Portekizli Isabella
| Isabella | |
|---|---|
 1548'de Titian tarafından yapılmış portresi | |
| Kutsal Roma imparatoriçesi İtalya konsort kraliçesi | |
| Hüküm süresi | 24 Şubat 1530 – 1 Mayıs 1539 |
| |
| Hüküm süresi | 10 Mart 1526 – 1 Mayıs 1539 |
| Doğum | 24 Ekim 1503 Lizbon, Portekiz |
| Ölüm | 1 Mayıs 1539 (35 yaşında) Toledo, İspanya |
| Defin | El Escorial |
| Eş(ler)i | V. Karl (e. 1526) |
| Çocuk(lar)ı |
|
| Hanedan | Avis Hanedanı |
| Babası | I. Manuel |
| Annesi | Maria |
| Dini | Katolik Kilisesi |
| İmza |  |
Portekizli Isabella (24 Ekim 1503 – 1 Mayıs 1539) İspanyol İmparatorluğu'nun hükümdarı olan Kutsal Roma imparatoru kuzeni V. Karl'ın konsort imparatoriçe ve konsort kraliçesiydi. 10 Mart 1526'dan 1539'daki ölümüne kadar İspanya ve Almanya kraliçesi ve Hollanda leydisiydi ve Şubat 1530'da Kutsal Roma imparatoriçesi ve İtalya Kraliçesi oldu. Kocasının Avrupa'yı sürekli seyahat etmesi nedeniyle İspanya'nın naibiydi, Krallığın yaşamı boyunca imparatorluk politikalarından[1] bağımsız ve ekonomik olarak sağlıklı kalmasını sağladı.
Çocukluğu[değiştir | kaynağı değiştir]
Isabella, 24 Ekim 1503^de Lizbon'da doğdu, hem anneannesi (I. Isabella) hem de hem de babasının ilk karısı olan teyzesinin ismini aldı. Kral I. Manuel ile Maria'nın ilk kızları ve ikinci çocuklarıdır. Isabella, 1506'da erkek kardeşi Luis'in doğumuna kadar tahtın ikinci sırasındaydı.
Isabella, mürebbiyesi Elvira de Mendoza'nın gözetiminde eğitim gördü. Çalışmaları matematik, Rönesans klasikleri, anadili Portekizce yanında Latince, İspanyolca ve Fransızca, görgü kuralları ve Hristiyan doktrini içeriyordu. Isabella ve kardeşleri, anneleri tarafından "hak ettiklerinde, hiçbirini affetmeden" cezalandırıldı. 14 yaşında annesi öldü. O ve kız kardeşleri, mülklerini ve ayrıca Viseu ve Torres Vedras'ın gelirini miras aldı.
Nişan ve evlilik[değiştir | kaynağı değiştir]
I. Manuel'in en büyük kızı olan Isabella, evlilik için oldukça çekici bir adaydı. Koca olarak ideal aday, Maria'nın kız kardeşi Kastilyalı I. Joanna ve kocası Burgonya dükü Felipe'nin oğlu olan ilk kuzeni Karl idi. Evlilikleri, büyükanne ve büyükbabaları Kastilya kraliçesi I. Isabella ve Aragon kralı II. Fernando'nun istekleri doğrultusunda İspanya ve Portekiz arasında güçlü bir ittifak getirecekti. Ayrıca Portekiz, İspanya'nın Atlantik Okyanusu'ndaki üstünlüğüne meydan okuyabilecek tek deniz gücü olduğu için, çatışmalara yol açmadan okyanusların keşfedilmeye devam edilmesini kolaylaştıracaktı. Ayrıca V. Karl birden fazla krallığın hükümdarı olduğu için, Hristiyan âleminin en zengin krallığı olan Portekiz'in; Kastilya Veraset Savaşı'nda Fransa Krallığı'nın değil, Habsburg İspanyası'nın yörüngesine girmesi gerekiyordu. Dahası Burgonya'da büyüdüğü için İspanyol soyluları ve tebaasının İber Yarımadası'ndan bir prensesle evlenmesi konusunda ısrar ettikleri bildirildi.
