Güney Kafkas dilleri: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 14.31, 13 Kasım 2016 tarihindeki hâli

Güney Kafkas dilleri, Kafkas dillerine bağlı ve Kafkas Dağları'nın güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svancadan oluşan dil ailesidir. Bu dillerden sadece Gürcücenin köklü bir edebiyat geleneği vardır. Gürcücenin yanı sıra, yazı dili gelişmemiş olan diğer Güney Kafkas dilleri de Gürcü alfabesiyle yazılır. Bunun yanında Türkiye ve Avrupa'daki Lazlar için Latin alfabesinden geliştirilmiş Laz alfabesi kullanılır.

Gürcüce (Gürcücede Kartuli), 4.1 milyon kişinin anadilidir. 3.9 milyon kişi Gürcistan’da, kalanı Türkiye, İran ve Azerbaycan gibi ülkelerde yaşayan Gürcülerin anadili olarak konuştuğu tahmin edilir. Gruzinik (Yahudi Gürcücesi; Gürcücede Kivruli) yaklaşık olarak 80.000 kişi tarafından konuşulur. Bunların 60.000‘i İsrail’de, yaklaşık 20.000’i ise Gürcistan’da yaşar. Gürcüce’nin bir diyalekti sayılır.

Megrelce (Megrelcede Margaluri), 1989 verilerine göre yaklaşık 500 bin kişinin anadilidir, asıl olarak Batı Gürcistan’da Megrelya’da ve Abhazya’nın doğu kesimindeki Gali bölgesinde konuşulur. Abhazya'yı terk etmek zorunda kalan çok sayıda Megrel mülteci bugün Tiflis’te anadili olarak bu dili konuşmaktadır.

Lazca (Lazcada Lazuri), tahminî verilere göre çoğunluğu Karadeniz kıyısında yaşayan 250 bin kişinin anadilidir. Gürcistan’da yaklaşık 30 bin^[1] kişinin anadili de Lazcadır.

Svanca (Svanca’da Luşnu), Gürcüstan'ın Svaneti bölgesinde yaklaşık 15 bin kişinin anadilidir.

Ön-Güney Kafkasça

Kolhaca - Kartlice / İberce

Adlandırma Sorunu

Güney Kafkas Dilleri için Kartveli dilleri de denilmektedir. Ancak buna başta Türk vatandaşı Lazlar olmak üzere çeşitli dilbilimciler de karşı çıkmaktadırlar. Söz gelimi Laz aydınlarına göre; Gürcü resmi tarih tezleri Lazları ve Megrelleri, Gürcülerin (Kartveli) bir kolu olarak saymaktadırlar. Lazca, Megrelce, Gürcüce ve Svanca'nın dâhil olduğu dil ailesi bu milliyetçi görüş tarafından Kartvelurî yani Gürcü dilleri grubu olarak adlandırılmaktadır.

Lazlar'a ve dilbilimcilere göre: Bir dil ailesi içindeki bir dilin o dil ailesinin adı olamayacağına ilişkin dilbilimsel görüşe karşın bu tez günümüzde de savunulmaya devam etmektedir ve bu asimilasyonist bir çerçeve ile Gürcistan aracılığıyla filolojiye sunulmaktadır. Gerçekte Gürcü resmi ideolojisine bağlı olmayan dilbilimciler adı geçen dilleri bağımsız ve kendi başına bir olduğu konusunda şüphe dahi etmemektedirler.

Gürcü dilbilimciler ise: Uzun yıllar önce Megrelce, Lazca, Svanca ve Ana Gürcüce tek bir durumundaydı. Bu ortak dilin adı da "Kartveli dilleri" yani "Gürcü dili" idi. Zamanla dilden çeşitli ayrılmalar oldu. İlk olarak Svanca ayrıldı. Daha sonra da Lazca. Son olarak da Megrelce, Gürcüce'den ayrılarak günümüzdeki duruma varıldı.

Uluslararası dilbilimciler Lazların görüş açısını baskın olarak benimsemekle birlikte, Güney Kafkas dilleri için Gürcü yani "Kartveli dilleri" adlandırılmasını da hâlâ hazırda kullanmaktadırlar. Çünkü Fince, Estonca, Laponca, Karelyaca için yine bu dil ailesi içinden birinin adıyla "Fin dilleri"; Almanca, İsveççe, İngilizce için dil grubu ailesi içinden birinin adıyla "Cermen dilleri"; Azerice, Kazakça, Türkçe gibi diller için aileden birinin adıyla "Türk dilleri" denilmektedir. Dolayısıyla, Gürcü, Megrel, Laz, Acara ve Svan dilleri için aileden birinin adı olan Gürcülerin-Kartvelllerin adını kullanmakta mahsur görmemektedirler.

