısında Yelli olarak değiştirilmiştir. Daha sonra köye Yellitepe adı verilmiştir. Yellitepe köyünün nüfusu 1965 genel nüfus sayımında 273 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 32 kişi okuma yazma biliyordu.[10]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Tortum Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[11]
Yellitepe köyünde tespit edilmiş olan tek tarihi yapı, köy yerleşiminin 4 kilometre güneydoğusunda yer alan kaledir. Günümüze yıkıntıları ulaşan bu kale (60 x 45 m), komşu Yağcılar (Karinkosi) köyünün eski yaylası olan Susuz Yayla’da bulunmaktadır. Ulaşımı zor, üç taraftan korunaklı bir yerde inşa edilmiş olan kaleden geriye küçük duvar parçaları kalmıştır. Kalenin bulunduğu yerde seramik parçaları tespit edilmiştir.[7]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 82 km, Tortum ilçe merkezine 24 km uzaklıktadır.[12] Mahalle, Tortum'un batısında olup, 
numaralı Artvin-Erzurum (Uzundere-Tortum) devlet yoluna Alapınar, Esendurak ve Tortumkale mahalleleri üzerinden 17,3 km.lik bir köy yoluyla ulaşmaktadır.[13]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 92[1] |
| 2021 | 125[1] |
| 2020 | 162[1] |
| 2019 | 165[1] |
| 2018 | 197[1] |
| 2017 | 59[1] |
| 2016 | 60[1] |
| 2015 | 71[1] |
| 2014 | 103[1] |
| 2013 | 111[1] |
| 2012 | 95[2] |
| 2011 | 109[2] |
| 2010 | 111[2] |
| 2009 | 105[2] |
| 2008 | 121[2] |
| 2007 | 126[2] |
| 2000 | 179[2] |
| 1990 | 245[14] |
| 1985 | 282[15] |
| 1965 | 273[16] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Tortum Yellitepe Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 19 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yellitepe alan". Yellitepe alan. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "Yellitepe, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 93. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ a b "Yunus Özger, "XIX. Yüzyılda Tortum'un Nüfus Durumu", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2006, Sayı: 2, s. 113-128". 18 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2023.
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 184. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 95. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 251.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 263.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Yellitepe Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "Yellitepe to D 950". Yellitepe to D 950. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.