1518'de 18 yaşında olan Karl, evlenmek için acele etmedi ve bunun yerine kız kardeşi Eleanor'u 1518'de Isabella'nın dul babasıyla evlenmeye gönderdi. Karl'ın Flaman danışmanları, özellikle William de Croÿ, daha sonra onu Portekiz ittifakını arka plana atmaya ve onun yerine İngiltere ile bir ittifak kurmaya ikna etti. 1521'de Karl, VIII. Henry ile Aragonlu Catherine'nin kızı, diğer birinci derece kuzeni, kendisinden 16 yaş küçük ve daha 5 yaşında bir çocuk olan Mary Tudor ile nişanlandı. Bu anlaşma, hırslı Kardinal Thomas Wolsey tarafından dile getirilen İngiltere ve Fransa arasındaki bir ittifakı bozmaya çalıştı. Portekiz'deki pek çok kişi, Infanta'nın reddini bir suç olarak kabul etti, ancak Isabella, güçlü kuzeniyle evlenmeye ya da bir manastıra girmeye kararlıydı. 1525'e gelindiğinde, Karl artık İngiltere ile bir ittifakla ilgilenmiyordu ve meşru çocuklara sahip olmaya kararlı olduğu için Mary'nin yaş almasını bekleyemezdi. Nişanı iptal edildi, İngiltere ile ittifak terk edildi ve sonunda Isabella ile evlenmeye çalıştı. Daha pek çok avantajı vardı - yaşça ona daha yakındı, sadece 3 yaş küçüktü; Akıcı İspanyolca biliyordu ve İtalyan Savaşı'nın getirdiği birçok mali sorununu çözmek için fazlasıyla yeterli olan 900.000 Portekiz cruzados çeyiz teklif etti.[2]
Karl, ilk kuzenleri için bir papalık muafiyeti sağlamak için zaman kaybetmedi ve Portekiz ile bir ittifak için evlilik sözleşmesi yapıldı - Isabella onunla evlenecek ve kardeşi Portekiz Kralı III. João, Karl'ın en küçük kız kardeşi Avusturyalı Catherine ile evlenecekti. Karl, oradaki siyasi ve dini sıkıntılarla uğraşmak için Orta Avrupa'ya giderken, İspanya'yı yönetmesi için müstakbel karısı ile evlenmeyi ve ardından naip olarak bırakmayı planladı. Ocak 1526'da Isabella İspanya'ya gitti. Varışında, İspanya-Portekiz sınırında Calabria Dükü, Toledo Başpiskoposu ve Béjar Dükü ile buluştu. Karl'ı bir hafta bekleyeceği Sevilla'ya kadar eşlik ettiler. Sonunda, düğünleri ertesi gün 11 Mart gece yarısından hemen sonra Alcázar, Sevilla Sarayı'nda gerçekleşti.[3][4]
Evlilikleri politik bir anlaşma olmasına rağmen, Isabella, onunla beklenenden daha uzun süre kalan Karl'ı büyüledi. Birkaç ay boyunca Granada'daki El Hamra Sarayı'nda balayına çıktılar ve burada İspanya'da daha önce hiç görülmemiş bir İran çiçeğinin tohumlarını sipariş ettiler. Tohumlar sonunda onu sevindiren kırmızı karanfil haline geldi. Karl daha sonra onuruna binlercesinin daha dikilmesini emretti ve kırmızı karanfilin İspanya'nın çiçek amblemi olmasını sağladı. Çiftin paylaştığı karşılıklı sevgiye rağmen, evlilikleri kolay olmadı. İlk yokluğu 1529'dan Nisan 1533'e kadar sürdü. İspanya'da 2 yıl kaldı, ancak Aralık 1536'da tekrar yola çıktı. 1538'de kısa bir süre geri dönmesine rağmen, neredeyse hemen ayrıldı ve Kasım 1539'da geri döndü. Soylular tarafından kararlaştırıldığı gibi, çocukları İspanya'da büyüdü. Eğitimlerini denetledi ve onlara Portekizce öğretti. Kocasına düzenli olarak yazdı, ancak çoğu zaman aylarını mektup almadan geçirdi.