Güney Kafkasça'nın Kökenleri

Aslında Güney Kafkas dilleri, öteki Kafkas dilleri gibi kesin olarak Kafkasya isminde kategorize edilememiştir. Bu dört dil için izole diller oldukları da söylenmektedir bazı dilbilimcilere göre. Ancak bu kesin olarak kanıtlanamamıştır. Bu dillerin, diğer kardeş ve akraba Kafkas dilleriyle ortaklıkları bulunması bu ihtimâli de güçlendirmektedir. Sözgelimi birkaç örnek vermek gerekirse:

Türkçe	Gürcüce	MegreLazca	Çerkezce	Çeçençe-İnguşça	Avarca-Lezgice
kedi	kata	katu	chetuw	-	ketu
cuma günü	paraskevi	paraske	bereskeshxo	peraska	-
şarap	ğvino	ğvini	-	-	ğino
gelin	nusaida	nusa	nıse	nus	nus
saban	gutani	gutani	kuatan	guotan	kutan
kiraz	bali	buli	-	bal	bagli

Ancak yine de Kafkas dilleri arasındaki benzerlik Türk dilleri düzeyindeki gibi değildir. Daha uzakçadır.Buna rağmen Laz - Megrel - Svan ve Gürcü dilleri arasındaki benzerlik kaçınılmaz düzeyde yakındır. Bu benzerlik ve yakınlık ortak sözcük dağarcığı karşılıklı anlaşmayı sağlamaya yetmemektedir. Yalnızca Zan dili'nin ya da Kolhis dilinin birbirinden ayrılmış iki lehçesi olarak kabul edilen Lazca ve Megrelce hâriç. Lazca ve Megrelce karşılıklı anlaşılır dillerdir.

Acarca ise Müslüman Gürcülerce, Acaralarca ve Çveneburilerce konuşulan Gürcüce'nin güneybatı lehçesidir.

Tablo üzerinden Güney Kafkas Dilleri'nin benzerliklerini karşılaştırırsak:

Türkçe	Lazca	Megrelce	Gürcüce	Svanca
yedi	şk(v)iti	şkviti	şvidi	işgwid
"onu tarttım"	p-ǯoni	dov-ǯoni	a-v-ǯone	on-ǯon
üflemek	bar-	(m)bar-	ber-	bēl-
baston	biga	biga	biga	biq'
yazmak	(n)ç'ar-	(n)ç'ar-	ç'er-	ēr-
bacak	ǩuçx-e	ǩuçx-	ǩurcx-	ǩǩwaçx-

Kaynakça

^ http://www.aboutlanguageschools.com/language/list/list_l.asp

Dış bağlantılar

Vanilişi, M./ Tandilava, A., Lazların Tarihi, Gürcüceden Çev. Hayri Hayrioğlu, S. 10, Baskı 3., Ant Yayınları, İstanbul 1992
BUCAKLİŞİ, A. İsmail: “Japon Dilbilimci Kojima Goişi ile Söyleşi”, Kafkasya Yazıları, Çiviyazıları Yayınevi, İstanbul, 1997, sayı 7.
Karşılaştırmalı Güney Kafkasça
Lazlar Üzerine Kartvelist Tezler

