Ballı, Tortum
| Ballı | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Ballı Ballı'nın Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Tortum |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 8,46 km² |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 30 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25430 |
Ballı, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Ballı'nın eski adı Türkçe kaynaklarda Moğus veya Miğos olarak geçer. Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Miğos (میغوص) şeklinde kaydedilmiştir.[5] Bu yer adının özgün biçimi Ermenice Meğuts (Մեղուս) olup "kovanlı" anlamına gelir.[6]
Meğus köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün 1,2 kilometre batısında tespit edilmiş olan kilise kalıntıları buranın eski bir yerleşim alanı olduğun göstermektedir.[7]
Meğus köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre Erzurum vilayetinin Tortum kazasına bağlı bir köydü. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köydeki 17 hanede 70 erkek bulunuyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Meğus köyünün topal nüfusunun yaklaşık 140 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[8]
Meğus köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Miğos (میغوص) şeklinde Erzurum vilayetinin Tortum kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi.[5] 1940 genel nüfus sayımında "Moğos" şeklinde kaydedilmiş olan köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 180 kişiden oluşuyordu.[9] Meğus veya Moğos Türkçe olmadığı için köyün adı 1950'lerin ilk yarısında Ballı olarak değiştirilmiştir. 1965 genel nüfus sayımında Ballı köyünde 213 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 68 kişi okuma yazma biliyordu.[10]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Tortum Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[11]
Ballı köyünün 1,2 kilometre batısında tespit edilmiş olan kilise kalıntıları tek nefli bir yapıya aittir. Yarı dairesel apsisi bulunan kilise, kaba yonu taşlarla kireç harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Kilise kalıntısının etrafında haç figürlü taşlar bulunmaktadır.[7]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 78 km, Tortum ilçe merkezine 28 km uzaklıktadır.[12] Mahalle, Tortum'un kuzeybatısında olup, 
numaralı Artvin-Erzurum (Uzundere-Tortum) devlet yoluna Esendurak ve Tortumkale mahalleleri üzerinden 13,7 km.lik bir köy yoluyla ulaşmaktadır.[13]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 30[1] |
| 2021 | 53[1] |
| 2020 | 65[1] |
| 2019 | 42[1] |
| 2018 | 44[1] |
| 2017 | 34[1] |
| 2016 | 43[1] |
| 2015 | 46[1] |
| 2014 | 44[1] |
| 2013 | 44[1] |
| 2012 | 39[2] |
| 2011 | 38[2] |
| 2010 | 41[2] |
| 2009 | 39[2] |
| 2008 | 39[2] |
| 2007 | 39[2] |
| 2000 | 52[2] |
| 1990 | 118[14] |
| 1985 | 147[15] |
| 1965 | 213[16] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Tortum Ballı Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 17 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ https://atlasbig.com.tr/erzurum-tortumun-mahalleleri 27 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [yalın URL]
- ^ "Balli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 234.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 787. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 180 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 95. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 251.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 263.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Ballı Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "Ballı to D 950". Ballı to D 950. 26 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.