Naipliği[değiştir | kaynağı değiştir]
Karl'ın planladığı gibi, askeri seferlerine liderlik etmek ve 1529-33 ve 1537-39 arasında diğer krallıklarının yönetimine katılmak için yarımadada olmadığında Isabella'yı İspanya'nın naibi olarak atadı. Hükûmet konseylerinin toplantılarına katıldı ve bakanlarla istişarelerde bulundu. Zaman geçtikçe politika oluşturma sürecinde daha aktif bir rol üstlendi ve sadece önerileri kabul etmek yerine kendi çözümlerini önerdi. Kocası onun müzakerelerini "çok ihtiyatlı ve iyi düşünülmüş" olarak değerlendirdi.
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Isabella, belirli çıkarlar için ortak iyiyi taviz vermez bir şekilde savunan, yarımada krallıklarının sorunları konusunda derin bir uzmandı. Dış düzeyde, onun mantıklı eylemleri, yarımadanın ve korsanlığın istila ettiği Kuzey Afrika kıyılarının savunmasında belirleyiciydi. Bu, değerli metallerin akışını sağladı ve İspanya'yı imparatorluk hazinesinin başlıca kaynaklarından biri haline getirdi. Naiplikleri aracılığıyla, İspanya'nın imparatorluğun pahalı askeri politikalarından bağımsız kalmasını ve dolayısıyla yaşamı boyunca nispeten müreffeh kalmasını sağladı. Ancak Kastilya, Karl'ın imparatorluğuna entegre oldu ve ölümünden sonra yüksek enflasyondan muzdarip oldu. Kocasının sonraki saltanatı sırasında biriken muazzam bütçe açığı ve enflasyon, oğulları II. Felipe'nin saltanatı sırasında iflasın ilan edilmesiyle sonuçlandı.
İç ve dış ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Isabella, dış ilişkileri nedeniyle Karl'a karşı önceki isyanlara bir yanıt olarak, hükümdarın otoritesini sağlamak için kraliyet gücünü etkili bir şekilde savundu. Sonbaharda düzenli olarak Toledo, Valladolid, Sevilla, Barselona ve Mallorca arasında seyahat etti. İmparatorluğun önemli meselelerini ele almak için çift birbirleri ile daha düzenli yazıştılar. Dış politikada Isabella, Fransız ve İspanyol kraliyet aileleri arasındaki evlilik ittifaklarının müzakerelerine aktif olarak müdahale etti. Kendi çocuklarının, Kral I. François'in çok daha büyük olan çocukları ile evlenmeye zorlanmaması konusunda çok endişeliydi.
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Birkaç yıl boyunca, Isabella ve sarayı, kısmen salgın hastalıklara maruz kalmaktan kaçınmak için şehirden şehre seyahat etti. Veremden acı çektiğine dair bir tahmin vardı, onu tanımlayan bir çağdaşı: "İmparatoriçe dünyadaki en büyük acınacak kişi, o kadar zayıf ki bir insana benzemiyor". 1539'da yedinci kez hamile kaldı, ancak üçüncü ayda doğum öncesi komplikasyonlara neden olan başka bir ateşe yakalandı ve ölü bir oğul doğurdu. İki hafta sonra, 1 Mayıs 1539'da, kocası olmadan 35 yaşında öldü.[7]
İmparator V. Karl kadar harap olmuştu ki Katolik hükümdarların mezar yeri olan Granada Kraliyet Şapeli'ne kadar karısının cesedine eşlik etmeye cesaret edemedi. Bunun yerine oğulları Felip'e annesinin cesedini Francisco de Borja ile birlikte eşlik etmesi talimatını verdi. Bununla birlikte, çürüme Isabella'nın vücudunu o kadar bozmuştu ki Gandía onu tanıyamadı ve iddiaya göre ölümün güzelliğine yaptıklarından o kadar korktu ki daha sonra bir Cizvit oldu ve San Francisco de Borja olarak ün kazandı. V. Karl onun ölümüyle o kadar kederlendi ki iki ay boyunca bir manastıra kapandı, yalnızlık içinde onun için dua etti ve yas tuttu. Isabella'nın ölümünün üzüntüsünden kurtulamadı ve yasını göstermek için hayatının geri kalanında siyah elbise giydi. Isabella'dan sonra bir daha evlenmedi ancak 1546'da Regensburg'daki İmparatorluk Meclisi toplantısına katıldığında bir gecelik metresi olan Barbara Blomberg ile münasebetinden Juan de Austria adında gayrimeşru bir oğlu da doğdu. V. Karl; bir dul olarak elinde aynı haçı tutar vaziyette öldüğünde tarihler 1558'i gösteriyordu.
