Ağrı kesici: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.115.871 değişiklik
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
Makina86 (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
8.545 değişiklik
Anlatım detaylandırıldı
56. satır: 56. satır:


Bu ilaç grubunun en önde gelen üyeleri olan [[aspirin]], [[ibuprofen]] ve [[naproksen]] pekçok ülkede [[Reçetesiz satılan ilaçlar|tezgah üstünde reçetesiz satılan ilaçlar]]<nowiki/>dır.
Bu ilaç grubunun en önde gelen üyeleri olan [[aspirin]], [[ibuprofen]] ve [[naproksen]] pekçok ülkede [[Reçetesiz satılan ilaçlar|tezgah üstünde reçetesiz satılan ilaçlar]]<nowiki/>dır.

==== COX-2 inhibitörleri (engelleyicileri) ====
Bu ilaçlar NSAID'lerden elde edilmiştir. NSAID'ler tarafından engellenen [[siklooksijenaz]] enziminin en az 2 farklı versiyonu ollduğu keşfedildi: COX1 ve COX2.

Araştırma NSAID'lerin yan etkilerinin çoğunun COX1 ([[Yapıcı enzim|yapıcı]]) enzimini durdurarak analjezik etkilere COX2 ([[Uyarlanabilir enzim|uyarılabilir]]) enzimi aracılığıyla aracılık edildiğini ileri sürdü. Bu nedenle COX2 inhibitörleri yalnızca COX2 enzimini engellemek için geliştirilmiştir (geleneksel NSAID'ler genel olarak her iki versiyonu da engeller). Bu ilaçlar ([[rofecoxib]], [[celecoxib]] ve [[etoricoxib]] gibi) NSAID'lerle karşılaştırıldığında eşit derecede etkili analjeziklerdir ancak özellikle daha az mide bağırsak(gastrointestinal) kanamasına neden olurlar.<ref name="Conaghan2012">{{cite journal | vauthors = Conaghan PG | title = A turbulent decade for NSAIDs: update on current concepts of classification, epidemiology, comparative efficacy, and toxicity | journal = Rheumatology International | volume = 32 | issue = 6 | pages = 1491–502 | date = June 2012 | pmid = 22193214 | pmc = 3364420 | doi = 10.1007/s00296-011-2263-6 }}</ref>

COX-2 inhibitörlerinin yaygın bir şekilde benimsenmesinden sonra bu sınıftaki ilaçların çoğunun [[kardiyovasküler olay]] ların riskini ortalama % 40 artırdığı keşfedildi. Bu rofecoxib ve valdecoxib'in geri çekilmesine ve diğerleri üzerinde uyarılara yol açtı. Etoricoxib coxib olmayan NSAID diklofenakınkine benzer [[trombotik]] olay riski ile nispeten güvenli görünmektedir.<ref name="Conaghan2012" />


===Tarihi===
===Tarihi===

Sayfanın 08.47, 28 Ocak 2021 tarihindeki hâli

Ağrı kesici
Afyon haşhaşları gibi opiatlar denilen analjezik sınıfı için bileşenler sağlar
İlaç sınıfı
Sınıf tanımlayıcıları
AmaçPain
ATC koduN02A
Klinik veri
Drugs.comİlaç Sınıfları
Consumer ReportsBest Buy Drugs
WebMDMedicineNet 
Vikiveri öğesi

Analjezik ya da ağrı kesici ağrıyı dindirmek ve analjeziye (acı yitimine) yol açmak için kullanılan her türlü ilaca verilen isimdir.

Analjezik ilaçlar periferik ve merkezi sinir sistemine etki eder. Geçici olarak etkileyen ve bazı durumlarda duyumu tamamen ortadan kaldıran anesteziklerden farklıdırlar.

Analjezikler arasında parasetamol (Kuzey Amerika'da asetaminofen veya basitçe APAP olarak bilinir), nonsteroidal anti-enflamatuar ilaç (NSAID'ler), örneğin salisilat ve opioid, morfin ve oksikodon gibi ilaçlar vardır.

Analjezik seçerken ajan seçimini ciddiyeti ve diğer ilaçlara verilen yanıt belirler; Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ağrı merdiveni[1] ilk adım olarak hafif analjezikleri belirtir.