[1] ttp://www.aboutlanguageschools.com/language/list/list_l.asp

[1]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
-'''Güney Kafkas dilleri'''  [[Kafkas dilleri]]ne bağlı ve [[Kafkas Dağları]]nın güneyinde konuşulan [[Gürcüce]], [[Megrelce]], [[Lazca]] ve [[Svanca]]'dan oluşan [[dil aile]]sidir. Bu dillerden sadece [[Gürcüce]]'nin köklü bir [[edebiyat]] geleneği vardır. Gürcüce'nin yanı sıra, yazı dili gelişmemiş olan diğer Güney Kafkas dilleri de [[Gürcü alfabesi]]yle yazılır. Bunun yanında Türkiye ve [[Avrupa]]daki [[Lazlar]] için, Latin alfabesinden geliştirilmiş [[Laz alfabesi]] kullanılır.
+'''Güney Kafkas dilleri''',  [[Kafkas dilleri]]ne bağlı ve [[Kafkas Dağları]]'nın güneyinde konuşulan [[Gürcüce]], [[Megrelce]], [[Lazca]] ve [[Svanca]]dan oluşan [[dil aile]]sidir. Bu dillerden sadece Gürcücenin köklü bir [[edebiyat]] geleneği vardır. Gürcücenin yanı sıra, yazı dili gelişmemiş olan diğer Güney Kafkas dilleri de [[Gürcü alfabesi]]yle yazılır. Bunun yanında Türkiye ve [[Avrupa]]'daki [[Lazlar]] için [[Latin alfabesi]]nden geliştirilmiş [[Laz alfabesi]] kullanılır.
-[[Gürcüce]] (Gürcüce’de Kartuli), 4.1 milyon kişinin anadilidir. 3.9 milyon kişi [[Gürcistan]]’da, kalanı [[Türkiye]], [[İran]] ve [[Azerbaycan]] gibi ülkelerde yaşayan Gürcülerin anadili olarak konuştuğu tahmin edilir. [[Gruzinik]] (Yahudi Gürcücesi; Gürcüce’de Kivruli) yaklaşık olarak 80.000 kişi tarafından konuşulur. Bunların 60.000‘i [[İsrail]]’de, yaklaşık 20.000’i ise [[Gürcistan]]’da yaşar. [[Gürcüce'nin diyalektleri|Gürcüce’nin bir diyalekti]] sayılır.
+[[Gürcüce]] (Gürcücede ''Kartuli''), 4.1 milyon kişinin anadilidir. 3.9 milyon kişi [[Gürcistan]]’da, kalanı [[Türkiye]], [[İran]] ve [[Azerbaycan]] gibi ülkelerde yaşayan Gürcülerin anadili olarak konuştuğu tahmin edilir. [[Gruzinik]] (Yahudi Gürcücesi; Gürcücede ''Kivruli'') yaklaşık olarak 80.000 kişi tarafından konuşulur. Bunların 60.000‘i [[İsrail]]’de, yaklaşık 20.000’i ise [[Gürcistan]]’da yaşar. [[Gürcüce'nin diyalektleri|Gürcüce’nin bir diyalekti]] sayılır.
-[[Megrelce]] (Megrelce’de Margaluri), 1989 verilerine göre yaklaşık 500.000 kişinin anadilidir, asıl olarak Batı Gürcistan’da [[Megrelya]]’da ve [[Abhazya]]’nın doğu kesiminde Gali bölgesinde konuşulur. Bu dili konuşan çok sayıda Abhazya göçmeni bugün Tiflis’te yaşamaktadır.
+[[Megrelce]] (Megrelcede ''Margaluri''), 1989 verilerine göre yaklaşık 500 bin kişinin anadilidir, asıl olarak Batı Gürcistan’da [[Megrelya]]’da ve [[Abhazya]]’nın doğu kesimindeki Gali bölgesinde konuşulur. Abhazya'yı terk etmek zorunda kalan çok sayıda [[Abhazya'da Gürcülere uygulanan etnik temizlik|Megrel mülteci]] bugün [[Tiflis]]’te anadili olarak bu dili konuşmaktadır.
-[[Lazca]] (Lazca’da Lazuri), tahminî verilerine göre çoğunluğu Karadeniz kıyısında yaşayan 250.000 kişinin anadilidir. Gürcistan’da yaklaşık 30.000<ref>http://www.aboutlanguageschools.com/language/list/list_l.asp</ref> kişinin anadili de Lazca’dır.
+[[Lazca]] (Lazcada ''Lazuri''), tahminî verilere göre çoğunluğu Karadeniz kıyısında yaşayan 250 bin kişinin anadilidir. Gürcistan’da yaklaşık 30 bin<ref>http://www.aboutlanguageschools.com/language/list/list_l.asp</ref> kişinin anadili de Lazcadır.
-[[Svanca]] (Svanca’da Luşnu), Gürcüstan'ın [[Svaneti]] bölgesinde yaklaşık 15.000 kişinin anadilidir.
+[[Svanca]] (Svanca’da ''Luşnu''), Gürcüstan'ın [[Svaneti]] bölgesinde yaklaşık 15 bin kişinin anadilidir.
 <br />
@@ 107. satır: / 107. satır: @@
 {{Kaynakça}}
-== Bağlantı Kaynakçaları ==
+== Dış bağlantılar ==
 * Vanilişi, M./ Tandilava, A., Lazların Tarihi, Gürcüceden Çev. Hayri Hayrioğlu, S. 10, Baskı 3., Ant Yayınları, İstanbul 1992
 * BUCAKLİŞİ, A. İsmail: “Japon Dilbilimci Kojima Goişi ile Söyleşi”, Kafkasya Yazıları, Çiviyazıları Yayınevi, İstanbul, 1997, sayı 7.
 * [http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=config&morpho=0&basename=\data\kart\kartet&first=601 Karşılaştırmalı Güney Kafkasça]
 * [http://www.lazuri.com/tkvani_ncarepe/i_b_lazlar_ustune_kartvelist_tezler.html Lazlar Üzerine Kartvelist Tezler]
-<!--Kategoriler-->
 {{DEFAULTSORT:Kafkas, Guney, Dilleri}}