1574'te Isabella'nın cesedi, oğlu tarafından San Lorenzo de El Escorial Kraliyet Manastırı'na nakledildi ve burada başlangıçta kocasıyla birlikte Kraliyet Şapeli'nin mihrabının hemen altında küçük bir hazneye defnedildi. Bu defin; çiftin yan yana, "vücutlarının yarısı mihrabın altında ve yarısı rahibin ayakları altında", birlikte yeniden gömüleceği yeni bir dinî temelin kurulmasını isteyen son arzusu ve vasiyeti uyarınca yapıldı. Ünlü Manastır Bazilikası ve Kraliyet Mahzeni hala yapım aşamasındayken Kraliyet Şapeli'nde kaldılar. 1654'te, Bazilika ve Kraliyet Mahzeni, büyük torunları IV. Felipe'nin hükümdarlığı sırasında nihayet tamamlandıktan sonra çiftin kalıntıları; doğrudan Bazilika'nın altında bulunan Kraliyet Pantheon'una taşındı.[8] Bazilika'nın bir tarafında Karl ve Isabella'nın bronz heykelleri, arkalarında kızları Avusturyalı Maria ve Karls'ın kız kardeşleri Avusturyalı Eleanor ve Macaristanlı Maria'nın büstleri vardır. Bazilika'nın tam karşısında, oğulları ile üç karısının ve talihsiz torunu Asturias prensi Karl'ın tasvirleri yanlarındadır.
Post mortem hatırası[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
Karl, Isabella'nın anısına, 1540'ta Flaman besteci Thomas Crecquillon'u İmparatoriçe onuruna yeni müzik bestelemesi için görevlendirmesiyle başlayarak, sanat ve müzik aracılığıyla çeşitli eserler ısmarladı. Crecquillon, kocasının acısını ve sevgili karısıyla cennette bir kavuşma arzusunu ifade eden Missa Mort m'a privé'sini onun anısına besteledi.[9] Ona bir başka müzikal övgü, 1545'te Fransız-Flaman besteci Nicolas Payen tarafından bestelenen Carole cur defles Isabellam'dır.
1543'te Karl, en sevdiği ressam Tiziano Vecelli'yi, Isabella'nın eski portrelerini model olarak kullanarak ölümünden sonra portrelerini boyaması için görevlendirdi. Tiziano, Portekiz İmparatoriçesi IsabelŞablon:'in Portresi ve La Gloria da dahil olmak üzere onun birkaç portresini yaptı..[10] Daha sonra birlikte imparatorluk çiftinin bir çift portresini çizdi ve bunun bir kopyası Peter Paul Rubens tarafından yapıldı. Karl bu portreleri her seyahatinde ve 1555'te Yuste Manastırı'na emekli olduktan sonra yanında tuttu.[11]
Çocukları[değiştir | kaynağı değiştir]
Karl ile evliliğinden beş çocuğu olmuştur. Bunlardan II. Felipe, Maria ve Joanna hayatta kalmıştır.
| İsim | Portre | Doğum-ölüm | Notlar |
|---|---|---|---|
| II. Felipe | 
|
21 Mayıs 1527 – 13 Eylül 1598 |
Hayatta kalan tek oğul, İspanyol tahtında babasının halefi. Portekiz Kralı I. Manuel'in torunu olan Felipe, 1580'de Kardinal-Kral Henrique'nin ölümünden sonra Portekiz tahtını talep ederek İber Birliği'ni kurdu. |
| Maria | 
|
21 Haziran 1528 – 26 Şubat 1603 |
Birinci derece kuzeni II. Maximilian ile evlenmiştir. |
| Ferdinand | .svg)
|
22 Kasım 1529 – 13 Temmuz 1530 |
Bebek iken öldü. |
| Son |
|
29 Haziran 1534 | Ölü doğdu. |
| Joanna | 
|
26 Haziran 1535 – 7 Eylül 1573 |
Birinci derece kuzeni Portekiz prensi João Manuel ile evlenmiştir. |
| Juan |
|
19 Ekim 1537 – 20 Mart 1538 |
Bebek iken öldü. |
| Oğlan çocuğu |
|
21 Nisan 1539 | Düşük ve ölü doğdu. |
Soy ağacı[değiştir | kaynağı değiştir]
| Portekizli Isabella'nın soy ağacı | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Jansen, S. (2002). The Monstrous Regiment of Women: Female Rulers in Early Modern Europe (İngilizce).