Analjezik seçimi ayrıca ağrı türüne göre belirlenir: nöropatik ağrı için geleneksel analjezikler daha az etkilidir ve genellikle trisiklik antidepresanlar ve antikonvülsanler gibi normalde analjezik olarak kabul edilmeyen ilaç sınıflarından fayda görürler.[2]

Sınıflandırma

Analjezikler genelde etki mekanizmalarına göre sınıflandırılır.[3]

Bir şişe acetaminophen.

Parasetamol (asetaminofen)

Asetaminofen veya APAP olarak da bilinen parasetamol ağrı ve ateş tedavisinde kullanılan bir ilaçtır.[4]

Tipik olarak hafif ila orta şiddette ağrı için kullanılır.[4]

Opioid ağrı kesici ilaç ile birlikte parasetamol artık kanser ağrısı gibi daha şiddetli ağrılar için ve ameliyat sonrası kullanılmaktadır. [5]

Genellikle ağız yoluyla veya rektal olarak kullanılır ancak intravenöz olarak da vardır.[4][6]

Etkisi iki ila dört saat sürer.[6]

Parasetamol hafif analjezik olarak sınıflandırılır.[6]

Parasetamol genellikle önerilen dozlarda güvenlidir.[7]

NSAID'ler

Steroid olmayan antienflamatuvar ilaçlar (kısaca NSAID'ler denir) ağrı azaltıcı[8], ateş düşürücü ve daha yüksek dozlarda kullanıldığında inflamasyonu önleyici olarak gruplanan ilaç sınıfıdır[9].

Bu ilaç grubunun en önde gelen üyeleri olan aspirin, ibuprofen ve naproksen pekçok ülkede tezgah üstünde reçetesiz satılan ilaçlardır.

COX-2 inhibitörleri (engelleyicileri)

Bu ilaçlar NSAID'lerden elde edilmiştir. NSAID'ler tarafından engellenen siklooksijenaz enziminin en az 2 farklı versiyonu ollduğu keşfedildi: COX1 ve COX2.

Araştırma NSAID'lerin yan etkilerinin çoğunun COX1 (yapıcı) enzimini durdurarak analjezik etkilere COX2 (uyarılabilir) enzimi aracılığıyla aracılık edildiğini ileri sürdü. Bu nedenle COX2 inhibitörleri yalnızca COX2 enzimini engellemek için geliştirilmiştir (geleneksel NSAID'ler genel olarak her iki versiyonu da engeller). Bu ilaçlar (rofecoxib, celecoxib ve etoricoxib gibi) NSAID'lerle karşılaştırıldığında eşit derecede etkili analjeziklerdir ancak özellikle daha az mide bağırsak(gastrointestinal) kanamasına neden olurlar.[10]

COX-2 inhibitörlerinin yaygın bir şekilde benimsenmesinden sonra bu sınıftaki ilaçların çoğunun kardiyovasküler olay ların riskini ortalama % 40 artırdığı keşfedildi. Bu rofecoxib ve valdecoxib'in geri çekilmesine ve diğerleri üzerinde uyarılara yol açtı. Etoricoxib coxib olmayan NSAID diklofenakınkine benzer trombotik olay riski ile nispeten güvenli görünmektedir.[10]

Tarihi

Tarihin en eski ve üzerinde en fazla çalışılmış problemlerinden biri ilaç kullanarak ağrıdan kurtulmaktır. Merkezi sinir sistemine etki eden ve ağrıyı dindirmekte kullanılan ilaçlar genel olarak analjezikler diye isimlendirilir. İnsanlar en eski medeniyet çağlarından beri ağrıyı dindirmek için bitkilerden elde ettikleri maddeleri kullanıyorlardı.

En çok kullanılan doğal ağrı dindirici maddeler arasında afyon da yer alır. Afyon, haşhaşın (Papaver somniferum) henüz olgunlaşmamış meyvelerinin bıçakla çizilmesiyle sızan ve güneşin tesiriyle kapsül üzerinde kuruyup sertleşen özsuyudur. Ham afyonda yaklaşık 23 çeşit alkaloid bulunmaktadır.

Alkaloidler genelde heterosiklik yapılıdır ve fizyolojik tesir gösterir.

