Dikmen, Tortum
| Dikmen | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Dikmen Dikmen'in Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Tortum |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 41,76 km² |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 411 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25430 |
Dikmen, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Dikmen'in eski adı Surbahan veya Surbehan'dır. Nitekim 1574 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde bu adla geçer.[5][6] Surbehan adı, Ermenice Surb Ohan'dan (Սուրբ Օհան) değişime uğramıştır.[7] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de bu yerleşim Surbehan (سوربهان) şeklinde kaydedilmiştir.[8]
Surbahan köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcü yönetiminden ele geçirmiştir. Köyde yıkılmış olan Surbehan Kilisesi, burada daha önce Hristiyan bir nüfusun yaşadığını göstermektedir.[9]
Surbehan köyü, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Tortum sancağının Hahuli (Haho) nahiyesinin köylerinden biriydi. Köyü nüfusu 12 Hristiyan haneden oluşuyordu.[5] Surbahan köyü, geçen zaman içinde nüfus açısından daha büyük bir köye dönüşmüştür. Köy 1835 Osmanlı nüfus defterine göre 101 haneden oluşuyordu. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu sayımda köyde 297 erkek bulunuyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun 594 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[6][10]
Surbehan köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Erzurum vilayetinin Tortum kazasına bağlı Azort nahiyesinin köylerinden biriydi.[8] 1940 genel nüfus sayımında "Sürbehan" şeklinde kaydedilmiş olan köy, aynı kazanın Kisha nahiyesine bağlanmıştı ve bu tarihte nüfusu 720 kişiden oluşuyordu.[11] Surbahan veya Sürbehan Türkçe olmadığı için köyün adı 1950'lerin ilk yarısında Dikmen olarak değiştirilmiştir. 1965 genel nüfus sayımında Dikmen köyünde 833 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 166 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Tortum Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[13]
Günümüze yıkık halde ulaşmış olan Surbehan Kilisesi kubbeli ve serbest haç planlı bir yapıdır.[14]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 96 km, Tortum ilçe merkezine 43 km uzaklıktadır.[15] Mahalle, Tortum'un kuzeybatısında olup, 
numaralı Serdarlı-Uzundere il yolunun kenarındadır.[16]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 411[1] |
| 2021 | 464[1] |
| 2020 | 558[1] |
| 2019 | 496[1] |
| 2018 | 452[1] |
| 2017 | 423[1] |
| 2016 | 425[1] |
| 2015 | 464[1] |
| 2014 | 500[1] |
| 2013 | 483[1] |
| 2012 | 479[2] |
| 2011 | 506[2] |
| 2010 | 447[2] |
| 2009 | 543[2] |
| 2008 | 563[2] |
| 2007 | 570[2] |
| 2000 | 678[2] |
| 1990 | 802[17] |
| 1985 | 837[18] |
| 1965 | 833[19] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Tortum Dikmen Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 14 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ https://atlasbig.com.tr/erzurum-tortumun-mahalleleri 27 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [yalın URL]
- ^ "Dikmen, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 94. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ a b "Yunus Özger, "XIX. Yüzyılda Tortum'un Nüfus Durumu", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2006, Sayı: 2, s. 113-128". 18 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2023.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar - Katalog (ტაო-კლარჯეთი - ისტორიისა და კულტურის ძეგლები - კატალოგი), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 106, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 235.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 147 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 96. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 252.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 263.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar - Katalog (ტაო-კლარჯეთი - ისტორიისა და კულტურის ძეგლები - კატალოგი), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 106, ISBN 9789941478178.
- ^ "Dikmen Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "Dikmen to". Dikmen. 29 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.