- ^ Tracy, James D. (2002). Emperor Charles V, Impresario of War: campaign strategy, international finance, and domestic politics (İngilizce). Cambridge Univ. Press. s. 114. ISBN 9780521814317.
- ^ MacQuarrie, Kim (2007). The Last Days of the Incas (İngilizce). Simon and Schuster. s. 35. ISBN 978-1416539353.
- ^ Ford, Richard (2011). A Hand-Book for Travellers in Spain, and Readers at Home: Describing the Country and Cities, the Natives and Their Manners (İngilizce). Cambridge University Press. s. 258. ISBN 978-1108037532.
- ^ Martínez Gil, Fernando (2007). "Corte renacentista". La invención de Toledo. Imágenes históricas de una identidad urbana. Almud, ediciones de Castilla-La Mancha. ss. 113-121. ISBN 978-84-934140-7-8.
- ^ Martínez Gil, Fernando (1999). "Toledo es Corte (1480-1561)". Historia de Toledo. Azacanes. ss. 259-308. ISBN 84-88480-19-9.
- ^ Geoffrey Parker (2014), Imprudent King: A New Life of Philip II, New Haven and London: Yale University Press, p. 12. 9780300196535
- ^ "A-Panteo.Pdf" (PDF). 27 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2019.
- ^ Ham, Martin (2006). "Thomas Crecquillon: Missa 'Mort m'a privé', motets and chansons". The Brabant Ensemble. 25 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018.
- ^ "The Glory. 1551 – 1554. Oil on canvas". Museo del Prado (Prado Museum). 7 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018.
- ^ "The Empress Isabel of Portugal". Museo del Prado (Prado Museum). 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018.
- ^ a b
Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Emanuel I.". Encyclopædia Britannica. 9 (11. bas.). Cambridge University Press.
- ^ a b c d Liss, Peggy K. (10 Kasım 2015). Isabel the Queen: Life and Times. University of Pennsylvania Press. s. 11. ISBN 9780812293203. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2022.
- ^ a b Stephens, Henry Morse (1903). The Story of Portugal. G.P. Putnam's Sons. s. 139. ISBN 9780722224731. 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2022.
- ^ a b Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Ferdinand V. of Castile and Leon and II. of Aragon". Encyclopædia Britannica. 10 (11. bas.). Cambridge University Press.
- ^ a b "Isabella I, Queen of Spain." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Isabella of Portugal (1503–1539) 11 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Portekizli Isabella Alt kolu Portekiz Burgonya Hanedanı Doğumu: 24 Ekim 1503 Ölümü: 1 Mayıs 1539
| ||
| Kraliyet Unvanları | ||
|---|---|---|
| Boş Başka isim ile kullanılan makam Bianca Maria Sforza
|
Kutsal Roma imparatoriçesi; İtalya konsort kraliçesi 1530–1539 |
Boş Sonraki tarafından düzenlenen makam Maria (Avusturya)
|
| Romalıların kraliçesi; Avusturya Arşidük eşi 1526–1539 Anne (Bohemya ve Macaristan) ile 1531–39 |
Sonra gelen Anne (Bohemya ve Macaristan) | |
| Boş Başka isim ile kullanılan makam Joan of Portugal
|
Kastilya ve Léon kraliçe eşi 1526–1539 |
Boş Sonraki tarafından düzenlenen makam I. Mary
|
| Boş Başka isim ile kullanılan makam Germaine of Foix
|
Aragon, Mallorca, Valensiya, Napoli ve Sicilya kraliçe eşi; Barselona kont eşi 1526–1539 | |