Alkaloidler ya elde edildiği bitkiye göre (afyon alkaloidleri, kına kına alkaloidleri vb.) ya da kimyasal yapılarına göre (fenantren sınıfı alkaloidler vb.) adlandırılır.

Afyonun uyuşturucu tesiri de içindeki alkaloidlerden ileri gelir. Bunlara genel olarak afyon alkaloidleri denir.

Afyon alkaloidleri kimyasal yapılarına göre ikiye ayrılır:

  1. Fenantren sınıfı: morfin, kodein, tebain, Fentanyl
  2. İzokinolin sınıfı: papaverin, narsein, narkotin, Kotarnin


Analjeziklerin parasetamol, uyuşturucu ilaçlar (morfin gibi), uyuşturucu etkisi olan sentetik ilaçlar (tramadol gibi), NSAID'ler (non-steroidal anti-enflamatuvar) gibi birçok farklı çeşidi vardır.

Nöropatik ağrı sendromlarının tedavisinde kullanılan bazı ilaç grupları analjeziklere dahil değildir. Antikonvülzanlar ve trisiklik antidepresanlar bu tip ilaçlara örnek olarak verilebilir.

Etimoloji

Analjezik kelimesi Yunanca an- (Grekçe: ἀν-, "olmadan"), álgos (Grekçe: ἄλγος, "ağrı"),[11] ve -ikos (Grekçe: -ικος oluşturan sıfat ) larından türetilmiştir.

Bu tür ilaçlar 20. yüzyıldan önce genellikle anodin ler olarak biliniyordu.[12][13]

Kaynakça

  1. ^ Anonymous (1990). Cancer pain relief and palliative care; report of a WHO expert committee. World Health Organization Technical Report Series, 804. Geneva, Switzerland: World Health Organization. ss. 1-75. ISBN 978-92-4-120804-8. 
  2. ^ Dworkin RH, Backonja M, Rowbotham MC, Allen RR, Argoff CR, Bennett GJ, Bushnell MC, Farrar JT, Galer BS, Haythornthwaite JA, Hewitt DJ, Loeser JD, Max MB, Saltarelli M, Schmader KE, Stein C, Thompson D, Turk DC, Wallace MS, Watkins LR, Weinstein SM (November 2003). "Advances in neuropathic pain: diagnosis, mechanisms, and treatment recommendations". Archives of Neurology. 60 (11): 1524-34. doi:10.1001/archneur.60.11.1524. PMID 14623723.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  3. ^ "British National Formulary: Analgesics". BNF online. Erişim tarihi: 8 Haziran 2017. 
  4. ^ a b c "Acetaminophen". The American Society of Health-System Pharmacists. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN) (2008). "6.1 and 7.1.1" (PDF). Guideline 106: Control of pain in adults with cancer. Scotland: National Health Service (NHS). ISBN 9781905813384. 20 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  6. ^ a b c Hochhauser, Daniel (2014). Cancer and its Management. John Wiley & Sons. s. 119. ISBN 9781118468715. 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Russell FM, Shann F, Curtis N, Mulholland K (2003). "Evidence on the use of paracetamol in febrile children". Bulletin of the World Health Organization. 81 (5): 367-72. PMC 2572451 $2. PMID 12856055. 
  8. ^ Mallinson, Tom (2017). "A review of ketorolac as a prehospital analgesic". Journal of Paramedic Practice (İngilizce). 9 (12): 522-526. doi:10.12968/jpar.2017.9.12.522. Erişim tarihi: 2 Haziran 2018.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  9. ^ Mallinson, Tom (2017). "A review of ketorolac as a prehospital analgesic". Journal of Paramedic Practice (İngilizce). Londra: MA Healthcare. 9 (12): 522-526. doi:10.12968/jpar.2017.9.12.522. 5 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2018.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  10. ^ a b Conaghan PG (June 2012). "A turbulent decade for NSAIDs: update on current concepts of classification, epidemiology, comparative efficacy, and toxicity". Rheumatology International. 32 (6): 1491–502. doi:10.1007/s00296-011-2263-6. PMC 3364420 $2. PMID 22193214. 
  11. ^ Harper, D. (2001). "Online Etymology Dictionary: Analgesia". 3 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2012. 
  12. ^ EB (1878).
  13. ^ EB (1911).
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ağrı_kesici&oldid=24743837" sayfasından alınmıştır